Part of the debate – Senedd Cymru am 4:34 pm ar 1 Ebrill 2020.
A gaf fi ddiolch i Mike Hedges am ei gwestiynau? O ran bragwyr bach, rwyf wedi bod mewn cysylltiad â nifer o fragwyr bach sy'n wynebu nifer o heriau. Rydych chi'n iawn, un ohonynt yw na allant gystadlu â'r bragdai mwy sy'n gallu troi'n sydyn at botelu neu ganio eu cynnyrch. Yr ail her sy'n eu hwynebu yw bod llawer iawn o dafarndai annibynnol sydd â bragdai annibynnol ynghlwm wrthynt, bragdai gyda chyfleusterau ffatri, ac felly mewn rhai ardaloedd maent wedi cael eu heithrio o'r cymorth busnes a gyhoeddwyd gennym yn ystod camau cychwynnol ein hymdrech i frwydro yn erbyn COVID-19, ond maent wedi cael eu cynnwys ers hynny yng nghyhoeddiad dydd Llun.
Rwy'n credu bod cwestiwn i'w ofyn ynghylch a allwn ni helpu bragwyr llai i gyflenwi archfarchnadoedd dros y misoedd nesaf, a pha mor gyflym y gellid trefnu rhyw fath o gonsortiwm. Byddwn yn sicr yn edrych ar hyn. Nid yw wedi bod yn flaenoriaeth frys yn ystod wythnosau cyntaf ein hymdrechion, fel y gallwch ddychmygu, ond mae'n sicr yn rhywbeth rydym yn ei gydnabod. Yr hyn yr hoffem ei weld yn digwydd wrth i ni ddod trwy argyfwng coronafeirws yw i'r sector bragdai gael ei hybu, nid ei niweidio. Byddem yn dymuno gweld mwy o ficrofragdai'n cael eu sefydlu. Hoffem weld mwy o dafarndai annibynnol yn datblygu. Nid ydym yn dymuno gweld colli tafarnau neu fragdai annibynnol o safon o gwbl, felly byddwn yn sicr yn eu cefnogi mewn unrhyw ffordd y gallwn.
Mae'r pwynt a wnaeth Mike Hedges am gyfleusterau gweithgynhyrchu a chanolfannau galwadau nad ydynt yn hanfodol yn mynd yn ôl at y diffiniad a'r pwyntiau a godwyd gan Helen Mary Jones. Ond byddwn yn dweud un peth: mae'n bwysig i fusnes ofyn dau gwestiwn. Yn gyntaf oll, a ydynt yn rhan o'r ymdrech hanfodol i frwydro yn erbyn COVID-19? Os nad ydynt, a allant weithio mewn ffordd sy'n caniatáu ar gyfer cadw pellter cymdeithasol bob amser? Os mai 'gallant' yw'r ateb, yna gall y gwaith barhau, ond os mai 'na allant' yw'r ateb, yna mae'n amlwg na ddylid peryglu eu gweithwyr. Ac os yw hynny'n golygu gaeafgysgu dros gyfnod y coronafeirws, boed hynny fel y bo. Rydym wedi rhoi'r mecanweithiau cymorth ar waith, a Llywodraeth y DU yn yr un modd, i alluogi gaeafgysgu lle nad oes unrhyw ddewis arall.
O ran clybiau rygbi, nid wyf yn credu y dylai clybiau rygbi fod ar agor ar hyn o bryd. Nid yw cyfleusterau chwaraeon eraill ar agor ar hyn o bryd, a beth bynnag yw'r diffiniad o glwb rygbi, os yw'n lleoliad lle gall pobl ymgynnull yn agos, nid wyf yn credu y dylai hynny ddigwydd. Gallaf weld Mike Hedges yn ysgwyd ei ben. Os yw'r cwestiwn wedi ei gamddehongli mewn unrhyw ffordd, yna rwy'n sicr yn hapus i ymateb iddo yn ysgrifenedig. Fe wnaf hynny, a byddaf yn cylchlythyru fy ymateb i'r holl Aelodau hefyd fel y gellir dosbarthu unrhyw ganllawiau i bob clwb rygbi yng Nghymru.
Nid wyf yn ymwybodol o unrhyw archfarchnadoedd sy'n dweud wrth gwsmeriaid na chaniateir iddynt ddod i mewn i'r safle gyda phlant. Yn sicr, ni fyddai hynny'n dderbyniol o gwbl. Fodd bynnag, os yw plant yn cael eu hebrwng i unrhyw siop, afraid dweud ei bod yn bwysig i rieni allu cadw eu plant mor agos atynt ag y bo modd, oherwydd mae bron bob archfarchnad, o'r hyn a welaf bellach, wedi cyflwyno mesurau cadw pellter cymdeithasol y mae'n rhaid cadw atynt.