1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gyfraddau treth incwm Cymru? OAQ55207

Cyflwynwyd cyfraddau treth incwm o 10c y band yng Nghymru y llynedd ac maent yn berthnasol i dalwyr treth incwm sy'n preswylio yng Nghymru. Ar 3 Mawrth, pleidleisiodd y Cynulliad, o 43 i un, o blaid sicrhau bod cyfraddau Cymru yn aros yr un fath yn 2020-21.

Diolch am yr ateb hwnnw. Weinidog, mae eich Llywodraeth wedi gwneud ymrwymiad i beidio â chynyddu cyfraddau treth incwm yn ystod tymor y Cynulliad hwn. Pa asesiad rydych wedi'i wneud o effaith cyfraddau uwch o dreth incwm ar economi Cymru a theuluoedd Cymru, pe bai cynnydd yn cael ei gyflwyno yn y Cynulliad nesaf?

Mae'r gost statig o newid posibl i'r gyfradd yn gymharol syml. At ddibenion enghreifftiol, byddai cynnydd neu ostyngiad o 1c ar draws y tri band yn 2020-21, neu mewn Cynulliad yn y dyfodol, yn cynyddu neu'n lleihau refeniw oddeutu £220 miliwn, gyda'r mwyafrif helaeth o refeniw, wrth gwrs, yn cael ei gynhyrchu drwy'r gyfradd sylfaenol. Felly, dyna fyddai effaith newid o 1c.

Rwy'n credu mai ein lle ni fel Aelodau'r Cynulliad, wrth inni geisio datblygu ein maniffestos ar gyfer yr etholiad nesaf, yw ystyried os a sut y byddem yn defnyddio ein cyfraddau treth incwm yng Nghymru, ac yna dangos i bobl Cymru beth fyddai'r effaith ar eu bywydau. Felly, er enghraifft: pe bai gostyngiad o 1c a gostyngiad o £220 miliwn i gyllideb Llywodraeth Cymru, byddai'n ddyletswydd arnom i ddangos ym mha feysydd y byddai'r toriadau hynny'n cael eu gwneud; ac yn yr un modd, pe bai cynnydd o 1c a chynnydd o £220 miliwn yng nghyllideb Llywodraeth Cymru, byddai'n bwysig nodi lle byddai'r gwariant ychwanegol hwnnw'n digwydd.

Weinidog, rydych newydd roi dadansoddiad clinigol, sy'n ddealladwy efallai—ar ddechrau eich ateb yn y fan honno—o effaith newidiadau i'r dreth incwm ar refeniw. Mae'r hyn rydych wedi'i ddweud, wrth gwrs, yn gwbl gywir yn dechnegol, ond mae cynyddu neu leihau trethi yn cael effeithiau eraill, wrth gwrs, effeithiau y mae Llywodraeth y DU wedi bod yn ymdrin â hwy ers amser maith: newidiadau mewn ymddygiad, er enghraifft. Mae'n bosibl iawn y bydd cynyddu trethiant yn dod â mwy o arian i'r coffrau ac yn caniatáu mwy o arian i chi ei wario ar wasanaethau cyhoeddus; ond ar yr un pryd, gallai lleihau trethiant, yn ogystal â gostwng swm y refeniw, ysgogi wrth gwrs, a byddai bron yn sicr o ysgogi, mentergarwch ac yn annog pobl i weithio'n galetach, gan wybod y byddant yn cadw rhywfaint o'u harian. Felly, mae'n rhaid ystyried y ffactorau hynny i gyd.

Yng nghyllideb y Canghellor heddiw, nodais ei fod wedi sôn y byddai swyddfa Trysorlys newydd, neu swyddogion Trysorlys newydd, yn dod i Gymru. Tybed a allech ddweud wrthym beth rydych yn ei wybod am y cyhoeddiad hwnnw ar y cam cynnar hwn. A hefyd, o ran gwneud newidiadau i dreth incwm, a ydych yn credu y gallwch chi ac Awdurdod Cyllid Cymru gydweithio'n agos â'r swyddfa Trysorlys newydd honno, fel sylfaen o brofiad, er mwyn sicrhau, pan fyddwch yn gwneud y newidiadau hyn i dreth incwm yn y dyfodol, ei chodi neu ei gostwng, eu bod yn cael eu gwneud yn ôl y dystiolaeth orau bosibl, a'n bod yn gwybod yn iawn beth fydd yr effeithiau ar economi Cymru.

Rwy'n credu y dylai unrhyw benderfyniadau fod yn seiliedig, yn amlwg, ar y dystiolaeth orau bosibl, a dyma un o'r meysydd y gallwn ei archwilio'n fanylach yn y Pwyllgor Cyllid yfory, lle byddaf yn rhoi tystiolaeth ar beth fydd effaith bosibl y gwahanol gyfraddau cyfnewid ar draws ffiniau yn y DU. Ond wrth gwrs, nid oes gennym lawer o dystiolaeth, os o gwbl mewn gwirionedd, o fewn y DU ar hyn o bryd, oherwydd nid yw’r Albanwyr ond wedi bod yn casglu eu cyfraddau treth incwm eu hunain yn yr Alban yn y blynyddoedd diwethaf, a bydd y data alldro cyntaf ar gael yn fuan. Felly, nid oes gennym y sylfaen dystiolaeth honno i'w harchwilio'n fanwl. Gallwn edrych ar rannau eraill o'r byd—felly, rhannau o Ganada, er enghraifft, sydd â chyfraddau gwahanol o dreth incwm mewn gwahanol ardaloedd—ond yn fy marn i, ni fydd modd rhagdybied y bydd yr effeithiau ymddygiadol hynny yr un fath o reidrwydd. Ond fel rwy’n dweud, mae llawer o gyfle i drafod hynny'n fwy manwl yn y pwyllgor.

O ran cyhoeddiad y Canghellor am bresenoldeb y Trysorlys yma yng Nghymru, nid oes gennym unrhyw fanylion am yr hyn y gallai hynny ei olygu. Gallai olygu staff ychwanegol, efallai, yn adeilad Cyllid a Thollau ei Mawrhydi. Nid ydym yn siŵr beth yw'r manylion, ond mae'n amlwg y byddwn yn archwilio. Rydym yn awyddus iawn i weithio'n agos gyda Chyllid a Thollau ei Mawrhydi a'r Trysorlys, oherwydd mae'n bwysig iawn ein bod yn rhannu gwybodaeth a syniadau er mwyn darparu'r gwasanaeth gorau posibl i bobl Cymru. Felly, edrychwn ymlaen at gael rhagor o wybodaeth am hynny. Rwyf ychydig yn nerfus ynglŷn â'r ffaith na chlywsom unrhyw beth heddiw am gyllid yn lle cyllid Ewropeaidd, ac wrth gwrs roeddem yn gobeithio clywed ychydig am y gronfa ffyniant gyffredin. Nawr, mae p'un a yw'r Canghellor yn gweld rôl bosibl i bresenoldeb y Trysorlys yn gweinyddu'r gronfa honno yn rhywbeth sy'n achosi ychydig o nerfusrwydd inni, ond edrychwn ymlaen at ei archwilio'n fanylach.