Diolch i’r Prif Weinidog. Yr eitem nesaf, felly, yw’r datganiad gan y Prif Weinidog ar coronafeirws. Dwi'n galw ar y Prif Weinidog i wneud ei ddatganiad.

Diolch yn fawr, Llywydd. Heddiw, byddaf yn rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau am y gwaith sy’n gyrru ymlaen ar draws Cymru mewn ymateb i coronafeirws. Mae pob rhan o Lywodraeth Cymru, llywodraeth leol, y gwasanaeth iechyd, y gwasanaethau brys, y sector wirfoddol a busnes yn rhan o’r ymdrech enfawr hon. Mae pawb yn cydweithio i baratoi gwasanaethau ac i gefnogi busnesau a phobl fregus. Mae pob unigolyn yng Nghymru yn gwneud cyfraniad pwysig drwy ddilyn y cyngor i aros gartref. Mae hyn yn gwneud gwahaniaeth yn barod. Rhaid i ni ddal ati er lles pawb.

Llywydd, wrth ddechrau fy natganiad yr wythnos hon, hoffwn ddechrau drwy anfon fy nymuniadau gorau at Brif Weinidog y DU ar ôl iddo gael ei dderbyn i ofal dwys am driniaeth ar gyfer coronafeirws. Hoffwn hefyd ddymuno gwellhad buan i'n cyd-Aelod Alun Davies yn dilyn ei driniaeth yn yr ysbyty yr wythnos hon. Gwn y byddwn ni i gyd yn dymuno'n dda iddyn nhw.

Llywydd, fy nod yn y datganiadau wythnosol hyn yw rhoi adroddiad i'r Aelodau ar y datblygiadau mwyaf diweddar ac arwyddocaol ledled Cymru ers ein Cyfarfod Llawn diwethaf. Yn ystod yr wythnos ddiwethaf, mae Llywodraeth Cymru wedi cymryd camau pellach i ddiogelu iechyd pobl, i gryfhau ein GIG, ac i gynorthwyo busnesau wrth i ni barhau i ymateb i bandemig y coronafeirws.

Heddiw, rydym ni'n nesáu at ddiwedd y cyfnod cychwynnol o dair wythnos y rheolau aros gartref. Unwaith eto, hoffwn gofnodi fy niolch i bobl ledled Cymru am yr undod a ddangoswyd o ran cydymffurfio â'r cyfyngiadau gwbl angenrheidiol hyn. Mae hyn i gyd yn gwneud gwahaniaeth—y camau y mae pob un ohonom ni'n eu cymryd i gyfyngu cysylltiad ag eraill ac aros gartref a gweithio gartref pryd bynnag y bo hynny'n bosibl—mae hynny i gyd yn helpu i arafu lledaeniad y feirws ac i ddiogelu'r rhai mwyaf agored i niwed.

Ond, oherwydd y bwlch amser rhwng rhoi'r mesurau hyn ar waith a gweld eu canlyniadau, rydym ni'n gwybod y bydd pethau'n dal i waethygu cyn iddyn nhw wella. Bydd mwy o bobl yn mynd yn sâl, bydd angen i fwy o bobl gael eu derbyn i'r ysbyty, a bydd mwy o deuluoedd ledled Cymru yn wynebu'r sefyllfa dorcalonnus o golli rhywun y maen nhw'n ei garu.

Mae'r ffigurau diweddaraf yn dangos 291 o achosion ychwanegol yng Nghymru, gan ddod â'r cyfanswm a gadarnhawyd i 3,790—er ein bod ni'n gwybod y bydd nifer gwirioneddol yr achosion yn uwch. Yn anffodus iawn, mae cyfanswm y marwolaethau yn 212 erbyn hyn, pob un o'r rheini yn unigolyn, pob un yr ydym ni'n galaru ei absenoldeb yn awr.

Ddoe, ychydig wedi hanner nos, daeth diwygiad i'r rheolau aros gartref hynny i rym, gan ymestyn y ddyletswydd cadw pellter cymdeithasol i bob gweithle. Mae hyn yn golygu bod yn rhaid i bob gweithle sy'n parhau i fod ar agor yng Nghymru gymryd pob cam rhesymol i gadw pellter o 2m rhwng pobl i leihau lledaeniad coronafeirws. Y gweithlu yw'r ased mwyaf mewn unrhyw weithle, ac mae'r rheoliadau hyn yn tanlinellu'r ymrwymiad i ddiogelu iechyd a llesiant y gweithwyr hynny trwy bob mesur rhesymol.

Llywydd, bu cyfres o ddatblygiadau yn ein gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yr wythnos hon, o feddygon a gofalwyr yn dychwelyd i greu ysbytai maes. O ran profion, rydym ni wedi gweld datblygiad canolfannau profi drwy ffenestr y car yng Nghymru a phrofion i staff gofal cymdeithasol. Wrth i'n gallu i gynnal mwy o brofion gynyddu, byddwn yn cyflwyno hynny i fwy o bobl a grwpiau proffesiynol, gan gynnwys yr heddlu a staff carchardai, fel y nodir yn ein cynllun profi cenedlaethol i Gymru a gyhoeddwyd yr wythnos hon.  

Llywydd, mae sicrhau bod gan staff iechyd a gofal cymdeithasol y cyfarpar diogelu personol iawn i wneud eu gwaith yn un o brif flaenoriaethau Llywodraeth Cymru. Yr wythnos diwethaf, cyhoeddwyd canllawiau cyfarpar diogelu personol newydd ar gyfer y DU gyfan, ac mae'r rhain wedi symleiddio y dylid defnyddio cyfarpar diogelu personol ac ymestyn ei ddefnydd hefyd. Bydd y canllawiau newydd yn cynyddu'r hyn a gaiff ei gymryd o'n stociau cyfarpar diogelu personol. Hyd yma, rydym ni wedi cyflwyno dros wyth miliwn o eitemau ychwanegol o'n stociau pandemig i'r GIG ac i awdurdodau lleol, ac mae hynny yn ogystal â'r cyflenwadau sydd gan y GIG ei hun fel rheol.    

Rydym ni'n gweithio gyda Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon i sicrhau cyflenwad parhaus o gyfarpar diogelu personol, ond rydym ni hefyd wedi gofyn i fusnesau Cymru newid eu llinellau cynhyrchu arferol i gynhyrchu cyfarpar diogelu personol ar gyfer Cymru, ac rydym ni wedi cael ymateb gwych gan gwmnïau yng Nghymru hyd yn hyn. Ymhlith eraill, mae'r Bathdy Brenhinol a Grŵp Rototherm yn cynhyrchu feisorau a gwarchodwyr wyneb a fydd yn cael eu gwisgo gan staff iechyd, ac mae distyllfa gin, In The Welsh Wind, yn cynhyrchu hylif diheintio dwylo a gymeradwywyd gan Sefydliad Iechyd y Byd.

Gan droi at yr economi, rwy'n falch o allu rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am y cynnydd yr ydym ni wedi ei wneud, gyda llawer o ddiolch i'n cydweithwyr mewn llywodraeth leol, yn cynorthwyo busnesau bach yn ystod y pandemig. Yn y 10 diwrnod ers agor ein cynllun grant ar gyfer y busnesau llai hynny, mae ein hawdurdodau lleol wedi gwneud mwy na 17,700 o ddyfarniadau ac wedi talu £229 miliwn. Mae'r ffigur hwnnw'n codi bob dydd, a hoffwn ddiolch o galon i'n cydweithwyr yn yr awdurdodau lleol am y cymorth y maen nhw wedi ei roi i sicrhau bod y cymorth hwn yn cyrraedd y rhai sydd ei angen fwyaf. Yn yr wythnos ddiwethaf, cadarnhawyd cymorth i Faes Awyr Caerdydd gennym ni hefyd, a byddwn yn cyhoeddi rhagor o fanylion am y gronfa cydnerthedd economaidd o £500 miliwn yr wythnos nesaf.

Llywydd, rwy'n ddiolchgar iawn i chi a'r Pwyllgor Busnes am gytuno y gellir defnyddio'r Cyfarfodydd Llawn hyn ar gyfer deddfwriaeth sy'n flaenoriaeth. Mae Llywodraeth Cymru yn parhau, er enghraifft, i nodi deddfwriaeth Ewropeaidd allweddol y bydd angen ei dwyn gerbron y Senedd.

Llywydd, hoffwn orffen drwy edrych ymlaen. Mae'r tair wythnos o gyfyngiadau aros gartref y darparwyd ar eu cyfer mewn deddfwriaeth, ac yr ydym ni i gyd wedi eu hwynebu, yn dod i ben yr wythnos nesaf. Mae'n rhaid i mi fod yn eglur gyda phob Aelod: ni fydd y cyfyngiadau hyn yn dod i ben bryd hynny. Ni fyddwn yn taflu i ffwrdd yr enillion yr ydym ni wedi eu gwneud a'r bywydau y gallwn ni eu hachub, trwy gefnu ar ein hymdrechion ar yr union adeg y maen nhw'n dechrau dwyn ffrwyth.

Ers i ni gyfarfod ddiwethaf, rwyf i wedi trafod y mater hwn gyda Phrif Weinidogion yr Alban a Gogledd Iwerddon, gyda'r Ysgrifennydd Gwladol dros Iechyd yn Llywodraeth y DU, a heddiw gyda Changhellor Dugiaeth Caerhirfryn ac Ysgrifennydd Gwladol Cymru. Mae mwy o waith i'w wneud o ran adolygu'r rheoliadau ac o ran cael y cyngor gwyddonol a meddygol diweddaraf; bydd union natur yr hyn a fydd yn dilyn y drefn bresennol yn cael ei chytuno yn ystod y dyddiau nesaf.

Ond mae'n rhaid i mi sicrhau peidio â gadael dinasyddion Cymru gydag unrhyw amheuon: nid yw'r ymdrechion yr ydym ni i gyd yn eu gwneud ar ben eto. Ni fyddan nhw ar ben yr wythnos nesaf. Cyn y gellir codi'r cyfyngiadau a dechrau dychwelyd i normalrwydd, mae mwy i ni i gyd ei wneud. Diolch i bob un o'r miloedd ar filoedd o bobl hynny yng Nghymru sy'n gwneud eu cyfraniad bob un dydd ac a fydd yn parhau i wneud hynny dros y dyddiau i ddod. Gyda'n gilydd, rydym ni'n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol, rydym ni'n diogelu ein gwasanaeth iechyd gwladol a gyda'n gilydd, rydym ni'n achub bywydau.  

Hoffwn ail-bwysleisio fy niolch enfawr i'r holl weithwyr hanfodol rheng flaen sy'n parhau i wneud gwaith gwych i'n cadw ni i gyd yn ddiogel. A gaf i hefyd gyfleu fy nghydymdeimlad â'r rhai sydd wedi colli anwyliaid yn ystod y pandemig hwn? Fel chithau, Prif Weinidog, anfonaf fy nymuniadau gorau at Brif Weinidog y DU ac at Alun Davies, a dymunaf wellhad buan iddyn nhw.

Nawr, Prif Weinidog, dros y penwythnos, fe'i gwnaed yn eglur gan arweinydd Plaid Lafur y DU sydd newydd gael ei ethol, Syr Keir Starmer, y bydd ei blaid yn ymgysylltu'n adeiladol â Llywodraeth y DU, nid gwrthwynebu er mwyn gwrthwynebu, ac nid sgorio pwyntiau gwleidyddol na gwneud gofynion amhosibl. Felly, a gaf i ailadrodd y safbwynt hwnnw a dweud y bydd fy nghyd-Aelodau a minnau yn gwneud popeth o fewn ein gallu i barhau i weithio'n adeiladol drwy gydol y cyfnod hwn?

Fe'i gwnaeth yn eglur hefyd bod craffu yn bwysig. Ac felly, yn ysbryd y safbwynt hwnnw, credaf ei bod hi'n deg gofyn pam, o'r holl faterion sy'n wynebu pobl Cymru ar hyn o bryd, mae Llywodraeth Cymru yn parhau i fwrw ymlaen â'r Bil Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru) heddiw, ar adeg pan, a bod yn gwbl onest, y dylai holl adnoddau'r Llywodraeth gael eu neilltuo i fynd i'r afael ag effaith coronafeirws ar ein cymunedau? Rwy'n gobeithio, Prif Weinidog, y gwnewch chi fyfyrio ar hynny.

Nawr, hefyd dros y penwythnos, fe'i gwnaed yn eglur gan y Gweinidog iechyd, er na allai fod yn 100 y cant yn ffyddiog y byddai'r GIG yn ymdopi, ei fod yn teimlo bod popeth y gellid ei wneud yn cael ei wneud. Fodd bynnag, fel Aelodau eraill rwy'n siŵr, rwy'n parhau i gael gohebiaeth gan etholwyr pryderus a gofidus sy'n teimlo bod pobl yn dal i ddarparu gwasanaethau rheng flaen pwysig pan nad oes ganddyn nhw gyfarpar diogelu personol digonol. Er enghraifft, rwy'n ymwybodol bod rhai cleifion wedi methu â chael triniaeth ddeintyddol frys oherwydd y diffyg cyfarpar diogelu sydd ar gael ar hyn o bryd. Gwn eich bod wedi cyfeirio yn eich datganiad heddiw at y ffaith bod wyth miliwn o ddarnau o gyfarpar ychwanegol wedi eu dosbarthu, ond a allwch chi ddweud wrthym ni beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i nodi unrhyw fylchau yn y ddarpariaeth o gyfarpar diogelu personol, a pha waith pellach sy'n cael ei wneud i hwyluso darpariaeth y cyfarpar hwn i weithwyr allweddol ar hyn o bryd?

Nawr, rwy'n deall bod gan Gymru y gallu ar hyn o bryd i gynnal tua 1,100 o brofion y dydd gyda'r nod o gyrraedd 5,000 o brofion y dydd ymhen ychydig wythnosau cyn cyrraedd hyd at 9,000 o brofion y dydd erbyn diwedd mis Ebrill. O ystyried y pwysau cynyddol ar y GIG oherwydd coronafeirws, mae'n hanfodol bod nifer y profion sy'n cael eu cynnal yn cyflymu nawr fel y gall y cyhoedd fod yn ffyddiog bod y lefelau profi mor uchel ag sy'n ymarferol bosibl. Efallai y gallech chi ddweud wrthym ni, felly, pa a yw hynny'n dal yn wir, ac a yw Llywodraeth Cymru yn dal i fod ar y trywydd iawn i gyrraedd 9,000 o brofion erbyn diwedd y mis.

Nawr, mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi ei gwneud hi'n eglur ei bod yn arallgyfeirio'r ystod o bobl y mae'n gweithio gyda nhw i gynyddu ei chapasiti, ac rwy'n deall y bu rhywfaint o ddeialog gyda phrifysgolion ynghylch y rhan y gallan nhw ei chwarae i helpu i sicrhau capasiti ychwanegol ar hyn o bryd. Felly, a allwch chi ddweud ychydig yn rhagor wrthym ni am y trafodaethau sy'n cael eu cynnal gyda phrifysgolion, a sefydliadau a mudiadau eraill yn wir, am y rhan y gallen nhw ei chwarae i gefnogi'r GIG a helpu i gynyddu capasiti ac adnoddau presennol Cymru?

Llywydd, diolchaf i Paul Davies am y cwestiynau yna, a hoffwn ddiolch iddo am ei ymgysylltiad parhaus â'r ymdrech yr ydym ni'n ei gwneud. Rwy'n cytuno'n llwyr ag ef ei bod yn gwbl drawsbleidiol a thrawslywodraethol.

Rwy'n falch iawn ein bod ni wedi gallu parhau i graffu yma yng Nghymru. Mae'n rhan bwysig iawn o'r gwaith craffu hwnnw y gellir cyflwyno elfennau allweddol yn ein rhaglen ddeddfwriaethol ac y gall y Cynulliad graffu arnyn nhw. Rwy'n credu bod hynny'n ddefnydd priodol iawn o'n hamser. Rydym ni'n gweithio; rydym ni'n disgwyl i bobl eraill yng Nghymru weithio, a rhan o'n gwaith fel deddfwrfa yw rhoi deddfwriaeth hanfodol ar y llyfr statud yma yng Nghymru. Dyna pam rwy'n falch iawn y byddwn ni'n gallu trafod y Bil llywodraeth leol; mae'n bwysig iawn i bob awdurdod lleol ac i bobl ifanc 16 a 17 oed yma yng Nghymru bod y Bil hwnnw'n gwneud cynnydd ac yn gallu cyrraedd y llyfr statud. Mae Llywodraeth Cymru yn eglur: dim ond y darnau hynny o ddeddfwriaeth yr ydym ni'n credu sy'n hanfodol i'r ymrwymiadau yr ydym ni wedi eu gwneud i bobl yng Nghymru ac sy'n angenrheidiol i wneud ein llyfr statud yn gydlynol y byddwn ni'n eu cyflwyno gerbron y Senedd yn ystod y cyfnod hwn. Rwy'n credu bod ymdrin â'r ddeddfwriaeth flaenoriaeth honno yn rhan annatod o'r hyn y mae deddfwrfa yn ei wneud, ac rwy'n falch iawn ein bod ni'n gallu gwneud hynny y prynhawn yma.

Rwy'n deall, wrth gwrs, yr hyn y mae Paul Davies yn ei ddweud am gyfarpar diogelu personol a bydd pob un ohonom ni fel Aelodau Cynulliad wedi clywed yn uniongyrchol gan unigolion sy'n ofni cael eu rhoi mewn sefyllfa drwy'r gwaith angenrheidiol y maen nhw'n ei wneud lle gallen nhw gael eu hamlygu i risg. Rydym ni eisoes wedi cyhoeddi, fel y cydnabuwyd gan Paul Davies, 8 miliwn o ddarnau o gyfarpar diogelu personol o'n storfeydd pandemig, a bydd hynny'n parhau i gynyddu dros y dyddiau i ddod. Rwy'n disgwyl iddo fod yn bron i 11 miliwn erbyn i'r penwythnos hwn ddod i ben.

A gaf i fod yn eglur nad oes unrhyw fylchau ar hyn o bryd yn y cyflenwadau sydd gennym ni? Mae gennym ni gyflenwadau digonol ar hyn o bryd. Bu rhai tagfeydd o ran cael y cyflenwadau i'r bobl sydd eu hangen nhw, ac mae hynny oherwydd bod hon yn ymdrech enfawr—ymhell y tu hwnt i bopeth y bu'n rhaid i ni ei wneud erioed o'r blaen. Nid yn unig yr ydym ni'n cyflenwi ysbytai, ond rydym ni'n cyflenwi deintyddfeydd, meddygfeydd teulu, cartrefi gofal, awdurdodau lleol eu hunain, ac mae ymdrech aruthrol yn cael ei gwneud i geisio gwneud yn siŵr bod y cyflenwadau hynny'n cyrraedd y bobl sydd eu hangen nhw.

Ceir llinell gymorth a chyfeiriad e-bost penodol i leoedd sy'n teimlo nad oes ganddyn nhw'r hyn sydd ei angen arnyn nhw ac yna, mae system ar waith i geisio gwneud yn siŵr ein bod ni'n cael yr hyn sydd ei angen ar y bobl hynny iddyn nhw mor gyflym â phosibl. Mae ein gallu i ailgyflenwi'r storfeydd hynny'n bwysig dros ben, ac ar gyfer hynny, rydym ni'n dibynnu'n bennaf ar yr ymdrech gaffael sy'n cael ei gwneud ar draws y DU gyfan. Siaradais â Matt Hancock ddoe a chefais sicrwydd y bydd stociau Cymru yn cael eu hailgyflenwi o'r ffynhonnell ganolog honno, ac rwy'n ddiolchgar iawn am y sicrwydd hwnnw wrth i ni wneud ein gorau glas i gynyddu'r gallu i gael cyflenwadau gan gyflenwyr cynhenid o Gymru hefyd.

Rydym ni'n cyflymu nifer y profion y gallwn ni eu darparu yng Nghymru ac mae'r ganolfan brofi yn stadiwm Dinas Caerdydd ar agor erbyn hyn; roedd yn gweithio'n llwyddiannus iawn brynhawn ddoe. Bydd yn gweld 200 o bobl heddiw. Bydd yn caniatáu i ni brofi mwy o weithwyr gofal cymdeithasol ac yna ymestyn y profion i'r heddlu, swyddogion carchardai a gweithwyr rheng flaen eraill.

O ran arallgyfeirio, mae'n wir ein bod ni mewn trafodaethau â phrifysgolion. Rydym ni'n ddiolchgar iawn iddyn nhw am ryddhau eu stociau o gyfarpar diogelu personol i'r system i'w defnyddio gan y GIG ac, wrth gwrs, rydym ni'n trafod materion gyda staff labordai i weld sut y gallem ni ddefnyddio eu gallu i gyflymu nifer y profion y gallwn ni eu cynnal yng Nghymru.

Prif Weinidog, wrth i wyliau'r Pasg agosáu, mae'n gwbl hanfodol bod Llywodraeth Cymru yn cynyddu ei negeseuon cyhoeddus i'w gwneud yn gwbl eglur bod yn rhaid i bobl aros gartref. Yn anffodus, rydym ni'n parhau i weld a chlywed adroddiadau am bobl nad ydyn nhw'n cydymffurfio a chyngor y Llywodraeth, ac er bod gan yr heddlu rai pwerau erbyn hyn i ddirwyo'r rhai sy'n mynd yn groes i ganllawiau'r Llywodraeth, mae'n ymddangos bod problem o hyd o ran gorfodi'r rheol aros gartref. Gwn fod Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru yn ystyried mesurau pellach os bydd y gweithgarwch hwn yn parhau, felly efallai y gallech chi ddweud ychydig mwy wrthym ni am y trafodaethau sy'n cael eu cynnal ar y mater penodol hwn a'r mathau o fesurau pellach sy'n cael eu hystyried mewn gwirionedd.

Gwn yn fy etholaeth i fy hun yn ogystal ag ardaloedd eraill, bod perchnogion tai gwyliau yn dal i deithio i'w hail gartrefi yn hytrach nag aros gartref, ac er fy mod i'n croesawu'r camau y mae Llywodraeth Cymru eisoes wedi eu cymryd i gau parciau carafanau a pharciau gwyliau eraill, mae'n amlwg bod angen gwneud mwy erbyn hyn. Felly, beth arall y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i wahardd perchnogion ail gartrefi rhag teithio i fannau poblogaidd ar gyfer gwyliau yma yng Nghymru?

Er bod teuluoedd yn cael eu gorfodi i dreulio mwy a mwy o amser y tu mewn i'w cartrefi eu hunain, mae'n hanfodol bod yr wybodaeth a'r canllawiau diweddaraf ar gael iddyn nhw ar-lein ac oddi ar-lein. Yn amlwg, mae angen gwneud mwy i gynorthwyo cymunedau sy'n dal i fyw gyda darpariaeth band eang is-safonol fel y gall y rhai sy'n byw yn yr ardaloedd hynny gael mynediad at adnoddau addysgol pwysig, ceisiadau ariannol, ac, wrth gwrs, y canllawiau iechyd a Llywodraeth diweddaraf. Felly, a allwch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni am waith Llywodraeth Cymru i sicrhau bod pob aelwyd yn gallu cael gafael ar wasanaeth band eang da yn ystod y cyfnod hwn?

Ac yn olaf, Llywydd, ceir rhai pryderon gwirioneddol iawn o hyd i lawer o bobl nad ydyn nhw'n gallu cael gafael ar gymorth busnes, yn enwedig busnesau newydd sbon, ac mae llawer o bobl yn teimlo eu bod nhw wedi disgyn drwy'r bylchau o ran y cymorth sydd ar gael, gan Lywodraethau Cymru a'r DU—er enghraifft, cwmnïau fel cludwyr nwyddau a gweithwyr asiantaeth fel athrawon cyflenwi ac eraill. Felly, o ystyried yr amgylchiadau a'r angen taer i sicrhau bod gan y rhai sydd angen cymorth fynediad ato, a allwch chi ddweud wrthym ni pa adolygiad o gymorth gan y Llywodraeth y mae Llywodraeth Cymru yn ei ystyried i ganfod bylchau yn y pecynnau sydd ar gael, a pha waith pellach y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i gael mynediad at gymorth busnes i'r rhai sy'n disgyn drwy'r bylchau ar hyn o bryd.

Wel, unwaith eto, Llywydd, diolchaf i Paul Davies am y cwestiynau yna. A gaf i ymuno ag ef i atgyfnerthu'r neges yr ydym ni wedi ei hanfon dros y ddau benwythnos diwethaf ac yr ydym ni eisiau ei hanfon eto yn y termau mwyaf eglur posibl? Cyn penwythnos y Pasg, mae'r cyngor aros gartref yn eich golygu chi; nid yw'n gyngor i rywun arall, i rywun arall ei ddilyn, mae'n gyngor i bob un ohonom ni ac mae'n rwymedigaeth ar bob un ohonom ni i ddilyn y cyngor hwnnw. Ac nid yw taith i ail gartref yn daith hanfodol, a phan fydd yr heddlu yng Nghymru yn stopio pobl sy'n gwneud hynny, byddan nhw'n cymryd camau gorfodi yn eu herbyn.

Nawr, mae gennym ni alwad gyda'r prif gwnstabliaid cyn y penwythnos ac yn syth ar ôl y penwythnos i wneud yn siŵr eu bod nhw'n barod ar gyfer y gwaith pwysig iawn yr ydym ni'n gofyn iddyn nhw ei wneud ac yna cael adroddiad ganddyn nhw ar sut y gwnaethon nhw gyflawni eu cyfrifoldebau. Ddydd Llun yr wythnos hon, yr adroddiadau gan bob un o'r pedwar prif gwnstabl oedd, er y bu digwyddiadau ledled Cymru gyfan, eu bod nhw'n wasgarog yn hytrach nag wedi'u trefnu, nad oedden nhw, ym marn y prif gwnstabliaid, yn gyfystyr ag affráe yn erbyn y lefelau syfrdanol o ufuddhad y mae dinasyddion Cymru wedi ei ddangos i'r rhwymedigaethau yr ydym ni i gyd yn eu hwynebu, a phan yr oedden nhw wedi dod ar draws digwyddiadau, roedd y pwerau sydd ganddyn nhw ar hyn o bryd—gan gynnwys blociau ffyrdd, er enghraifft, yn ogystal â dirwyon—roedd y gyfres o gamau gorfodi honno yn dal yn ddigonol iddyn nhw allu ymdrin â'r troseddau a welsant. Ac fe'i gwnaed yn eglur gennyf unwaith eto yn y trafodaethau hynny gyda phrif gwnstabliaid, pe byddai'r farn honno'n newid ac mai eu cyngor i Lywodraeth Cymru fyddai bod nhw angen cyfres gryfach o gamau gorfodi, y byddem ni'n gwneud hynny ar unwaith. Ar hyn o bryd, eu cyngor i ni oedd bod yr hyn sydd ganddyn nhw ar hyn o bryd yn ddigonol i ymateb i'r heriau y maen nhw'n eu hwynebu a byddaf yn cael fy llywio gan y cyngor hwnnw.

Hyd yn oed yn y cyfnod anodd iawn hwn, mae gwaith yn parhau i geisio cryfhau band eang lle nad yw cystal ag yr hoffem iddo fod, ac rwy'n cydnabod y cyd-destun y nododd Paul Davies pam mae hynny'n arbennig o bwysig. Nid yw manylion y gwaith ychwanegol sy'n cael ei wneud gen i, ond rwy'n hapus i gyflenwi hynny, wrth gwrs. O ran cymorth i fusnesau, rwy'n credu bod dwy swyddogaeth y mae Llywodraeth Cymru yn eu cyflawni. Un yw, gan ein bod ni'n cymryd rhan, bob dydd, mewn is-grwpiau o'r system COBRA, rydym ni'n gallu cyfleu yn uniongyrchol i Weinidogion Llywodraeth y DU y bylchau yn y ddarpariaeth y mae pobl yn eu canfod wrth i'r mesurau sydd i'w croesawu yn fawr gan Lywodraeth y DU gael eu gweithredu’n ymarferol. Nid yw'r feirniadaeth o gwbl i awgrymu, wrth i syniadau symud o fod ar bapur i gael eu cyflwyno ar lawr gwlad, y bydd rhai anawsterau yn dod i'r amlwg yn y ffordd y mae'r pethau hynny'n digwydd.

Mae ein cysylltiad wyneb yn wyneb uniongyrchol yn rhoi cyfle i ni gyflwyno'r pwyntiau hynny ar ran busnesau Cymru yn uniongyrchol i Ganghellor y Trysorlys, sy'n cadeirio rhai o'r cyfarfodydd hyn, ac yn uniongyrchol i'r Ysgrifennydd Gwladol dros Fusnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol, sy'n cadeirio rhai o'r cyfarfodydd hyn. Mae hynny'n rhywbeth yr ydym ni'n falch iawn o'i wneud—bod yn llais uniongyrchol i fusnesau Cymru o ran helpu Llywodraeth y DU i wella darpariaeth ymarferol y cynlluniau y mae wedi eu rhoi ar waith.

Yr wythnos nesaf, pan fyddwn ni'n gwneud cyhoeddiadau am y £400 miliwn o gymorth busnes sy'n weddill yr ydym ni'n bwriadu ei ddarparu yng Nghymru, gan ganolbwyntio ar fylchau mewn cymorth sydd eisoes ar gael fel arall wedi bod yn brawf allweddol i ni o ran llunio'r pecyn hwnnw. Rydym ni'n gwneud hynny mewn trafodaethau ag eraill—Cydffederasiwn Diwydiant Prydain, y Ffederasiwn Busnesau Bach, ac yn y blaen. Er ei fod yn anodd, o ystyried maint yr angen sy'n bodoli, ein nod yw canolbwyntio £400 miliwn yn y ffordd a awgrymodd Paul Davies, fel bod ei effaith yn glanio yn y mannau hynny lle nad yw mathau eraill o gymorth ar gael ar hyn o bryd.

Gaf i ategu'r hyn y dywedodd y Prif Weinidog ac estyn ein dymuniadau gorau ni i gyd, wrth gwrs, i Brif Weinidog y Deyrnas Gyfunol, a hefyd i bawb arall sy'n sâl ar hyn o bryd? Gobeithio y caiff Alun Davies, wrth gwrs, wellhad buan. A gaf i hefyd ddiolch i chi, Brif Weinidog, am y cyfle i mi gael fy mriffio y bore yma gan y prif swyddogion sydd yn arwain yr ymateb i'r argyfwng?

Os trown ni at gyfarpar diogelu personol, cydnabuwyd gennych chi, Prif Weinidog, bod cyfarpar diogelu personol, yn amlwg, yn bryder. Dywed y Coleg Nyrsio Brenhinol eu bod nhw wedi gofyn droeon i Lywodraeth Cymru rannu'r amserlen ddosbarthu ar gyfer cyfarpar diogelu personol fel y gallan nhw dawelu meddyliau eu haelodau. A allwch chi roi ymrwymiad heddiw y bydd hynny'n digwydd nawr? Ac a allwch chi ddweud erbyn pa ddyddiad y bydd yr holl staff rheng flaen yr ydych chi wedi nodi bod angen cyfarpar diogelu personol arnyn nhw yn ei dderbyn yn y niferoedd sydd eu hangen?

Oherwydd y tagfeydd o ran cyfarpar diogelu personol y gwnaethoch chi gyfeirio atynt, mae rhai cyrff cyhoeddus—Cyngor Sir Caerfyrddin, er enghraifft—yn dechrau caffael yn uniongyrchol gan Tsieina eu hunain. Pa gamau ydych chi'n eu cymryd, fel Llywodraeth, i ategu'r dull DU gyfan y cyfeiriasoch ato, i gaffael adnoddau ychwanegol yn rhyngwladol? Yn benodol, pa gysylltiad ydych chi wedi ei wneud, naill ai'n uniongyrchol fel Gweinidogion neu swyddogion, â Llywodraeth Tsieina ac â chyflenwyr yn Tsieina, lle, wrth gwrs, y ceir mwyafrif y ffynonellau?

Mae profiad rhyngwladol yn awgrymu y gall ymyrraeth gynharach gadw pobl sâl allan o'r ysbyty a chynorthwyo gwellhad. Mae meddygon yn yr Eidal, er enghraifft, yn awgrymu y byddai therapi ocsigen cynnar ac ocsimetrau pwls yn cael eu danfon i gartrefi'r rhai sydd â salwch ysgafn yn cyfyngu ar y nifer sy'n mynd i'r ysbyty. A wnewch chi gadarnhau pa un a ydych chi'n ystyried trefn driniaeth newydd o'r fath yn ymarferol?  

Os caf i droi at awyryddion, rwy'n credu rhwng y rhai sydd gennym ni ar hyn o bryd a'r rhai sydd ar archeb, bod gennym ni ychydig dros 1,000 o awyryddion mewnwthiol, rwy'n credu, a fydd ar gael i ni. Pryd y byddwn ni'n gwybod a fydd y cyflenwad hwnnw—y cyflenwad rhagweledig hwnnw—yn ddigon i fodloni'r galw brig a ragwelir ar hyn o bryd?

Ar 12 Mawrth daethpwyd â'r polisi o brofion cymunedol eang i ben. Mae'r Athro Anthony Costello, athro iechyd byd-eang yng Ngholeg Prifysgol Llundain a chyn gyfarwyddwr Sefydliad Iechyd y Byd, yn dweud y bydd canfod, olrhain ac ynysu achosion yn tawelu'r epidemig yn llawer cyflymach. A ydych chi'n mynd i fabwysiadu'r dull hwn o brofi, olrhain ac ynysu yng Nghymru?

Ac yn olaf, ar ôl i chi gadarnhau mai Roche oedd y cwmni a oedd yn rhan o'r cytundeb aflwyddiannus, a wnewch chi gyhoeddi nawr y cytundeb a oedd yn bodoli rhwng Llywodraeth Cymru a'r cwmni? Os ydych chi'n amharod i wneud hynny nawr, a wnewch chi o leiaf ymrwymo heddiw i wneud hynny cyn gynted â phosibl, ar ôl i ryw fath o normalrwydd ddychwelyd? Ac o ran nifer y profion nawr, a fyddai'n bosibl i ni gael ffigurau dyddiol ar gyfer nifer y profion, fel sy'n digwydd yn yr Alban, er enghraifft, fel y gallwn ni olrhain cynnydd tuag at y ffigur o 9,000, rwy'n credu—efallai y gallech chi gadarnhau hynny—o brofion dyddiol yr ydych chi'n bwriadu eu cynnal erbyn diwedd y mis hwn?

Diolch i Adam Price am y cwestiynau yna a beth ddywedodd e i ddechrau.

O ran cyfarpar diogelu personol a'r amserlen ddosbarthu, mae'r prif swyddog meddygol yn cael cyfarfod wythnosol gydag Academi'r Colegau Meddygol Brenhinol; rwy'n siŵr bod y Coleg Nyrsio Brenhinol yn cael ei gynrychioli yn y fan honno ac rwy'n siŵr y byddai'r prif swyddog meddygol yn hapus iawn i drafod pa un a yw amserlen ddosbarthu yn arf defnyddiol i aelodau'r colegau brenhinol. Mae ein sefydliad cydwasanaethau ein hunain yn caffael ar ran Cymru. Yn ogystal â'r cyflenwadau yr ydym ni'n eu cael trwy drefniadau newydd y DU, rydym ni wedi gallu sicrhau ein cyflenwadau ein hunain erioed. Ac yn gyffredinol, fy nghyngor i awdurdodau lleol ac eraill yw ei bod hi'n well bod yn rhan o'r ymdrech genedlaethol honno, er fy mod i'n deall bod gan lawer o sefydliadau eu cyflenwyr eu hunain a rhai trefniadau hirsefydlog y gallan nhw fanteisio arnynt. Ond rydym ni'n lwcus i gael cydwasanaethau'r GIG yma yng Nghymru—sefydliad cenedlaethol sydd ag enw da iawn a gweithlu medrus iawn, sy'n gweithio'n galed i sicrhau cyfarpar diogelu personol, gan gynnwys o dramor, gan gynnwys cysylltiadau yn Tsieina hefyd.

Gofynnodd Adam un neu ddau o gwestiynau i mi, Llywydd, am faterion clinigol, a'r unig ateb y gallaf i ei roi ar unrhyw adeg yw bod yn rhaid i mi gael fy llywio gan y cyngor clinigol gorau sydd gen i. Felly, bydd ein clinigwyr, wrth gwrs, yn edrych ar dystiolaeth ryngwladol o ymyrraeth gynnar, a pha un a oes trefnau y dylem ni eu mabwysiadu yma yng Nghymru. Maen nhw mewn sefyllfa well o lawer na mi i wneud yr asesiad hwnnw, a phan fydd ein clinigwyr yn credu bod pethau newydd y gellir eu gwneud, ac y byddan nhw'n effeithiol yn glinigol o ran ymateb i'r coronafeirws, yna wrth gwrs byddwn ni'n eu cynorthwyo nhw yn eu hymdrechion. Mae'n rhaid dweud yr un peth o ran ein dull profi, olrhain ac ynysu. Y drefn sydd gennym ni yw'r drefn a argymhellwyd i ni gan bedwar prif swyddog meddygol y Deyrnas Unedig. Os daw adeg pan mai eu cyngor nhw i'r Llywodraeth yw bod angen i ni symud i gyfeiriad newydd o ran profi, yna gallwch fod yn siŵr y bydd Llywodraeth Cymru yn cymryd eu cyngor. Does dim y fath beth â chyngor heb ei gwestiynu. Rydym ni'n gwybod bod llawer o wahanol safbwyntiau ymhlith clinigwyr ac academyddion ac arbenigwyr eraill. Yr hyn na all Llywodraeth ei wneud, a'r hyn na all Gweinidogion yn Llywodraeth Cymru ei wneud, yw dewis a dethol rhwng y lleisiau hynny sy'n cystadlu. Mae'n rhaid i ni ddibynnu ar y lleisiau uchaf a mwyaf awdurdodol sydd gennym ni, a'r pedwar prif swyddog meddygol sy'n gweithio'n agos iawn gyda'i gilydd i gynghori pob un o'r pedair Llywodraeth yn y Deyrnas Unedig yw'r rheini. Eu cyngor nhw yr ydym ni'n dibynnu arno, a'u cyngor nhw yr wyf i'n parhau i'w gymryd.

O ran awyryddion, ein pryder yw—. Mae'n gwestiwn da iawn. Ar 5 Ebrill, cyhoeddodd Vaughan Gething ddatganiad manwl yn nodi capasiti presennol, mewnwthiol, anfewnwthiol, y stoc sydd ar archeb, nifer yr awyryddion sydd eisoes wedi cyrraedd Cymru. Yr hyn y mae'n rhaid i ni ei wneud wedyn, fel y gwn fod Adam Price yn ei ddeall, yw bod yn rhaid i ni gyfateb y capasiti hwnnw â thrywydd y clefyd, a chan nad ydym ni'n gwbl sicr eto pa bryd fydd y cyfnod brig hwnnw, mae ateb manwl i'r cwestiwn 'A oes gennym ni ddigon?' yn y fantol o hyd braidd. Yr hyn yr wyf i'n credu y gallwn ni ei ddweud yn hyderus yw bod y camau yr ydym ni i gyd wedi eu cymryd yn ystod yr wythnosau diwethaf wedi gostwng y gromlin i bwynt lle y gallwn ni fod yn llawer mwy ffyddiog y bydd y cyflenwadau ychwanegol sydd gennym ni o awyryddion yn cyfateb yn llawer agosach i'r patrwm presennol o salwch nag a fyddai wedi bod yn wir fis yn ôl pan oedd gennym ni lai o awyryddion yn y system a phatrwm gwahanol iawn o glefyd o'n blaenau.

Llywydd, cyn belled ag y mae Roche yn y cwestiwn, rwyf i wedi ateb cwestiynau am hynny am tua 10 diwrnod bellach, ac nid oes gen i ddim byd pellach i'w ychwanegu y prynhawn yma at yr hyn yr wyf i eisoes wedi ei ddweud ar y cofnod.

Dim ond ar y mater o olrhain, profi ac olrhain cysylltiad, lle ceir, yn amlwg, amrywiaeth o safbwyntiau a gwahaniaeth barn ymhlith gwyddonwyr, epidemiolegwyr ac arbenigwyr iechyd cyhoeddus, o gofio bod demograffeg Cymru yn wahanol—ac, yn wir, mae Gweinidogion wedi cyfeirio at hyn—a fyddai'n bosibl i Lywodraeth Cymru gomisiynu ei modelu annibynnol ei hun, neu ofyn i SAGE a'r gwahanol is-bwyllgorau wneud modelu penodol ar y mater o ba un a ddylem ni yng Nghymru, wrth i ni ddod allan o'r cyfyngiadau symud, fabwysiadu'r polisi hwn, polisi De Corea o brofi ac olrhain?

O ran cyfarpar diogelu personol, a gaf i ddweud y cysylltwyd â ni heddiw gan un perchennog cartref gofal diobaith, sy'n ceisio archebu cyfarpar diogelu personol gan y prif gyflenwr ar gyfer cartrefi gofal yn y DU, dim ond i gael gwybod y rhoddwyd y cyflenwadau hyn iddyn nhw i'w dosbarthu gan Public Health England, ac felly bod yn rhaid eu neilltuo ar gyfer cartrefi yn Lloegr yn unig? A allwch chi wneud ymholiadau brys, Prif Weinidog, i gadarnhau a yw hynny'n gywir?

A hefyd, o ran y sefyllfa economaidd y cyfeiriwyd ati'n gynharach, mae'n amlwg yn destun pryder darganfod bod y cynllun benthyciadau busnes gwerth £100 miliwn gan Fanc Datblygu Cymru wedi ei danysgrifio'n llawn bellach ar ôl wythnos. A allwch chi ddweud pryd a sut yr ydych chi'n bwriadu ei ymestyn?

Ac yn olaf, o ran penwythnos gŵyl banc y Pasg ac anfon y neges gywir, fel yr wyf i'n siŵr y byddwch chi fel Prif Weinidog yn ei wneud, a ydych chi'n credu y byddai'n ddefnyddiol i Lywodraeth y DU, fel yr ydych chi wedi ei wneud, gyhoeddi, cyn y penwythnos, eu bod nhw'n ymestyn y cyfyngiadau symud yn hytrach nag aros i'r tair wythnos ddod i ben yn bendant ddydd Mawrth nesaf, fel y byddai hynny'n anfon y neges gryfaf bosibl bod hwn yn argyfwng cenedlaethol, a nid gwyliau cenedlaethol?

Llywydd, hoffwn ddiolch i Adam Price am y cwestiynau pwysig yna. Mae'n iawn, wrth gwrs, am yr amrywiaeth o safbwyntiau. Mae gennym ni gynrychiolydd Cymru ar SAGE, mae gennym ni ein prif swyddog meddygol ein hunain. Maen nhw'n distyllu'r cyngor ac yn rhoi cyngor wedi'i deilwra ar gyfer Cymru, ac mae hynny'n cynnwys rhywfaint o fodelu penodol y gallan nhw ei wneud, a byddaf yn codi gyda nhw y cwestiwn penodol y mae Adam Price wedi ei godi am fodelu mewn ardal olrhain cysylltiad i weld a fyddai gwahanol gyngor yn dod i Gymru. Hyd yn hyn, nid felly y bu, ond ni ddylem ni roi'r gorau i ofyn y cwestiwn, rwy'n cytuno.

O ran cyfarpar diogelu personol, ceir caffaeliad ar sail y DU, mae cynnyrch hynny'n cael ei rannu i Gymru, i Ogledd Iwerddon, i'r Alban ac i Loegr, a'n cyfrifoldeb ni wedyn yw trosglwyddo hwnnw'n fewnol i bobl sydd ei angen. Os oes rhywun sy'n poeni am beidio â chael yr hyn sydd ei angen arno, dylai ddefnyddio'r llinell gymorth benodol sydd ar gael iddo. Fel hynny, bydd yn cael yr ateb cywir yn y modd cyflymaf posibl.

O ran y pwynt am Fanc Datblygu Cymru, rwy'n cael fy nharo'n bendant gan y neges y mae'n ei hanfon am lefel yr adfyd yn yr economi. Fel rheol, byddai Banc Datblygu Cymru yn cael tua 500 o geisiadau y flwyddyn am y math o gyllid a neilltuwyd rhyw wythnos yn ôl; cawsant 1,100 o geisiadau mewn un wythnos am y £100 miliwn hwnnw. Y newyddion da—ac, unwaith eto, hoffwn dalu teyrnged i staff y banc, oherwydd o fewn tri diwrnod, roedden nhw'n gwneud y penderfyniadau cyntaf, ac erbyn diwedd yr wythnos diwethaf, roedd yr arian cyntaf yn nwylo busnesau yng Nghymru. Yr her i Lywodraeth Cymru nawr yw gweld a oes unrhyw beth arall y gallwn ni ei wneud i ychwanegu at y gronfa honno. Fel y gall yr Aelodau sy'n gwrando ei ddeall, rwy'n siŵr, mae galwadau am gyllid o bob agwedd ar fywyd Cymru yn yr argyfwng hwn, a swm cyfyngedig o arian ar gyfer ateb yr holl alwadau hynny. Mae Llywodraeth Cymru yn gwasgu arian o bob poced y gallwn ni ddod o hyd iddi i geisio diwallu'r anghenion mwyaf taer hynny, a byddwn yn gwneud hynny eto yng nghyd-destun Banc Datblygu Cymru.

Yn olaf, ar bwynt Adam Price ynghylch neges unedig i'r DU cyn y penwythnos hwn, dyna oedd pwrpas fy nhrafodaethau gyda Phrif Weinidogion yr Alban a Gogledd Iwerddon yn gynharach, i geisio cael neges gyffredin. Rwy'n credu ein bod ni i gyd yn cytuno, fel y dywedais yn fy natganiad rhagarweiniol, nad oes gobaith o gwbl y bydd y mesurau hyn yr ydym ni i gyd yn gorfod eu parchu yn dod i ben ar ddiwedd y cyfnod tair wythnos hwn. Byddan nhw'n parhau yng Nghymru yr wythnos nesaf. Rwy'n credu y byddan nhw'n parhau mewn mannau eraill yn y Deyrnas Unedig, a phe gallem ni gyfleu'r un neges honno mewn ffordd gyfunol ac unedig ar draws y Deyrnas Unedig, byddai hynny, wrth gwrs, yn rhoi grym a chryfder ychwanegol iddi.

Diolch am eich datganiad, Prif Weinidog. Hoffwn anfon fy nghydymdeimlad at deuluoedd a chyfeillion y rhai sydd wedi colli anwyliaid i COVID-19, ac fy nymuniadau gorau hefyd i Brif Weinidog y DU, ein cyd-Aelod Alun Davies, ac, yn wir, pawb sy'n brwydro'r clefyd hwn ar hyn o bryd; a diolch i bawb sy'n rhan o'r frwydr yn erbyn y clefyd: gweithwyr iechyd a staff gofal cymdeithasol, gweithwyr siopau, gyrwyr danfoniadau, swyddogion carchar, a miloedd o wirfoddolwyr, o gerddwyr cŵn sy'n helpu pobl agored i niwed i'r rhai sy'n dylunio a gweithgynhyrchu gwarchodwyr wyneb. Wrth i'r clwyf barhau i greu llanastr ledled Cymru, rydym ni'n gwybod nad oes yr un gymuned na pherson yn ddiogel, ond rydym ni hefyd yn gwybod bod rhai pobl yn dal i gredu bod coronafeirws yn ymosod ar bobl oedrannus iawn neu bobl sâl iawn yn unig. Felly, fy nghwestiwn cyntaf yn y fan yma yw: a wnewch chi sicrhau bod neges Llywodraeth Cymru, yn y dyfodol, yn gryfach o lawer?

Yn dechnegol, rydym ni'n gwybod bod yr henoed a'r rhai sydd â phroblemau iechyd sylfaenol mewn mwy o berygl, ond, ar hyn o bryd, mae ein hysbytai yn llawn pobl sydd o dan 60 oed, ac rydym ni hefyd yn gwybod bod plant ifanc, plant ifanc iawn, wedi marw trwy coronafeirws heb unrhyw broblemau iechyd sylfaenol.

Rwyf i hefyd yn bryderus nad yw pawb sy'n arbennig o agored i'r clefyd hwn yn cael eu diogelu, ac mae un o weithwyr y GIG wedi cysylltu â mi gan dynnu sylw at y ffaith nad yw clefyd niwronau motor wedi'i gynnwys ar y rhestr arbennig o agored i niwed yng Nghymru, a chymerwyd camau yn Lloegr a Gogledd Iwerddon i sicrhau bod y rhai sydd â chlefyd niwronau motor yn cael eu diogelu, ond nid oes mecanwaith o'r fath yng Nghymru. Felly, Prif Weinidog, a wnewch chi sicrhau bod dioddefwyr clefyd niwronau motor yn cael eu diogelu rhag y clefyd hwn?

Prif Weinidog, a wnewch chi hefyd ddiweddaru'r negeseuon iechyd cyhoeddus  i ail-bwysleisio mai'r unig ffordd y gall pobl osgoi dal y clefyd hwn yw osgoi cysylltiad ag eraill, oni bai ei fod yn gwbl hanfodol? Eisoes, mae rhai pobl yn galw am lacio rhai o'r mesurau, ac mae rhai yn dal i fethu â dilyn cyngor iechyd cyhoeddus. Rydym ni i gyd eisiau dychwelyd i'n ffordd arferol o fyw cyn gynted â phosibl, ond, mewn gwirionedd, nid yw hyn yn debygol o fod am beth amser eto, ac mae'n rhaid atgyfnerthu'r neges hon. Gofynnaf a yw Llywodraeth Cymru yn bwriadu rhoi mesurau lliniaru cryfach ar waith.

Prif Weinidog, rydych chi wedi cyflwyno deddfau newydd i sicrhau bod busnesau'n cydymffurfio â chanllawiau cadw pellter cymdeithasol, ac rwy'n croesawu'r cam. Fodd bynnag, rwy'n pryderu bod 'mesurau rhesymol' yn agored iawn i wahanol ddehongliadau. Prif Weinidog, pam mae eich safbwynt ar hyn wedi meddalu o'r adeg y gwnaethoch chi grybwyll y mesurau gyntaf cyn y penwythnos, ac a allwch chi amlinellu'r dystiolaeth wyddonol a hysbysodd eich proses o wneud y penderfyniad? Rwy'n derbyn na fydd pawb yn ddigon ffodus i allu cadw 2m oddi wrth ei gilydd, ond dylai'r bobl hynny gael y mesurau diogelu gorau sydd ar gael i'w hamddiffyn rhag y feirws hwn.

Prif Weinidog, pa gamau ydych chi'n eu cymryd i sicrhau bod gan Gymru gyflenwad cyson o gyfarpar diogelu personol, yn enwedig anadlyddion, o gofio'r cam gan yr Unol Daleithiau i atafaelu cyflenwadau a weithgynhyrchir gan gwmnïau yn yr Unol Daleithiau ac a fwriadwyd ar gyfer gwledydd eraill? Felly, a oes gan Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU gyflenwadau digonol o offer hanfodol nad yw'n dod o'r Unol Daleithiau? Mae'r Unol Daleithiau wedi cyflwyno deddfwriaeth adeg rhyfel i rwystro cwmnïau'r Unol Daleithiau rhag allforio deunydd ac offer sydd eu hangen i ymladd y feirws. Mae un cwmni wedi datblygu profion sy'n rhoi canlyniadau o fewn pum munud yn hytrach na phum awr, ond maen nhw wedi eu cyfyngu'n llym i'r Unol Daleithiau. Bydd profion cyflymach a mwy dibynadwy yn helpu i frwydro'r clefyd hwn gymaint ynghynt. Prif Weinidog, a ydych chi'n ymwybodol o unrhyw drafodaethau gyda Llywodraeth yr Unol Daleithiau ynghylch sicrhau'r dechnoleg i'w defnyddio yn y DU?

Prif Weinidog, mae ymdrechion i frwydo'r pandemig COVID-19 yn cael eu llesteirio'n ddifrifol gan rannu gwybodaeth anghywir ar gyfryngau cymdeithasol. Ledled y DU, mae gorsafoedd sylfaen ffonau symudol yn cael eu dinistrio mewn pyliau o danau bwriadol oherwydd damcaniaethau cynllwyn sy'n cael eu rhannu am ran 5G yn yr argyfwng hwn. Mae brechlynnau hefyd yn cael eu beio fel achos gwirioneddol marwolaethau ledled y byd. Felly, po hiraf y caniateir i'r wybodaeth anghywir hon ledaenu, y mwyaf yw'r risg i'n seilwaith hanfodol, ac mae llif y data yr un mor bwysig i'r frwydr yn erbyn y clefyd â'r llif o feddyginiaethau ac offer. Prif Weinidog, pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael gyda Llywodraeth yr Unol Daleithiau a chwmnïau cyfryngau cymdeithasol ynglŷn â'r ffordd orau o fynd i'r afael â gwybodaeth anghywir, a hefyd pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael gyda'r gweithredwyr ffonau symudol am y ffordd orau o sicrhau a diogelu ein seilwaith symudol hanfodol? Diolch yn fawr.

Diolch, Caroline. Roeddwn i'n meddwl eich bod chi wedi cyflwyno'n argyhoeddiadol iawn ar ddechrau'r hyn a ddywedasoch yr amrywiaeth enfawr honno o unigolion a galwedigaethau sy'n rhan o'r ymdrech gyfunol yr ydym ni'n ei gwneud yma yng Nghymru. Rydym ni'n canolbwyntio'n briodol ar weithwyr gofal iechyd a gweithwyr gofal cymdeithasol, ond mae'r ymdrech yn mynd ymhell y tu hwnt i hynny, a nodwyd hynny gennych chi ar ddechrau eich cyfraniad.

Yn gryno, i fynd drwy rhai o'r cwestiynau hynny, ceir lleiafrif bach o bobl sy'n credu rywsut nad yw coronafeirws yn berthnasol iddyn nhw, ond mae'n feirws nad yw'n parchu pobl na lleoedd, ac mae'n rhaid i ni barhau i'w hatgoffa, a siawns y bydd rhai o'r enghreifftiau anodd y byddan nhw wedi eu gweld o unigolion yn eu hargyhoeddi nad yw hwn yn feirws sy'n cadw ei hun ar gyfer yr henoed nac ar gyfer pobl â chyflyrau iechyd sylfaenol. Gall unrhyw un ei gael a gall unrhyw un ei gael yn wael iawn.

Codwyd y pwynt am glefyd niwronau motor y bore yma gyda'r prif swyddog meddygol yma yng Nghymru, ac mae'n gwneud darn o waith ar unwaith i weld a oes unrhyw beth arall y mae angen i ni ei wneud ynglŷn â hynny. Wrth gwrs, rwy'n cytuno â'r hyn a ddywedodd Caroline Jones—mai'r ffordd orau o gadw eich hun yn iach yw drwy osgoi cysylltiad â phobl eraill. Ond mae gen i'r cydymdeimlad mwyaf enfawr â phobl sy'n canfod eu hunain yn gaeth i'w cartref o dan amgylchiadau sy'n fwy heriol fyth iddyn nhw nag y bydden nhw i bobl eraill—os ydych chi'n gofalu am rywun â dementia, er enghraifft, nad yw'n gallu mynd allan mwyach, fel y gallai o'r blaen; os oes gennych chi blentyn ag awtistiaeth, y mae ei fywyd yn dibynnu ar drefn a rheoleidd-dra a gallu mynd i leoedd lle mae'n adnabod pobl a lle mae bywyd yn rhagweladwy, ac yn sydyn nid yw bywyd yn rhagweladwy o gwbl, ac rydych chi'n gorfod ymdopi â hynny i gyd yn ogystal â phopeth y mae'n rhaid i chi ei wneud eich hun. Felly, wrth gwrs fy mod i'n cytuno â'r hyn a ddywedodd Caroline Jones am bobl yn cadw at y rheolau, yn aros gartref, ond rwy'n credu y byddai pob un ohonom ni, y byddai ein calonnau'n mynd allan, oni fydden nhw, i bobl sy'n gorfod ymdopi â hynny i gyd o dan amgylchiadau a fydd mor arbennig o anodd.

O ran busnesau a mesurau rhesymol, fe wnaethom ni gynnwys hynny oherwydd po fwyaf yr ydym ni'n trafod hyn â sefydliadau busnes yng Nghymru, y mwyaf amlwg y daw'r ystod enfawr o wahanol fathau o fusnesau sydd yng Nghymru, a safleoedd gweithle. Mae'r mwyafrif helaeth o fusnesau yng Nghymru eisoes yn hynod o feddylgar ynghylch eu gweithlu—fel y dywedais yn fy natganiad agoriadol, eu hased pwysicaf—eisoes yn gwneud popeth, ond roeddem ni eisiau ddefnyddio grym y gyfraith y tu ôl i'r cyngor sydd wedi bod ar gael drwy'r amser, ac i ddylanwadu ar y lleiafrif hwnnw o fusnesau lle mae pobl yn dweud wrthym—rwy'n siŵr eu bod yn dweud wrthych chi—pan eu bod yn ysgrifennu atom fel Aelodau unigol, 'Mae'n rhaid i mi fynd i'r gwaith ond dydw i ddim yn teimlo'n ddiogel pan fydda i yno', ac mae'r newid yn y gyfraith yng Nghymru wedi ei gynllunio i fod ar ochr y bobl hynny.

Rydym ni mewn cystadleuaeth fyd-eang ar gyfer cyfarpar diogelu personol. Fel Llywodraeth Cymru, nid ydym wedi cael unrhyw drafodaethau uniongyrchol gyda Llywodraeth yr Unol Daleithiau, ond rydym yn sicr y bydd y trafodaethau hynny'n digwydd ar lefel y DU.

A dim ond i ddweud i gloi fy mod i'n llwyr gydnabod y pwynt a wnaeth Caroline Jones am wybodaeth anghywir. Nid yw hynny'n parchu ffiniau cenedlaethol, ac mae angen ymdrech ryngwladol i geisio sicrhau ein bod yn gwasgu arno pa le bynnag y byddwn yn ei weld. Y cyngor cadarnhaol, er hynny, yw dibynnu ar ffynonellau cyngor dibynadwy ac, yma yng Nghymru, gwefan Iechyd Cyhoeddus Cymru, gwefan Llywodraeth Cymru, gwefannau GIG Cymru—mae'r rhain yn lleoedd y gallwch fynd iddynt gan wybod bod y cyngor a gewch yn gynnyrch pobl sy'n gwybod am yr hyn y maen nhw'n sôn amdano. Dylech ddibynnu ar hynny a pheidio â chael eich tynnu i mewn i'r ffynonellau gwybodaeth eraill hynny y gwyddom sydd wedi eu cynllunio i daflu pobl i lawr y llwybr anghywir.

Bu nifer o wythnosau erbyn hyn ers i Fwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan fod yn ardal â nifer fawr o achosion. O'r ystadegau, rydym ni'n gwybod mai Casnewydd sydd â'r nifer fwyaf o achosion a gadarnhawyd yng Nghymru ar gyfer pob 100,000 o'r boblogaeth. Mae'r cyhoeddiad dros y penwythnos o 7,000 o welyau critigol i'w groesawu, gan ychwanegu ysbytai maes. Yn hyn o beth, bwrdd iechyd Aneurin Bevan fydd â'r cynnydd rhifiadol lleiaf i nifer y gwelyau critigol ar draws holl fyrddau iechyd Cymru. Gydag Ysbyty Brenhinol Gwent yn fy etholaeth i o dan bwysau, a allwch chi fy sicrhau i bod y cynlluniau ar waith i sicrhau bod cymorth ar gael i gleifion Casnewydd a Gwent allu cael gwelyau, yn enwedig gan ein bod ni ar y blaen i rannau eraill o Gymru a'r DU ar hyn o bryd?

Ac, yn ail, rydym ni'n gwybod bod gofalwyr o bob oed sy'n byw gydag anwyliaid sy'n hunanynysu neu sy'n gwarchod o dan lawer iawn o bwysau yn y cyfnod hwn. Nid yw llawer ohonyn nhw'n gallu cael gafael ar y gwasanaethau seibiant sydd ganddyn nhw fel arfer, ac mae rhai yn gwarchod eu hanwyliaid sydd ar ddiwedd eu hoes. Yn benodol, mae gofalwyr ifanc yn aml yn dibynnu ar y cymorth uniongyrchol y maen nhw'n ei gael yn yr ysgol, ac mae gofalwyr ifanc yn fwy tebygol o deimlo'n ynysig, yn unig ac wedi eu gorlwytho. Beth arall all Llywodraeth Cymru ei wneud i sicrhau nad yw ein gofalwyr o bob oed yn cael eu hanghofio?

Llywydd, hoffwn ddiolch i Jayne am y ddau gwestiwn yna. Wrth gwrs, mae gwelyau ychwanegol yn cael eu cyflwyno yn ardal Gwent, yn enwedig gyda'r cyflymiad i'r defnydd o Ysbyty'r Grange, na fydd yn ysbyty maes, ond a fydd yn ysbyty gwirioneddol gyda'r holl gyfarpar. Ond y pwynt cyffredinol yr wyf i eisiau ei wneud yw, pan ein bod ni'n sôn am y GIG, bod yr ail 'G' wir yn golygu rhywbeth yn y math hwn o argyfwng. Gwasanaeth iechyd gwladol ydyw, lle mae cyd-gymorth a synnwyr o adnodd cyffredin yn wirioneddol bwysig. Felly, nid yw'r ffaith bod gwelyau'n cael eu darparu yng Nghaerdydd yn golygu na ellir eu defnyddio ar gyfer pobl mewn ardaloedd cyfagos lle mae mwyaf o angen. Defnyddiwyd cyfleuster profi newydd Stadiwm Dinas Caerdydd gyntaf gyda staff gofal cymdeithasol o Went, gan mai'r angen i ddarparu profion i'r gymuned honno oedd y brys mwyaf. Felly, mae gennym ni wasanaeth iechyd gwladol lle'r ydym ni'n disgwyl i'r bobl hynny y mae eu hanghenion o'r brys mwyaf gael y cymorth sydd ei angen arnynt, a bydd hynny'n sicr yn berthnasol i bobl Casnewydd ac i bobl Gwent.

Mae Jayne yn gwneud pwynt mor bwysig am ofalwyr. Ceisiais gyfeirio ato yn anuniongyrchol yn fy ateb i Caroline Jones am bobl sy'n aros gartref mewn amgylchiadau hyd yn oed anoddach nag eraill. Mae gofalwyr ifanc yn agored i niwed yn eu ffordd eu hunain. Dyna pam yr ydym ni wedi cadw ysgolion ar agor yng Nghymru, a'r bobl hynny sydd â chyfrifoldebau gofalu ar oedran mor ifanc, sydd angen ychydig o seibiant yn ystod y dydd, yna mae'r gwasanaeth ieuenctid a'n gwasanaeth addysg yn effro i hynny. Ac rwy'n gobeithio y byddan nhw'n gallu parhau i ddod o hyd i rywfaint o gymorth, o dan yr amgylchiadau gwirioneddol anodd hyn, gan wasanaethau sy'n dal i fod yno, sy'n dal ar gael iddyn nhw, ac sy'n barod ac yn fodlon i helpu.

Rydym ni wedi cael cwestiynau gan bob un o'r grwpiau gwleidyddol erbyn hyn. Hoffwn allu galw ar gynifer o Aelodau â phosibl, os gallwn ni gael cwestiynau cryno gan yr Aelodau o hyn ymlaen. Ac a allwch chi geisio peidio ag ailadrodd materion sydd eisoes wedi eu gofyn a'u hateb os gwelwch yn dda. Ac os caf i ddweud wrth y Prif Weinidog hefyd, peidiwch â theimlo rheidrwydd i ailadrodd ateb yr ydych chi eisoes wedi ei roi i gwestiynau blaenorol. Jack Sargeant.

Diolch, Llywydd. Os caf i ddechrau drwy anfon fy nymuniadau gorau at Brif Weinidog y DU ac at Alun Davies a phawb sy'n dioddef hefyd.

Y materion yr wyf i eisiau eu codi gyda chi yn uniongyrchol, Prif Weinidog, yw'r rhai sy'n ymwneud â phobl hunangyflogedig. Nawr, mae pobl hunangyflogedig a minnau yn croesawu cynlluniau sydd ar waith i'w cynorthwyo. Fodd bynnag, rwy'n poeni am yr amser y bydd yn ei gymryd i gael mynediad at y llwybrau hynny. Felly, beth all Llywodraeth Cymru ei wneud i annog Llywodraeth y DU i gyflymu'r cymorth hwn i bobl hunangyflogedig a hefyd i geisio sicrwydd ar gyfer y rhai sydd wedi dod yn hunangyflogedig yn ddiweddar fel y byddant hwythau hefyd yn gymwys i gael y cymorth hwn?

Ac mae fy ail gwestiwn, Prif Weinidog, yn ymwneud â phobl agored i niwed, a'r rhai sy'n hunanynysu sydd angen slotiau danfon blaenoriaethol wrth iddyn nhw siopa. A oes gan Lywodraeth Cymru unrhyw gynlluniau i weithio gydag archfarchnadoedd ledled Cymru i'w helpu i gael blaenoriaeth, ac, os felly, pryd ydym ni'n debygol o ddisgwyl i hyn fod ar waith? Diolch.

Diolch yn fawr i Jack Sargeant. Mae'n dda iawn eich gweld chi, Jack, ar ôl yr wythnosau diwethaf.

O ran yr hunangyflogedig, mae'n destun pryder na fydd y cymorth hwnnw ar gael tan fis Mehefin, ac mae Jack yn llygad ei le—ceir bwlch mawr i bobl nad oedd ganddyn nhw ffurflenni, ffurflenni treth, yr oedden nhw'n gallu eu cyflenwi ar gyfer 2019. Dywedais yn gynharach, Llywydd, ein bod ni'n gallu gwneud y pwyntiau hyn yn uniongyrchol i Weinidogion y DU sy'n gyfrifol. Bydd rhagor o gyfleoedd i wneud hynny a byddaf yn gwneud yn siŵr ein bod ni'n parhau i hysbysu am y pryderon sydd gan Aelodau'r Cynulliad.

Rwy'n siŵr y bydd Lesley yn rhoi ateb llawnach ynglŷn â phobl agored i niwed a bwyd. Dim ond i fod yn eglur, ar draws y Deyrnas Unedig, mae'r slotiau blaenoriaeth y gall archfarchnadoedd eu cynnig ar gyfer y grŵp sy'n cael ei warchod, nid y grŵp agored i niwed, sy'n llawer mwy na hynny. Cwblhawyd cytundebau data gennym gydag archfarchnadoedd yng Nghymru yr wythnos hon. Mae hynny'n wirioneddol bwysig—ni allwn ni rannu data personol pobl gydag archfarchnadoedd heb fod mesurau diogelu priodol ar waith. Darparwyd yr holl ddata i dair o'r wyth archfarchnad ddoe. Bydd y gweddill ohonyn nhw'n eu cael heddiw. Mae hynny'n golygu y byddan nhw'n yn gallu trefnu danfoniadau cartref i bobl yn y grŵp sy'n cael ei warchod yma yng Nghymru ac rydym ni'n disgwyl i hynny ddechrau yr wythnos hon.

Prif Weinidog, gwnaed cyhoeddiad yr wythnos diwethaf am ysbytai maes yn y gogledd, a oedd yn amlwg i'w groesawu'n fawr iawn. Ond mae rhai o'm hetholwyr wedi dweud wrthyf i bod nifer y gwelyau yn y gogledd yn yr ysbytai maes hyn yn llai na'r rhai sydd wedi eu cynllunio ar gyfer dinasoedd unigol yn y de, gan gynnwys Caerdydd ac Abertawe, ac maen nhw'n teimlo'n bendant iawn efallai nad yw'r rhanbarth yn cael ei gyfran deg o'r gwelyau hyn a'r adnoddau sydd eu hangen i'w darparu. Pa sicrwydd allwch chi ei roi i'm hetholwyr i ac i eraill yn y gogledd ein bod ni'n cael yr adnoddau priodol sydd eu hangen arnom ni?

Mae mater arall sydd gennym ni yma yn y gogledd yn ymwneud â natur dymhorol y diwydiant twristiaeth, ac, o ganlyniad i hynny, wrth gwrs, ceir llawer o weithwyr tymhorol na fydden nhw wedi bod mewn gwaith erbyn 28 Chwefror ac nad ydyn nhw, felly, yn gymwys ar gyfer y cynllun cadw swyddi drwy gyfnod y coronafeirws. O ystyried, yn amlwg, arwyddocâd y diwydiant twristiaeth i Gymru, a yw hyn yn rhywbeth yr ydych chi wedi ei nodi eisoes fel Llywodraeth Cymru, ac, os felly, pa fath o gamau y gallech chi eu cymryd i lenwi'r bwlch penodol hwn yn y cynllun hwnnw fel y gall pobl gael y cymorth sydd ei angen arnyn nhw ac y maen nhw'n dibynnu'n fawr iawn arno o ran eu hincwm teuluol?

Ac, yn olaf, un mater yn ymwneud â ffioedd dysgu, os caf i, i fyfyrwyr. Yn amlwg, mae llawer o fyfyrwyr wedi cael eu hanfon yn ôl adref gan eu prifysgolion—maen nhw'n cyflawni eu cyrsiau ar-lein erbyn hyn, yn hytrach na gallu astudio mewn theatrau darlithio ac mewn labordai. Mae rhai myfyrwyr yn dweud nad yw talu £9,000 y flwyddyn yn cynrychioli gwerth am arian, o ystyried y sefyllfa bresennol, ac rwy'n meddwl tybed pa ystyriaeth y mae Llywodraeth Cymru wedi ei rhoi i edrych ar ostwng y ffioedd dysgu ar gyfer eleni, ac efallai hefyd, gan edrych ar y flwyddyn nesaf, y cymorth ychwanegol a allai fod ar gael i helpu myfyrwyr gyda'r costau hynny. Rwy'n credu y byddwn yn ddiolchgar am atebion i'r tri chwestiwn hynny. Diolch.

Llywydd, hoffwn ddiolch i Darren am bob un o'r tri chwestiwn. Mae capasiti ysbytai maes yng Nghymru yn ddarlun sy'n datblygu. Datganiad Vaughan ar 5 Ebrill oedd y sefyllfa ar y diwrnod hwnnw. Rydym yn dal i weithio gyda phob bwrdd iechyd lleol i sicrhau bod ganddyn nhw yr adnoddau y bydd arnyn nhw eu hangen. Bydd yr ysbyty maes yng Nghaerdydd yn gwasanaethu poblogaeth lawer yn fwy na Chaerdydd ei hun. Fel yr awgrymais yn fy ateb i Jayne Bryant, mae'n adnodd sydd ar gael i'r boblogaeth ehangach honno. Ond, wrth gwrs, rydym ni'n parhau i weithio'n galed gyda Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr a staff y fan honno i wneud yn siŵr bod y 837 o welyau, rwy'n credu mai dyna oedd y nifer, a gyhoeddodd Vaughan ar 5 Ebrill—os oes angen mwy yna caiff mwy eu cynllunio a'u darparu.

Mae'n bwynt da iawn y mae Darren yn ei wneud am y diwydiant twristiaeth. A gaf i ddiolch i bob un o'r busnesau twristiaeth hynny sydd wedi rhoi eu cyfleusterau at wasanaeth yr ymgyrch yn erbyn y coronafeirws? Weithiau mae hynny drwy gyfleusterau diriaethol, weithiau mae hynny drwy annog eu staff i ymgymryd â swyddogaethau gofal, oherwydd, fel y maen nhw'n ei ddweud, pobl yw'r rhain yn aml iawn sydd wedi arfer ymdrin ag aelodau'r cyhoedd, mae ganddyn nhw'r gyfres ryngbersonol sylfaenol honno o sgiliau sydd yn wirioneddol bwysig yn y sector gofal, a phan fydd y sector hwnnw dan bwysau yna bydd pobl a fyddai fel arall wedi bod yn gweithio yn y maes twristiaeth yn barod i helpu, rwyf wir eisiau cydnabod yr ymdrechion a wnaed.

Mae'r bwlch yn y cynllun cadw swyddi yn fwlch na all ond Llywodraeth y DU ei lenwi. Ond byddaf yn hapus iawn—. Ac rwy'n siŵr bod gan Darren fwy o fanylion nag a allodd eu crybwyll yn ei gwestiwn, ond os hoffai drosglwyddo'r rheini i mi, rwy'n fodlon iawn i wneud yn siŵr y caiff y sylw hwnnw ei gyfleu i bobl sy'n gyfrifol am y cynllun.

Ac, o ran ffioedd dysgu, mae ein prifysgolion, fel pob sefydliad arall, o dan bwysau aruthrol, oherwydd eu bod wedi colli incwm ac maen nhw'n bryderus ynghylch recriwtio myfyrwyr o fannau eraill yn y byd a'r hyn a fydd yn digwydd ym mis Medi. Ond mae Kirsty Williams yn dal i gael trafodaeth agos iawn, gyda nhw ac Undeb Cenedlaethol y Myfyrwyr, i sicrhau ein bod yn clywed pob ochr o'r stori honno ac yn gweld sut y gallwn ni sicrhau nad yw'r myfyrwyr eu hunain yn teimlo eu bod yn cael cam ar hyn o bryd, a phan fydd addysg yn ailddechrau eto, os oes angen rhywfaint o gymorth ychwanegol ar y bobl hynny i ddod i drefn â’r astudiaethau y gallen nhw fod wedi'u colli, ein bod ni'n gwbl ymwybodol o hynny.  

Prif Weinidog, fe glywsom ni ddoe fod nifer o aelodau staff Bwrdd Iechyd Aneurin Bevan wedi cael y canlyniadau profion anghywir. A fyddech chi gystal â chadarnhau a ydyn nhw wedi cael eu hailbrofi a pha mor hir y bydd yn ei gymryd i'r GIG a'r staff gofal gael eu profi a chael y canlyniadau cywir?

Ac yn gysylltiedig â hynny, mae'r pryder a'r trallod y mae'r aelodau hyn o staff a phob aelod o staff rheng flaen yn ei ddioddef yn sylweddol iawn. Drwy fethu â darparu cyfarpar diogelu personol a phrofion, a ydych chi'n cytuno bod yr hyn y mae'r Llywodraeth yn ei wneud i bob pwrpas yn gyfystyr â gofyn i filwyr fynd i ryfel ond mynd â'u cyllyll cegin eu hunain yn lle arfau? Ac yn wahanol i filwyr, dydyn nhw ddim yn cael gofal na seibiant, felly maen nhw'n gorfod mynd â'u hofn yn ôl adref gyda nhw, oherwydd maen nhw'n ofni y byddan nhw'n heintio eu teuluoedd eu hunain. Felly, a ydych chi'n cytuno, yn ogystal â'r camau uniongyrchol o sicrhau bod cyfarpar diogelu personol a phrofion ar gael i bawb, y bydd angen yn y dyfodol rhoi llawer mwy o ystyriaeth i les y GIG a staff gofal, gan gynnwys cwnsela ar gyfer trawma? Beth ydych chi'n ei wneud nawr i sicrhau fod hynny ar gael a bod lles y staff o'r pwys mwyaf?

Wel, Llywydd, dydw i ddim yn cytuno â'r darlun dychanol o'r sefyllfa yng Nghymru y mae Delyth Jewell yn ei chynnig. Mae'n wir y cafodd nifer fach iawn o staff ym Mwrdd Iechyd Aneurin Bevan y canlyniadau anghywir, ac mae hynny'n anffodus iawn, ond sylwyd ar hynny yn gyflym iawn. Ac mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi cysylltu'n uniongyrchol â'r holl bobl hynny yn y cyfamser, ac wedi ymchwilio i'r ffaith na ddeilliodd unrhyw niwed mewn gwirionedd o'r nifer fechan honno o ganlyniadau profion. Rwy'n gresynu'n arw at y pryder y bydd hynny wedi'i achosi i'r unigolion hynny, ond mae hynny'n rhan fach iawn o ddarlun ehangach lle mae popeth y gellir ei wneud yn cael ei wneud i ddiogelu lles pobl sydd ar y rheng flaen, drwy gyfarpar diogelu personol a phrofion estynedig. Fe wnaethom ni ddechrau profi staff y GIG yng Nghymru cyn gweddill y Deyrnas Unedig. Mae ein canrannau profi staff yn parhau i fod yn well na mannau eraill. Rydym ni eisiau gwneud mwy, a dyna pam yr ydym ni'n cyflwyno mwy o brofion ar-lein, ac mae hynny er mwyn cydnabod, wrth gwrs, dewrder ac ymrwymiad rhyfeddol pobl sy'n rhoi cymorth i bobl eraill yn yr amgylchiadau mwyaf heriol.

Y lle yr wyf yn cytuno â Delyth Jewell yw y bydd goblygiadau i hyn. Bydd hyn yn effeithio ar fywydau pobl sy'n wynebu pethau ac yn gwneud penderfyniadau nad oedden nhw byth yn disgwyl y byddent yn eu hwynebu, ac weithiau'n gorfod gwneud hynny'n gynnar iawn yn eu gyrfaoedd. Mae nifer y bobl sy'n dychwelyd i weithio yn y GIG wedi creu argraff fawr arnaf, gan mai un o'r pethau sy'n eu cymell, ar ôl ymddeol, i ddychwelyd i'r maes yw gallu cynnig eu profiad a'u hoes o ymdrin ag anawsterau enfawr, i gynnig y profiad hwnnw i staff ifanc y GIG, i allu cyd-sefyll â nhw, i allu cynnig rhywfaint o'r cyngor a'r arweiniad hwnnw ac i fod yn gefn iddyn nhw yn ystod y cyfnod anodd hwn. Rwy'n credu bod hynny'n gynnig hael iawn ar ran y bobl hynny. Bydd yn rhaid i ni gael rhyw drefn i hynny ar ôl i ni oresgyn y gwaethaf o'r coronafeirws oherwydd bydd rhai o'r pethau hyn yn parhau am amser hir wedi hynny ym mywydau pobl sydd wedi bod ar y rheng flaen.

Prif Weinidog, a gaf i yn gyntaf ddiolch i chi am eich ymdrechion ac i'ch Gweinidogion ac, yn wir, i'ch swyddogion yn ystod yr wythnosau diwethaf, a hefyd estyn y diolch hwnnw i'r rheini yn y Llywodraethau y tu allan i Gymru hefyd? Mae'n sefyllfa hynod anodd. Rydym ni'n dymuno'r gorau i Brif Weinidog y DU, rwy'n siŵr, ac mae fy hen gyfaill a'm cyd-Aelod Alun Davies wedi ei grybwyll eisoes, ac rwy'n ategu'r cwbl a ddywedwyd amdano. Rwyf hefyd yn gwybod sut beth yw derbyn cyngor nad yw bob amser yr un fath, nad yw weithiau'n cytuno'n llwyr â chyngor blaenorol a gafwyd, a pha mor anodd y gall hi fod i ddewis pa gyngor i'w ddilyn.

Dau beth gennyf i. Yn fy etholaeth i, sef Pen-y-bont ar Ogwr, mae tref Porthcawl. Mae Porthcawl, wrth gwrs, yn gyrchfan fawr i dwristiaid, yn brysur iawn fel arfer ar adeg y Pasg. Os ewch i lawr Allt Danygraig, oherwydd y cyfnod yr ydym ni ynddo, fe welwch chi arwydd sy'n dweud 'Croeso i Borthcawl' ac yna ychydig lathenni i lawr y ffordd arwydd sy'n dweud 'Trowch yn ôl ac ewch adref', a hynny'n briodol, o ystyried y sefyllfa yr ydym ni ynddi. Prif Weinidog, a wnewch chi ategu fy erfyniad—os mai dyna'r gair cywir—i bobl aros gartref y penwythnos yma, i beidio â theithio yn y modd arferol i leoedd fel Porthcawl, er mwyn sicrhau y caiff pobl yn y dref honno a thu hwnt eu diogelu'n briodol rhag lledaeniad y feirws? Wrth gwrs, rydym ni i gyd yn gobeithio y bydd pobl, fel y buon nhw, yn ufuddhau i'r cyngor a roddwyd iddynt. Mae achosion o hyd lle'r wyf wedi gweld grwpiau bach o bobl iau—pedwar neu bump fel arfer—yn ymgasglu gyda'i gilydd, a bydd angen ymdrin â hynny. Ond mae llawer ohonom ni, wrth gwrs, mewn sefyllfaoedd lle yr ydym ni'n darparu cymorth i berthnasau hŷn, ac os oes angen cynyddu'r cyfyngiadau sydd gennym ni ar hyn o bryd yn y dyfodol, a gaf i ofyn i chi wneud yn siŵr nad yw hynny'n effeithio'n andwyol ar y rheini ohonom ni sydd yn y sefyllfa honno?

Yr ail bwynt, yn gyflym iawn gennyf i felly, yw hwn: rwyf wedi sylwi drwy fynd i wahanol siopau bwyd amrywiol bod gwahanol siopau'n mynd ati mewn gwahanol ffyrdd. Mae'n eithaf cyffredinol nawr, mewn gwirionedd, bod yn rhaid i chi aros y tu allan nes daw eich tro chi i fynd i mewn. Mae marciau y tu mewn i'r archfarchnadoedd a system unffordd benodol ar gyfer mynd o amgylch yr archfarchnad neu'r siop, ond mewn rhai siopau, caiff trolïau a basgedi eu glanhau cyn iddyn nhw fod ar gael i gwsmer ac fe gânt eu glanhau pan gânt eu dychwelyd. Mewn siopau eraill nid yw hynny'n digwydd o gwbl. I ble y dylai archfarchnadoedd a siopau bwyd fynd i gael cyngor, o ran yr arferion gorau, o ran amddiffyn eu cwsmeriaid i'r graddau y bydden nhw a'u cwsmeriaid yn eu disgwyl? Diolch, Llywydd.

Diolch Llywydd, a diolch i Carwyn Jones am y cwestiynau yna ac am adael i mi ddweud yn fras iawn y caiff y pwysau o ran y coronafeirws ei deimlo ym mhob rhan o'n bywydau, gan gynnwys yn Llywodraeth Cymru. Rwyf ym Mharc Cathays heddiw. Mae nifer bychan iawn o bobl yma o'i gymharu â'r nifer arferol y byddech yn ei weld yn gweithio yn adeilad Llywodraeth Cymru. Maen nhw'n bobl sy'n gweithio oriau hir iawn, yn gwneud rhai penderfyniadau heriol iawn, ac rwy'n hynod ddiolchgar am yr ymdrechion enfawr y maen nhw yn eu gwneud i'n galluogi ni i roi amrywiaeth eang o bethau ar waith y mae'r Aelodau wedi bod yn fy holi yn eu cylch y prynhawn yma.

Y neges i bobl sy'n ystyried mynd i Borthcawl neu leoedd eraill dros y penwythnos yw, 'Peidiwch â gwneud y fath beth. Ewch allan, ar bob cyfrif, ond arhoswch yn lleol i'r ardal lle yr ydych chi'n byw ynddi, cadwch draw oddi wrth bobl eraill a pheidiwch â meddwl mai dyma'r adeg briodol i'ch peryglu eich hunan nac i beryglu eraill drwy wneud pethau yr ydych chi'n gwybod sydd y tu hwnt i'r canllawiau y mae'n ofynnol i ni i gyd lynu wrthynt.'

Os oes angen mwy o orfodaeth, os daw'r diwrnod hwnnw a bod yr heddlu'n ein cynghori ni felly, byddwn yn cydweithio gyda nhw yn hynny o beth. Rwy'n gobeithio na fydd yn gyngor sy'n dweud bod yn rhaid i ni gyfyngu mwy fyth ar y cyfleoedd cyfyngedig iawn sydd ar gael i bobl y tu allan i'w cartrefi eu hunain. Byddai'n drueni mawr pe bai gweithredoedd ychydig o bobl yn unig yn gosod y cyfyngiadau hynny ar y nifer mawr iawn o bobl sy'n gweithio mor galed i wneud y peth iawn eisoes.

O ran siopau bwyd, bydd Lesley yn ateb cwestiynau ar fy ôl i a bydd wedi clywed yr hyn a ddywedodd y cyn Brif Weinidog. Gwn ei bod yn cwrdd bob wythnos â'r diwydiant bwyd a'r manwerthwyr yma yng Nghymru bob dydd Llun. Mae'n fforwm lle gellir gwyntyllu'r mathau hynny o faterion sy'n ymwneud â safonau cyffredin ac arferion cyffredin. Cytunaf yn llwyr â'r hyn a ddywedodd Carwyn Jones eich bod eisoes yn gallu gweld mewn rhai agweddau y math hwnnw o safoni'n dechrau digwydd, ond ceir enghreifftiau eraill o'r fath a grybwyllodd y gwn y gellir eu trafod yn y fan yna.

Dau gwestiwn olaf, a'r cyntaf gan Mark Isherwood.

Pa bolisi neu ganllawiau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cyhoeddi ynghylch sicrhau y gall gweithwyr allweddol anfon eu plant i leoliadau sy'n cynnig darpariaeth gofal addysgol? Mae nifer o bobl wedi cysylltu â mi, yn staff hanfodol y GIG sy'n byw yn Sir y Fflint, neu bobl yn siarad ar eu rhan, y dywedwyd wrthyn nhw bod yn rhaid i'r ddau riant fod yn weithwyr hanfodol i fod yn gymwys, ac mae un ohonyn nhw wedi gorfod aros gartref yn hytrach nag ymuno â thîm clinigol, ac mae rhywun arall yn byw ar wahân i'w phlant a'i gŵr mewn llety a ddarperir gan Brifysgol Glyndŵr er mwn gallu mynd i'w gwaith yn Ysbyty Maelor Wrecsam. 

Yn olaf, sut ydych chi'n ymateb i'r alwad gan TCC, Trefnu Cymunedol Cymru—Together Creating Communities—sydd â'u swyddfa yn Wrecsam ond sy'n cynrychioli clymblaid o gyrff cymunedol, ynghylch darparu prydau ysgol am ddim i ddisgyblion cymwys yn ystod yr argyfwng? Maen nhw'n gofyn i arian parod gael ei ddarparu'n uniongyrchol i rieni neu ofalwyr er mwyn iddyn nhw allu prynu bwyd yn rhwydd i'w teuluoedd os ydyn nhw'n credu bod y systemau bachu a mynd yn gorfodi'r teuluoedd tlotaf i beryglu eu hunain yn ddiangen. Nid yw'r cynllun talebau yn Lloegr yn cynnwys pob cadwyn o archfarchnadoedd ac maen nhw'n poeni y gall y cynllun talebau yng Nghymru olygu nad yw archfarchnadoedd yn hygyrch i bob teulu sy'n cael prydau ysgol am ddim, ac maen nhw'n credu bod darparu arian parod yn caniatáu siopa mewn siopau lleol, gan gefnogi pobl i gadw pellter cymdeithasol drwy leihau'r angen i deithio i archfarchnadoedd.

Diolch i Mark Isherwood am y ddau bwynt pwysig yna. O ran gofal plant a gweithwyr hanfodol, ar 6 Ebrill cyhoeddodd Julie Morgan ddatganiad yn esbonio sut yr ydym ni'n newid y cynnig gofal plant yma yng Nghymru. Rydym yn ei gau i ymgeiswyr newydd o dan yr amgylchiadau presennol ac rydym yn caniatáu dargyfeirio'r arian a fyddai wedi bod ei angen ar gyfer yr ymgeiswyr blaenorol hynny i wneud yn siŵr y gall gofal plant fod ar gael heb ddim cost i blant gweithwyr allweddol o ddim i bump oed. Mae'r manylion yn y datganiad. Os oes cwestiynau y tu hwnt i'r datganiad sydd gan yr Aelodau, yna rwy'n gwybod y bydd Julie yn falch iawn o geisio ymateb iddyn nhw.

O ran arian ar gyfer prydau ysgol am ddim, wel, wrth gwrs, cytunaf yn llwyr â'r egwyddor honno. Byddai'n well gennyf i'r teuluoedd gael yr arian yr oedd ei angen arnyn nhw i allu darparu bwyd ar gyfer eu plant. Y ffordd gywir i'w wneud yw trwy fudd-daliadau plant. O dan yr amgylchiadau hyn, dylai Llywodraeth y DU gytuno y bydd yn rhoi swm ychwanegol o arian yn y budd-dal plant sy'n berthnasol i'r plentyn penodol hwnnw, i'r teuluoedd hynny sydd ei angen fwyaf ac a fyddai'n caniatáu iddyn nhw wneud hynny.

Yng Nghymru, byddwn yn defnyddio system lle caiff swm ei ddarparu drwy dalebau. Bydd Llywodraeth Cymru yn trosglwyddo arian fel taliad BACS i'r teuluoedd hynny lle bo hynny'n ymarferol. Yn bersonol, rwy'n parhau i gredu y bydd angen rhywfaint o ddarpariaeth uniongyrchol yn ychwanegol at hynny. Gwyddom fod rhai teuluoedd y mae eu hamgylchiadau mor anodd a lle mae rhieni'n ymgodymu cymaint â materion eraill yn eu bywydau fel na allem ni fod yn gwbl ffyddiog y cai'r arian a roddir i'r aelwyd honno ei wario ar fwyd i blant. I rai plant sy'n agored iawn i niwed, rwy'n credu y gallai fod angen rhyw fath o system ychwanegol o hyd lle gallwn ni fod yn ffyddiog y caiff bwyd ei ddarparu mewn gwirionedd, fel y caiff y plant hynny fwyd.

Yn olaf, Mick Antoniw.

Rwyf eisiau eich holi ychydig am orfodi'r ddeddfwriaeth cadw pellter cymdeithasol yn y gweithle, ac wrth wneud hynny mae'n debyg yr hoffwn i hefyd gydnabod ar goedd y gwaith aruthrol y mae ein hundebau llafur yn ei wneud mewn gwirionedd o ran cyfrannu at hynny. Mae'r ymdrechion gyda'r canghennau, cynrychiolwyr yr undebau, y cynrychiolwyr diogelwch, sy'n gweithio ochr yn ochr â'u cyflogwyr, eu busnesau, yn gwneud cyfraniad pwysig iawn i'r diogelwch hwnnw. Ac mae'n dweud cyfrolau, rwy'n credu, fod y rhan fwyaf o'r ymholiadau yr ydym yn eu cael am weithwyr sy'n pryderu am eu diogelwch yn y gweithle yn dod o weithleoedd sydd heb undebau llafur. Efallai bod gwers yn y fan yna ar gyfer y dyfodol.

Ond o ran y gorfodi, mae'n glir iawn nad mater i'r heddlu yw hyn; maen nhw wedi dweud eu hunain nad ydyn nhw'n gymwys i ymdrin â materion diogelwch yn y gweithle. Un o'r pryderon sydd gennyf yw'r hyn y mae'r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch wedi gallu ei wneud o ran ei swyddogaeth—nid yn gymaint y bobl sy'n gweithio i'r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch, ond wrth gwrs mae'n sefydliad sydd wedi'i danariannu'n aruthrol dros y blynyddoedd. Byddwn wedi tybio y byddai gan yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch swyddogaeth allweddol o ran diogelwch yn y gweithle.

Nid corff datganoledig mo hwn, ond mae'n amlwg bod ganddo swyddogaeth bwysig iawn. Mae ganddo bwerau gorfodi anhygoel, mae ganddo bwerau ymchwilio, mae ganddo bob math o bwerau cynghori ac, mewn gwirionedd, pwerau erlyn. Felly, fy nghwestiwn cyntaf fyddai: pa drafodaethau ydych chi wedi eu cael mewn gwirionedd â Llywodraeth y DU a/neu gyda'r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch er mwyn sicrhau eu bod yn cyfrannu cymaint â phosib at y swyddogaeth wirioneddol bwysig hon o orfodi cadw pellter cymdeithasol yn y gweithle ac yn gyffredinol o ran diogelwch yn y gweithle?

Yr ail gwestiwn yr hoffwn i ei ofyn yw hyn—bu peth sôn yn ei gylch yn y cyfryngau dros y penwythnos—sef: byddwn yn goresgyn yr argyfwng hwn gyda'n gilydd, ac rwyf wedi bod yn pendroni beth yw eich barn, pan fyddwn ni wedi goresgyn yr argyfwng hwn, bod gennym ni werthusiad cwbl newydd o bwysigrwydd ein GIG, o'n gweithwyr yn y sector cyhoeddus, a'r buddsoddiad yn y gwasanaethau hynny.

Rwy'n gwybod, pe bawn i'n sâl, na fyddwn i eisiau rheolwr cronfa rhagfantoli yn eistedd wrth erchwyn y gwely yn gofalu amdanaf. Mae wedi rhoi gwerthusiad hollol newydd i ni o'n sector cyhoeddus, ac mae'n rhaid i ni ddechrau eu gwerthfawrogi, nid yn unig o ran, wrth gwrs, rydym yn curo dwylo iddyn nhw gyda'r nos, ac rydym ni'n dweud pethau caredig, ond yn y dyfodol bydd rhaid i ni ddechrau cloriannu mewn difrif calon yr hyn sy'n bwysig yn ein cymdeithas. Efallai mai'r cam cyntaf i Lywodraeth Cymru fyddai rhywbeth fel y ddeddfwriaeth partneriaeth gymdeithasol sy'n cael ei chynnig. Tybed beth yw eich barn ynghylch pa baratoadau sy'n angenrheidiol ar gyfer yr anawsterau economaidd, yr wyf yn credu, y byddwn yn eu hwynebu pan fyddwn ni o'r diwedd wedi trechu'r pandemig hwn.

Llywydd, hoffwn ddiolch i Mick am y ddau gwestiwn yna. O ran gorfodaeth, mae'n llygad ei le, mae gan yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch gyfrifoldebau pwysig iawn, ond degawd ers dechrau cyni mae ei allu i gyflawni'r cyfrifoldebau hynny wedi'i danseilio mewn gwirionedd. Nid oes ganddo'r adnoddau i wneud y gwaith y gofynnir iddo ei wneud. Gobeithiwn y bydd yn gwneud ei gyfraniad yng Nghymru.

Yn gyffredinol, rwy'n gobeithio na fydd y rheol 2m yn dibynnu yn y pen draw ar orfodaeth. Gobeithio y bydd yn fater o hunan-blismona. Gobeithio y bydd yn cyfleu'r neges honno i gyflogwyr am y pwysigrwydd y mae'n rhaid iddyn nhw ei roi i iechyd a lles eu gweithwyr. Y bobl yn y gweithle fydd yn plismona hynny orau. Nhw fydd llygaid a chlustiau'r trefniant hwn. Ceir rheolau gorfodi yn y rheoliadau. Gall pobl gael dirwy ac yn y blaen. Cyfarfûm â chyngor cyffredinol y TUC yng Nghymru yn gynharach yr wythnos hon—yn rhithwir, fel yr ydym ni'n cyfarfod nawr—ac rwy'n gwybod mai undebau llafur fydd llygaid a chlustiau'r gweithlu yn y gweithle. Gobeithio na fydd angen gorfodi, gobeithio y bydd pobl yn cydnabod y rhwymedigaeth y mae'r rhan fwyaf o gyflogwyr eraill eisoes wedi'i chydnabod i roi iechyd a lles eu gweithwyr ar frig y rhestr, ac mae ein rheoliadau'n atgyfnerthu hynny.

Rwy'n gwingo wrth glywed yr ymadrodd yr wyf yn ei glywed ac yn ei ddarllen yn achlysurol, 'pan fydd popeth yn ôl i drefn', oherwydd credaf fod yr argyfwng yn dweud wrthym ni nad oes arnom ni eisiau dychwelyd i'r hyn a oedd yn arferol o'r blaen. Heb os nac oni bai, rydym ni'n cydnabod mai'r unig ffordd y down ni drwy'r holl brofiad hwn gyda'n gilydd yw drwy gyd-ymdrech a chydweithredu yn hytrach na chystadlu yn erbyn ein gilydd.

Credaf fod hyn hefyd yn dweud wrthym ni, pan fyddwn mewn cyfyng gyngor mawr fel hyn, y bobl yr ydym yn dibynnu arnyn nhw i'n cario ni i gyd drwy'r cyfan yw nid y bobl â chyflogau breision iawn sy'n poeni a fydd eu bonysau a'u difidendau'n ddiogel yn ystod yr argyfwng. Dibynnwn ar y bobl sy'n casglu ein biniau, sy'n gofalu am ein henoed, y bobl ddewr sy'n gweithio yn y maes iechyd a gofal cymdeithasol, a'r llu o rai eraill y soniodd Caroline Jones amdanyn nhw yn ei chyflwyniad. Dydw i ddim eisiau dychwelyd i fyd lle mae'r bobl hynny'n dychwelyd at aneglurder ein blaenoriaethau a phobl eraill yn ail-ddechrau lle gadwon nhw bethau. Mae gwersi gwirioneddol i ni i gyd eu dysgu o'r profiad hwn. Nid yw hi byth yn rhy gynnar, rwy'n credu, i ddechrau meddwl am hynny.

Diolch i'r Prif Weinidog. Ymddiheuriadau i'r naw Aelod na fues i'n ffodus i fedru cael yr amser i'w galw nhw.