Y grŵp nesaf o welliannau yw grŵp 7, ac mae'r grŵp yma yn ymwneud â'r dyletswydd i sicrhau ansawdd mewn gwasanaethau iechyd ac adolygu datganiad o safonau. Gwelliant 36 yw'r prif welliant yn y grŵp. Dwi'n galw ar Angela Burns i gynnig y gwelliant hwnnw, ac i siarad i welliannau eraill yn y grŵp. Angela Burns. 

Cynigiwyd gwelliant 36 (Angela Burns).

Diolch, Llywydd. Cynigiaf yn ffurfiol y gwelliannau a gyflwynwyd yn fy enw i. Mae'r gwelliannau hyn yn ystyried pryderon y Gweinidog yng Nghyfnod 2 am oblygiadau ymestyn lefelau staffio diogel i'r holl staff clinigol. Mae hyn er gwaethaf y ffaith bod Cadeirydd y Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon wedi datgan, ym marn y pwyllgor,

'mae’n amhosibl gwahanu materion sy’n ymwneud ag ansawdd oddi wrth ddarparu lefelau staffio priodol—mae cysylltiad annatod rhyngddynt.'

Ac rydym yn dal i gredu'n gryf bod hyn yn wir. Yn hytrach, mae'r Gweinidog wedi dibynnu ar y safonau iechyd a gofal ar lefelau'r gweithlu ac, yng Nghyfnod 3, addawodd y Gweinidog eu diweddaru nhw. I'r perwyl hwnnw, bwriedir i welliannau 36 a 37 roi'r addewid hwnnw ar wyneb y Bil.  

Mae gwelliant 36 yn gosod dyletswydd ar Weinidogion Cymru i gynnal adolygiad manwl o'r safonau o leiaf unwaith bob tymor, sy'n golygu y cawn gyfle, yn gyntaf, i ddadansoddi pa mor effeithiol yw'r safonau o ran sicrhau lefelau staffio diogel. Ni allaf bwysleisio digon i'r Gweinidog pa mor bwysig yw bod gennym yr ymrwymiad hwn ar draws yr holl staff clinigol ers canfyddiadau adroddiad Canolbarth Swydd Stafford. Yn wir, dywedodd Coleg Brenhinol Ffisigwyr y DU fod mwy nag un o bob pump o ymatebwyr eu cyfrifiad wedi dweud, yn 2018, bod bylchau mewn rotâu hyfforddeion yn digwydd mor aml fel eu bod yn achosi problemau sylweddol o ran diogelwch cleifion. Felly, mae'n hanfodol bod gwaith cynllunio'r gweithlu yn cael ei wneud yn gyffredinol. Fel y cyfryw, mae angen i fyrddau iechyd sicrhau bod lefelau'r gweithlu yn cael eu cynllunio a'u cyfrif, ac nad ydynt yn dibynnu'n unig ar staffio diogel ar gyfer nyrsys. Yn ail, mae angen inni fod yn gwbl ymwybodol o newidiadau sy'n esblygu i bwysau'r GIG o ran oedran y boblogaeth, a fydd yn cynyddu achosion o gydafiachedd a chyflyrau cymhleth. Ac mae'n rhaid inni hefyd gydnabod y datblygiadau technolegol, a allai gael effaith bellach ar lefelau staffio. Felly ni ellir gadael pum mlynedd rhwng diweddariadau ac adolygiadau i'r ddogfen bwysig hon.  

Mae gwelliant 37 yn sicrhau bod yn rhaid i Weinidogion roi sylw i farn rhanddeiliaid wrth ddiweddaru ac adolygu'r safonau hyn. Rwy'n nodi, Gweinidog, ac rydych eisoes wedi sôn amdano heno, eich bod wedi gwahodd Cymdeithas Feddygol Prydain Cymru a Choleg Nyrsio Brenhinol Cymru i adolygu a diweddaru'r safonau gofal iechyd yn y lle cyntaf. Fodd bynnag, credwn y dylai hyn fod yn ddyletswydd barhaus, fel bod gweithwyr gofal iechyd proffesiynol yn cael eu hystyried o ddifrif drwy gydol y broses adolygu.

Mae'n galondid mawr, Llywydd, gweld ystod mor eang o gyrff sy'n cynrychioli gofal iechyd yng Nghymru, gan gynnwys Cymdeithas Feddygol Prydain Cymru, Coleg Nyrsio Brenhinol Cymru, Coleg Meddygon Teulu Brenhinol Cymru, Cymdeithas Elusennau Ymchwil Feddygol Cymru, Coleg Ffisigwyr Brenhinol Cymru, Coleg Llawfeddygon Brenhinol Caeredin, Coleg Llawfeddygon Brenhinol, a Choleg Bydwragedd Brenhinol Cymru, yn galw ar y Cynulliad Cenedlaethol i gefnogi gwelliannau sy'n sicrhau bod dyletswydd ansawdd yn y Mesur wedi'i seilio ar ganllawiau sy'n cynnwys cyfeiriad at gynllunio'r gweithlu, a bod safonau iechyd a gofal yn cael eu hadolygu'n briodol ac yn rheolaidd, a bod rhoi gwybod i gyrff y GIG am y camau a gymerir i gydymffurfio â'r ddyletswydd ansawdd yn cynnwys cynllunio'r gweithlu. Rwyf felly'n annog pob Aelod i gefnogi'r gwelliannau hyn.  

Mewn difrif, mi fyddwn ni'n cefnogi'r gwelliannau yma. Dyma'n polisi yswiriant ni ar ôl methu â chael ein gwelliannau ni wedi eu pasio yn grŵp 2, mewn difrif. Mi wnes i atgoffa yn gynharach fy mod i'n bryderus bod yna nifer o safonau buaswn i'n licio eu gweld ar wyneb y Bil sydd ddim yma, a bod hynny yng nghyd-destun canllawiau sydd yn bum mlwydd oed erbyn hyn. Os ydy'r canllawiau hynny am fod yn rhai gwerthfawr, wel mae'n rhaid sicrhau eu bod nhw yn gyfoes. Ac, o fethu â chael y cryfhau yna ar wyneb y Bil, wel, yn sicr, byddwn i am weld yr ymrwymiad yna i gael safonau sydd yn gyfredol ac yn ymateb i ofynion sydd yn newid trwy'r amser o fewn ein gwasanaethau gofal ac iechyd ni. 

Y Gweinidog i gyfrannu i'r ddadl—Vaughan Gething.

Nid wyf yn cefnogi'r gwelliannau, gan nad ydw i'n credu bod eu hangen nhw. Mae'r ddeddfwriaeth bresennol yn ei gwneud yn ofynnol i'r safonau gael eu hadolygu. Mae hynny'n golygu eu bod eisoes yn destun adolygiad rheolaidd, a bod safonau wedi'u diweddaru yn cael eu cyhoeddi. Mae tystiolaeth glir i ddangos bod hynny wedi digwydd. Cyhoeddwyd y set gyntaf o safonau, o dan Ddeddf Iechyd a Gofal Cymdeithasol (Iechyd Cymunedol a Safonau) 2003, yn 2005. Fe'u diweddarwyd yn 2010 a 2015, ac wrth gwrs mae adolygiad o'r fframwaith presennol eisoes ar y gweill yn 2020. Felly, fel y gwelwch, mae'r safonau eisoes yn cael eu hadolygu a'u diweddaru bob pum mlynedd. Nid yw'r GIG yn sefyll yn ei unfan, felly mae'n sefyll i reswm bod rhaid adolygu'r safonau'n gyson a'u diweddaru yn ôl yr angen.

O ran gwelliant 37, mae dyletswydd eisoes i ymgynghori cyn cyhoeddi neu ddiwygio'r safonau. Felly mae ymgysylltu ac ymgynghori eang â rhanddeiliaid wedi bod, a bydd yn parhau i fod, yn rhan sylfaenol o adolygiadau o'r safonau yn y dyfodol, fel sy'n ofynnol gan y Ddeddf. Rhan o'r ymgynghori yw ystyried barn yr ymgyngoreion. Ni all ymgynghoriad fod yn effeithiol heb wneud hynny. Nid yw'r newid arfaethedig yn ychwanegu unrhyw beth at yr hyn sydd eisoes yn ofynnol gan ddeddfwriaeth a phroses sydd wedi hen ennill ei phlwyf, a gofynnaf i'r Aelodau beidio â chefnogi'r gwelliannau.

Angela Burns i ymateb i'r ddadl.

Diolch, Llywydd. Y cyfan a ddywedaf yw fy mod i'n anghytuno'n llwyr â'r Gweinidog. Fel yr amlinellais, mae cymaint sy'n digwydd yn y GIG, mae cymaint o ddatblygiadau, mae cymaint o newidiadau ym mhroffil y claf, mae angen i'n safonau gael eu gweithredu ar sail reolaidd iawn. Ac, unwaith eto, byddaf yn atgoffa pawb ein bod bob amser yn sôn am wrando ar y clinigwyr, gwneud yr hyn sydd orau yn eu barn nhw, derbyn eu cyngor. A darllenais ar ddiwedd fy nghyfraniad cyntaf restr o sefydliadau sy'n cefnogi'r gwelliant hwn, ac awgrymaf y dylai pob Aelod wrando arnyn nhw.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 36? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Rydym ni'n symud i bleidlais, felly, ar welliant 36. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 22, neb yn ymatal, 28 yn erbyn. Felly, gwrthodwyd y gwelliant.

Gwelliant 36: O blaid: 22, Yn erbyn: 28, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gwelliant 37, Angela Burns. 

Cynigiwyd gwelliant 37 (Angela Burns, gyda chefnogaeth Caroline Jones).

Yn ffurfiol, Llywydd.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 37? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Felly, rydym ni'n symud i'r bleidlais ar welliant 37. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 22, neb yn ymatal, 28 yn erbyn, ac felly mae'r gwelliant wedi ei wrthod.

Gwelliant 37: O blaid: 22, Yn erbyn: 28, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant