Part of the debate – Senedd Cymru am 1:25 pm ar 24 Mawrth 2020.
Gweinidog, rwy'n credu fy mod yn siarad yr un iaith â phawb yma pan ddywedaf byth, byth, yn ein dychymyg mwyaf eithafol y byddai unrhyw un ohonom sy'n eistedd yma heddiw yn dychmygu y byddem yma a bod gofyn inni bwyso botwm a fydd yn gweithredu deddfwriaeth eithaf didostur a'i gorfodi ar bobl yn eu cartrefi ac yn eu bywydau bob dydd. Ni ddaethom yma i wneud hynny. Ond yr hyn y daethom yma i'w wneud—rwy'n weddol sicr—yw amddiffyn pobl, ceisio eu cadw'n ddiogel, a gwneud popeth y teimlwn sy'n rhesymol ac sydd ei angen ac y gellir ei gyfiawnhau i'r perwyl hwnnw.
Rydym yn y lle mwyaf anarferol a digyffelyb y gallem erioed, erioed fod wedi ei ddychmygu. Ac oherwydd hynny y byddaf yn cefnogi, fel y bydd pawb arall yma heddiw—. Dydw i ddim yn hawlio buddugoliaeth bersonol yma, achos does dim buddugoliaeth yn hyn i gyd; mae hyn yn gwbl angenrheidiol. Mae'n fodd i gyflawni. A'r unig reswm, am wn i, y byddaf yn cefnogi hyn heddiw yw oherwydd bod amser yn gyfyngedig. Mae'r pwerau brys hyn yn gyfyngedig o ran amser. Byddan nhw'n cael eu hadolygu, ac rwy'n siŵr y bydd adroddiadau amdanynt pan cânt eu defnyddio. Rydym yn gobeithio na fydd yn rhaid inni ddefnyddio pob un o'r pwerau sydd wedi'u hysgrifennu yma heddiw, ond roedd yr ymddygiad, fel y mae llawer wedi'i ddweud o'm blaen, y penwythnos diwethaf yn wirioneddol syfrdanol. Mae'n amlwg nad oedd rhai pobl yn deall—rwy'n siŵr o hynny—beth yr oedden nhw'n ei wneud, ac roedd pawb wedi penderfynu gwneud yr un peth. Pan ddywedwyd wrthyn nhw i fynd allan a chael awyr iach, roedd pawb wedi mynd i'r un lle. Felly, rydym yn gwybod nawr na fydd hynny'n gallu digwydd o dan y dyfarniad hwn.
Ond rwy'n credu bod ambell i beth y mae angen inni edrych arno. Rydym yn gofyn i bobl eraill—. Rydym yn pasio'r ddeddfwriaeth, ond rydym yn gofyn i bobl eraill orfodi'r ddeddfwriaeth honno os yw hynny'n wir, ac rwy'n credu bod dyletswydd arnom i wneud yn siŵr bod y bobl hynny a fydd yn gorfodi'r ddeddfwriaeth, ac, weithiau, gyda phoblogaeth elyniaethus, yn gorfod gwneud yn siŵr eu bod yn cael eu hamddiffyn a rhaid i ni wneud yn siŵr eu bod yn cael eu diogelu drwy bolisïau yswiriant, drwy unrhyw gêr amddiffynnol sydd ei angen arnynt a rhywfaint o arweiniad clir hefyd, oherwydd bydd rhai pobl yn y rheng flaen erbyn hyn.
Rydym wedi clywed llawer o sôn am y rheng flaen, ond mae'r rheng flaen yn newid drwy'r amser. Ie, staff y GIG yw'r rheng flaen os oes angen gofal meddygol arnoch, ond y gweithwyr archfarchnad yw'r rheng flaen os oes angen bwyd arnoch; y gyrwyr lorïau os ydych angen y bwyd hwnnw i gyrraedd y man lle'r ydym yn mynd i'w gasglu. Felly, y rheng flaen bellach yw unrhyw un a phawb sy'n gweithio i gadw'r wlad hon yn rhedeg ar yr adeg benodol hon.
Mae rhai o'r pwerau hefyd yma i amddiffyn busnesau, ac rwyf wedi cael e-bost tra'r ydym wedi bod yn eistedd yma am fusnes y gofynnwyd iddo dalu rhent, ond nid oes ganddo unrhyw fusnes, ac mae'r unigolyn y maen nhw'n ddyledus iddo hefyd yn fusnes bach. Felly, mae angen inni ofalu am bobl o'r ddwy ochr a deall, pan fyddwn ni'n gosod rhywfaint o ddeddfwriaeth er mwyn helpu un ochr, nad yw'n cael effaith negyddol ar y lleill.
Rwy'n siŵr y bydd pawb yma yn pleidleisio dros hyn gyda chalon drom. Rydym yn gobeithio y byddwn yn gallu cymryd y pwerau hynny i ffwrdd yn gyflym iawn a rhoi eu rhyddid, ond yn bwysicach fyth, eu dyfodol yn ôl i'r bobl.