Part of the debate – Senedd Cymru am 2:48 pm ar 8 Ebrill 2020.
Llywydd, hoffwn ddiolch i Mick am y ddau gwestiwn yna. O ran gorfodaeth, mae'n llygad ei le, mae gan yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch gyfrifoldebau pwysig iawn, ond degawd ers dechrau cyni mae ei allu i gyflawni'r cyfrifoldebau hynny wedi'i danseilio mewn gwirionedd. Nid oes ganddo'r adnoddau i wneud y gwaith y gofynnir iddo ei wneud. Gobeithiwn y bydd yn gwneud ei gyfraniad yng Nghymru.
Yn gyffredinol, rwy'n gobeithio na fydd y rheol 2m yn dibynnu yn y pen draw ar orfodaeth. Gobeithio y bydd yn fater o hunan-blismona. Gobeithio y bydd yn cyfleu'r neges honno i gyflogwyr am y pwysigrwydd y mae'n rhaid iddyn nhw ei roi i iechyd a lles eu gweithwyr. Y bobl yn y gweithle fydd yn plismona hynny orau. Nhw fydd llygaid a chlustiau'r trefniant hwn. Ceir rheolau gorfodi yn y rheoliadau. Gall pobl gael dirwy ac yn y blaen. Cyfarfûm â chyngor cyffredinol y TUC yng Nghymru yn gynharach yr wythnos hon—yn rhithwir, fel yr ydym ni'n cyfarfod nawr—ac rwy'n gwybod mai undebau llafur fydd llygaid a chlustiau'r gweithlu yn y gweithle. Gobeithio na fydd angen gorfodi, gobeithio y bydd pobl yn cydnabod y rhwymedigaeth y mae'r rhan fwyaf o gyflogwyr eraill eisoes wedi'i chydnabod i roi iechyd a lles eu gweithwyr ar frig y rhestr, ac mae ein rheoliadau'n atgyfnerthu hynny.
Rwy'n gwingo wrth glywed yr ymadrodd yr wyf yn ei glywed ac yn ei ddarllen yn achlysurol, 'pan fydd popeth yn ôl i drefn', oherwydd credaf fod yr argyfwng yn dweud wrthym ni nad oes arnom ni eisiau dychwelyd i'r hyn a oedd yn arferol o'r blaen. Heb os nac oni bai, rydym ni'n cydnabod mai'r unig ffordd y down ni drwy'r holl brofiad hwn gyda'n gilydd yw drwy gyd-ymdrech a chydweithredu yn hytrach na chystadlu yn erbyn ein gilydd.
Credaf fod hyn hefyd yn dweud wrthym ni, pan fyddwn mewn cyfyng gyngor mawr fel hyn, y bobl yr ydym yn dibynnu arnyn nhw i'n cario ni i gyd drwy'r cyfan yw nid y bobl â chyflogau breision iawn sy'n poeni a fydd eu bonysau a'u difidendau'n ddiogel yn ystod yr argyfwng. Dibynnwn ar y bobl sy'n casglu ein biniau, sy'n gofalu am ein henoed, y bobl ddewr sy'n gweithio yn y maes iechyd a gofal cymdeithasol, a'r llu o rai eraill y soniodd Caroline Jones amdanyn nhw yn ei chyflwyniad. Dydw i ddim eisiau dychwelyd i fyd lle mae'r bobl hynny'n dychwelyd at aneglurder ein blaenoriaethau a phobl eraill yn ail-ddechrau lle gadwon nhw bethau. Mae gwersi gwirioneddol i ni i gyd eu dysgu o'r profiad hwn. Nid yw hi byth yn rhy gynnar, rwy'n credu, i ddechrau meddwl am hynny.