A gaf fi ddiolch i Helen Mary Jones am ymateb mewn ffordd mor adeiladol a chydweithredol, fel sydd bob amser yn wir mewn gwirionedd gyda llefarydd Plaid Cymru ar yr economi? Mae'r awgrymiadau y mae Helen Mary Jones wedi'u gwneud yn rhai i'w croesawu'n fawr, a byddwn yn ddiolchgar iawn pe bai modd trosglwyddo'r darn hwnnw o ymchwil ynglŷn â'r posibilrwydd o gael cynllun incwm sylfaenol brys. Rydym wedi rhedeg rhai ffigurau ein hunain ac wedi canfod y byddai'n sylweddol iawn yn wir a byddai'n rhywbeth y byddai'n rhaid i Lywodraeth y DU ei weithredu. Yn wir, rydym wedi galw am gyflwyno cynllun incwm sylfaenol cyffredinol ar gyfer y cyfnod hwn. Credaf y byddai'n brawf priodol ar gynllun o'r fath hefyd, er mwyn iddo allu cael ei gyflwyno ar gyfer y tymor hir.

Yn wir, yn achos unigolion nad ydynt ond wedi bod yn hunangyflogedig am gyfnod byr, mae yna gryn bryder, ac mae pob un o'r meddyliau mawr yn y Trysorlys, Llywodraeth Cymru, rydym oll wedi ystyried sut y gallem gefnogi unigolion sydd wedi'u cynnwys yn y garfan benodol hon. Rydym yn edrych ar opsiynau amrywiol, gan gynnwys y posibilrwydd o ddefnyddio'r gronfa cymorth dewisol fel ffordd o allu eu cefnogi dros y tri mis nesaf. Rydym yn cydnabod bod angen gwneud rhagor o waith, ac rydym yn gweithio gyda Thrysorlys y DU, ac yn wir gyda'r gweinyddiaethau datganoledig eraill, i geisio dod o hyd i ddull cyson o weithredu ar gyfer grŵp allweddol o unigolion o fewn y gweithlu.

Gwnaeth Helen Mary Jones nifer o bwyntiau pwysig am ddarparu gwybodaeth a hygyrchedd gwybodaeth bwysig. Rydym eisoes wedi dechrau cyfathrebu'n uniongyrchol â degau o filoedd o fusnesau sydd wedi'u cynnwys yng nghronfa ddata Busnes Cymru, a byddwn yn annog pob busnes i gofrestru ar y gronfa ddata honno. Mae rheolwyr datblygu busnes yn Llywodraeth Cymru yn cysylltu'n rheolaidd iawn â chwmnïau mwy o faint—cwmnïau angori fel y'u gelwir—ac mae ein timau ymateb rhanbarthol hefyd mewn cysylltiad â hwy'n rheolaidd iawn hefyd. Byddwn hefyd yn annog unrhyw fusnesau sydd ag unrhyw syniadau—. Fe wnaethom siarad yn gynharach—siaradodd Vaughan Gething yn arbennig ag Aelodau yn gynharach—am yr ymdrech genedlaethol i gynhyrchu peiriannau anadlu ac offer pwysig arall. Mae cyfeiriad e-bost penodol ar gael bellach i fusnesau allu rhannu syniadau gyda ni ar sut y gallwn ddod atom ein hunain, sut y gallwn wella'r ymdrech genedlaethol, sef business.covid-19@gov.wales.

Ac o ran egluro'r hyn y mae 'gwaith hanfodol' yn ei olygu mewn gwirionedd, cafodd hyn ei drafod heddiw yn ein cyfarfod pedairochrog â'r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol a Gweinidogion economi eraill ledled y DU. Roeddem i gyd yn awyddus iawn i ddweud bod angen gweithredu mewn ffordd mor gyson â phosibl, o gofio bod y swm helaeth o wybodaeth sy'n llifo i fusnesau yng Nghymru yn dod o gyfryngau'r DU mewn gwirionedd. Felly, byddai'n ddefnyddiol iawn yn wir os gallwn gael dull gweithredu cyson ledled y DU. Rwyf fi a'r Gweinidog Hepburn o'r Alban hefyd wedi pwysleisio'r angen i wneud hyn yn gyflym, ar frys.

Rwy'n sicr yn derbyn y pwynt a wnaeth Helen Mary Jones am y cyngor a geir ar ein llwyfannau digidol. Ceir cyngor Iechyd Cyhoeddus Cymru, a cheir cyngor coronafeirws Llyw.Cymru i fusnesau hefyd. Fe af oddi yma heddiw ac edrych ar y cyngor a gafwyd ar y ddau blatfform i weld a yw'n gyson, ac i weld a allwn ychwanegu gwybodaeth at y naill neu'r llall, neu'r ddau, yn wir.  

O ran arferion busnes gwael, nid oes amheuaeth o gwbl fod y mwyafrif helaeth o fusnesau Cymru'n ymddwyn yn gyfrifol iawn—yn cefnogi gweithwyr, yn cyfathrebu â gweithwyr, ac mae llawer yn camu i'r adwy i helpu'r GIG a chartrefi gofal hefyd—ond nid oes amheuaeth fod yna rai busnesau lle na welir arferion da'n cael eu harddangos, ac mae Helen Mary Jones yn llygad ei lle y bydd gennym gof hir am y cyfnod hwn.  

Mewn perthynas â gorfodaeth, rydym yn edrych ar y cwestiynau y mae Helen Mary Jones wedi eu codi gyda Llywodraeth y DU a chydag awdurdodau lleol hefyd, ond gallaf ddweud wrth yr Aelodau heddiw y bydd y meini prawf ar gyfer cymorth gan Lywodraeth Cymru—y grantiau rydym wedi'u cyhoeddi y byddwn yn eu gweinyddu ac y bydd Busnes Cymru yn eu gweinyddu—yn cynnwys llinell ychwanegol i'r contract economaidd. Mae'r contract economaidd yn syml iawn, dim ond pedwar pwynt sydd iddo: datgarboneiddio; gwaith teg; ymrwymiad i sgiliau, iechyd ac iechyd meddwl yn y gweithle; a photensial i dyfu. Byddwn yn cynnwys elfen coronafeirws benodol yn y contract yn awr, a bydd unrhyw fusnes y canfyddir ei fod wedi methu cydymffurfio â chadw pellter cymdeithasol yn cael ei eithrio rhag cael ein cymorth, neu bydd cymorth yn cael ei hawlio'n ôl. Felly, byddwn yn defnyddio'r offeryn pwysig hwnnw i sicrhau bod cynifer o fusnesau ag sy'n bosibl yn ymddwyn yn gyfrifol.  

O ran busnesau gwledig a'r diwydiant ffermio yn arbennig, cefais drafodaeth dda iawn gyda llywydd Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr, ynghyd â Lesley Griffiths, yr wythnos diwethaf i sôn am y pwysau y mae'r gymuned ffermio yn ei wynebu. Rwy'n credu bod datganiad gan Lesley Griffiths yn yr arfaeth o bosibl ar gyfer y Cyfarfod Llawn rhithwir yr wythnos nesaf. Felly, rwy'n siŵr y bydd hi'n ymdrin â'r holl faterion rydych wedi tynnu sylw atynt pan fydd hi'n rhoi'r datganiad hwnnw.