3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:24 pm ar 1 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Caroline Jones Caroline Jones UKIP 3:24, 1 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch am eich datganiad, Weinidog. Mae llawer o feirniadaeth wedi bod am y diffyg profi yng Nghymru, ac mae cymariaethau'n cael eu gwneud â gwledydd eraill. Nid wyf am ailadrodd y dadleuon ynghylch methiant y cytundeb i sicrhau profion ychwanegol i Gymru, ond pa sicrwydd a gawsoch gan Lywodraeth y DU, a'r gwledydd cartref eraill, nad ydym yn cystadlu am yr un cyflenwad cyfyngedig?

Mae’r cyfryngau’n cyfeirio at Dde Korea fel enghraifft y dylem fod yn ei dilyn. Ond nid oedd De Korea yn dechrau o'u hunfan gan fod ganddynt eisoes gryn dipyn o gyfleusterau profi cyn yr argyfwng hwn oherwydd problemau parhaus gyda'r Syndrom Anadlol Acíwt Difrifol (SARS). Weinidog, a ydych wedi trafod gyda gwledydd y tu hwnt i'r DU, fel De Korea, y ffordd orau o ddwysáu ein cyfundrefn brofi? Hefyd mae gwledydd eraill, fel yr Almaen, mor bell ar y blaen gan fod ganddynt gapasiti labordai, a dyna pam fod y prawf ar gyfer y coronafeirws newydd hwn, a ddatblygwyd yn labordai'r Almaen, yn cael ei ddefnyddio ym mhob rhan o'r byd. Weinidog, rwy’n derbyn nad mater o brynu stoc o adweithyddion yn unig yw cynyddu nifer y profion a gynhelir: mae angen personél arnom i gasglu samplau; rhwydwaith logistaidd helaeth i symud y samplau; technegwyr labordai hyfforddedig i gynnal y prawf; a seilwaith TG i goladu'r canlyniadau. Rydym yn bell iawn o ble mae angen i ni fod. Weinidog, a allwch amlinellu'r trafodaethau rydych wedi'u cael gyda'r sector fferyllol yng Nghymru ynghylch eu rôl yn cefnogi'r frwydr yn erbyn y coronafeirws, ac a allwch hefyd amlinellu'r camau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i sicrhau y gallwn ddiwallu nid yn unig yr anghenion profi ar hyn o bryd, ond y galw yn y dyfodol hefyd? Mae hwn yn bandemig byd-eang, ac rydym yn wynebu feirws newydd, anghyfarwydd, felly mae angen ymateb byd-eang arnom. A allwch chi amlinellu sut y mae ymchwilwyr a swyddogion iechyd y cyhoedd yng Nghymru yn gweithio gyda gwledydd eraill i fynd i'r afael â'r bygythiad newydd hwn?

Weinidog, mae pob un ohonom wedi cael llythyr gan Gymdeithas Feddygol Prydain ynghylch materion sy’n ymwneud â'r rhestrau o gleifion sy'n agored i niwed. Ddoe, cysylltodd etholwr sy'n agored i niwed â mi, ond nid ydynt ar y rhestr o bobl eithriadol o agored i niwed, hyd y gwyddant. Mae'r etholwr hwn, ers blynyddoedd lawer, wedi dibynnu ar fwyd a meddyginiaeth yn cael eu danfon iddynt, ond ni all hynny ddigwydd bellach gan nad ydynt ar restr Llywodraeth Cymru. Yn ôl Cymdeithas Feddygol Prydain, ni all meddygon teulu gynorthwyo cleifion gan nad oes ganddynt fynediad at y rhestrau o gleifion. Felly, Weinidog, pa gamau rydych yn eu cymryd i sicrhau nad yw ein hetholwyr yn wynebu dewis rhwng llwgu a dal y clefyd o bosibl, clefyd a allai'n hawdd fod yn angheuol oherwydd eu cyflyrau iechyd?

Mae ysbytai'n cael eu codi mewn dyddiau ac mae pobl yn paratoi i helpu mewn unrhyw ffordd y gallant, ond mae rhywfaint o ddryswch wedi bod ynghylch ffyrdd o wirfoddoli yng Nghymru yn dilyn y cyhoeddusrwydd ynghylch lansiad GoodSAM yn Lloegr. Felly, pa gamau rydych yn eu cymryd i sicrhau y gall pawb yng Nghymru sy’n awyddus i helpu yn y frwydr yn erbyn y clefyd hwn wneud hynny?

Hefyd, yn ystod yr wythnosau diwethaf, mae prifysgolion, y diwydiant, a chymuned y gwneuthurwyr wedi bod yn datblygu dulliau newydd o gynhyrchu popeth o sgriniau wyneb i beiriannau anadlu, ac mae peiriannau CPAP newydd wedi'u datblygu a masgiau falf awtomataidd wedi cael eu treialu i sicrhau y gellir cadw peiriannau anadlu ar gyfer yr achosion mwy difrifol. Felly, pa drafodaethau rydych wedi'u cael gyda’r diwydiant a'r sector addysg uwch yng Nghymru ynglŷn â chynyddu cyflenwad Cymru o beiriannau anadlu? Diolch yn fawr.