Part of the debate – Senedd Cymru am 3:30 pm ar 8 Ebrill 2020.
Diolch, Weinidog, am eich datganiad. Fel y gwyddoch, rwyf wedi cael llif o ymholiadau gan etholwyr sydd wedi bod yn cael trafferth wrth geisio siopa ar-lein. Mae'r rheini'n etholwyr a warchodir ac yn etholwyr sy'n agored i niwed hefyd. Bu dirnadaeth eang iawn y bu siopwyr yng Nghymru o dan anfantais o'u cymharu â'r rhai yn Lloegr. Felly, rwy'n credu mai fy nghwestiwn cyntaf yw a fyddech yn cydnabod y bu problem gyfathrebu y mae angen i Lywodraeth Cymru fynd i'r afael â hi ar frys gyda siopwyr yng Nghymru.
Rwy'n deall yr hyn yr ydych yn ei ddweud am yr archfarchnadoedd yn cael y data ynghylch unigolion a warchodir nawr. Siaradais â phennaeth materion cyhoeddus Sainsbury's fy hun ddoe, ac fe ddywedodd wrthyf eu bod wedi derbyn y data erbyn hyn, ond mae fy etholwyr heddiw yn dal i gael negeseuon e-bost oddi wrth Sainsbury's yn dweud bod y gwaith yn dal ar droed ac na allant gofrestru, ac nid yw hynny'n dderbyniol ac mae angen ei ddatrys ar frys er mwyn i'r bobl sydd i fod i gael eu gwarchod, gael eu gwarchod. Mae'r parseli bwyd yn bethau da a chlodwiw, ond mae'r rhan fwyaf o bobl eisiau cael eu siopa eu hunain a gofalu am eu hunain, ac mae angen inni ddatrys hynny ar frys.
Fe wnaethoch chi gyfeirio at y grŵp yr ydych chi ynddo gyda Julie James a Vaughan Gething. Rwyf hefyd yn bryderus gan fy mod yn dal i glywed gan etholwyr sydd ar y rhestr o unigolion a warchodir ond nad ydynt wedi derbyn y llythyr sydd ar eu cyfer, ac nid yw pob meddyg teulu â'r un ymagwedd tuag at gleifion a warchodir, felly mae yna broblem ynglŷn â phobl yn gallu cael y gefnogaeth honno yn y lle cyntaf. Felly, hoffwn ofyn i chi godi hynny gyda Julie James a gyda Vaughan Gething er mwyn i ni gael ymagwedd gyson tuag at y rhai a warchodir ledled Cymru.
Ac yna mae fy mhwynt olaf yn ymwneud â phobl sy'n agored i niwed yn fwy cyffredinol, gan fod hwnnw mewn gwirionedd yn grŵp enfawr sydd y tu allan i'r grŵp o unigolion a warchodir. Mae pobl sydd â phroblemau golwg a phobl eraill sy'n agored i niwed sydd wedi siopa ar-lein erioed wedi cysylltu â mi i ddweud nad ydyn nhw mwyach yn gallu cael blwch amser siopa ar-lein. Felly, hoffwn ofyn i chi beth yn eich barn chi yw'r ateb i'r bobl hynny, oherwydd nid wyf yn credu ei bod hi'n realistig i lywodraeth leol fynd â bwyd at yr holl bobl hyn—neu wirfoddolwyr—a hoffwn weld Llywodraeth Cymru yn gweithio'n rhagweithiol gydag archfarchnadoedd i roi hwb gwirioneddol i'r capasiti ar-lein hwnnw. Rwy'n gwybod ei fod yn her, ond, os gallwn gynyddu capasiti ar-lein, bydd hynny hefyd yn helpu i ymbellhau'n gymdeithasol, gyda llai o bobl yn mynd i siopa yn y lle cyntaf. Felly, fe hoffwn i ofyn i chi beth yw eich cynlluniau, yn y dyfodol, i weithio'n rhagweithiol fel Llywodraeth gyda'r archfarchnadoedd i roi hwb gwirioneddol i'r capasiti ar-lein fel y gall hynny ddiwallu anghenion nid yn unig y rhai a warchodir ond y rhai sy'n agored i niwed yng Nghymru, sy'n grŵp mwy o lawer. Diolch.