Rwy'n falch o gymryd rhan yn y ddadl hon, er nad am yn hir iawn—mae'n amlwg nad yw'r amser yn caniatáu i mi siarad yn frwd am fy ngyrfa rygbi lai na disglair ers talwm ar yr asgell—yr asgell chwith, yn amlwg. [Chwerthin.] Ond cyn datganoli wrth gwrs, tîm rygbi Cymru, tîm pêl-droed Cymru, ac Amgueddfa Genedlaethol Cymru—chwaraeon a diwylliant oedd yn rhoi hunaniaeth wleidyddol i ni yn absenoldeb gwleidyddiaeth yn y lle hwn. Felly, cyn datganoli, roedd tîm rygbi Cymru yn hynod o bwysig, yn enwedig yn y degawd gogoneddus yn y saithdegau pan oeddem yn llwyddiannus iawn hefyd—yn rhyfeddol o lwyddiannus ar y maes chwarae, heb fod mor llwyddiannus yn y maes gwleidyddol yn y ganrif honno. Ond mae wedi caniatáu i ni ddiffinio ein hunain fel cenedl, hyd yn oed cyn inni allu gwneud hynny'n wleidyddol yn y lle hwn. A champ lawr gwlad yw hi.

Rwy'n aelod o Glwb Rygbi'r Dynfant—waeth i mi eu henwi—ac mae ganddynt lwythi o dimau o wahanol oedrannau o'r rhai dan wyth oed i fyny: bechgyn a merched. Mae'n gweithredu fel clwb ieuenctid, yn y bôn. Mae'n seiliedig ar wirfoddolwyr. Nid yw'n cael llawer o arian gan Undeb Rygbi Cymru na neb arall. Mae gwirfoddolwyr yn lleol a theuluoedd gyda'i gilydd yn dod at ei gilydd—mae'n cadw plant yn brysur. Yn achlysurol mae'n ennill gemau rygbi hefyd ar y lefel uwch. Ond ydy, mae o dan fygythiad, os oes unrhyw beth fel hyn yn digwydd.

Mae teledu wedi rhoi sylw i rygbi; mae hefyd wedi rhoi sylw i'r gêm i fenywod. Mae rygbi menywod yng Nghymru bellach ar y teledu ac rydym wedi gweld rygbi menywod yn ffynnu ar lawr gwlad. Daw Siwan Lillicrap, capten rygbi Cymru, o Abertawe—rwy'n sicr o'i henwi hi.

Ond rwy'n gwisgo tei criced Morgannwg gan fy mod i'n dwli ar griced hefyd, ond yr hyn a welsom yn y 15 mlynedd diwethaf, fel y clywsom, yw gostyngiad o 30 y cant yn nifer y rhai sy'n chwarae criced ar lawr gwlad. Rydym wedi gweld timau criced pentrefi yma yn ne Cymru, sy'n draddodiadol yn darparu chwaraewyr ar gyfer tîm Clwb Criced Sir Forgannwg—rydym wedi gweld y cyflenwad hwnnw'n sych a'r timau criced hynny'n diflannu. Ac oes, mae'n debyg fod llawer o arian yn y pen uchaf—nid yw'n helpu ein timau criced pentref yma yn ne Cymru. Felly, oes, mae yna arwyddocâd cenedlaethol arbennig i rygbi yng Nghymru—dyna pam fod angen i ni ei gadw ar deledu daearol. Diolch yn fawr.