Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 1 Ebrill 2020.
Rwyf newydd gael fy nad-dawelu. Diolch yn fawr, Lywydd. A gaf fi hefyd ategu fy niolch i'r bobl sy'n gweithio yn y rhan hanfodol o'n heconomi? Soniwn yn aml am ran sylfaen ein heconomi; rydym yn awr yn darganfod beth yw'r rhan hanfodol o'n heconomi. Gobeithio y byddwn yn defnyddio'r term hwnnw'n amlach o lawer.
Mae etholwyr wedi dwyn llawer o faterion i fy sylw yr hoffwn eu codi gyda'r Gweinidog. Mae'r un cyntaf yn ymwneud â bragdai bach. Gall y bragwyr mawr symud o gynhyrchu casgenni i ganiau a photeli i'w hanfon i fannau manwerthu. Nid yw'n bosibl i gynhyrchwyr llai, sydd wedi arfer cyflenwi i dafarndai, clybiau a bwytai, wneud yr un peth yn union. Nid oes ganddynt y capasiti i newid popeth ar gyfer caniau a photeli. Mae'r sector hwn, fel y gŵyr y Gweinidog, yn sector twf yn economi Cymru, yn enwedig yn Abertawe. Pa gyngor neu gymorth y gall y Gweinidog ei roi iddynt?
Mae'r ail bwynt yn ymwneud ag unedau gweithgynhyrchu bach a chanolig eu maint a chanolfannau galwadau sy'n aros ar agor lle nad yw cadw pellter cymdeithasol yn bosibl a lle mae cyfleusterau'n cael eu rhannu. A oes bwriad i gau cyfleusterau gweithgynhyrchu a chanolfannau galwadau nad ydynt yn hanfodol? Oherwydd gan nad ydynt wedi gorfod cau'n swyddogol, mae nifer ohonynt yn aros ar agor.
Dau bwynt olaf. Beth yw clwb rygbi? A yw'n dafarn, a yw'n gyfleuster hamdden, ynteu a yw'n fenter gymdeithasol? Bydd yn cael ei ddehongli'n wahanol yn ôl y deddfau cyffredinol sy'n ei ddiffinio. Mae yna lawer iawn o glybiau rygbi yng Nghymru a oedd yn dymuno gwerthu llawer o gwrw yn ystod y gêm rygbi ryngwladol ddiwethaf na wnaeth hynny, ac nid ydynt yn siŵr iawn ble maent yn sefyll yn y sefyllfa hon.
Yn olaf, rhywbeth sydd wedi dod i fy sylw y prynhawn yma. Mae rhai siopau bellach yn dweud wrth bobl na allant fynd â'u plant i mewn i'r siopau gyda hwy. Nawr, i famau sengl, os na allant fynd â'u plant i mewn i siopa am fwyd, nid ydynt yn gallu siopa am fwyd. Felly, a ydych yn ymwybodol o hynny? Fel rwy'n dweud, dim ond y prynhawn yma y tynnwyd fy sylw at hyn. Os ydych, a ydych chi'n gwneud rhywbeth? Os nad ydych, a allwch chi wneud rhywbeth felly? Oherwydd ni fydd y bobl hyn yn gallu cael gafael ar fwyd os nad ydynt yn gallu mynd i'r archfarchnadoedd a siopau eraill sy'n dweud wrthynt bellach, 'ni chewch ddod i mewn gyda'ch plant.' Wel, os yw eu plant yn bedair neu'n bump oed, nid oes unrhyw ddewis arall ganddynt.