2. Datganiad gan y Prif Weinidog: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 1:55 pm ar 22 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 1:55, 22 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Lywydd, mae arweinydd yr wrthblaid wedi sôn am ffermio llaeth, pysgota, twristiaeth, unig fasnachwyr—credaf fod un arall yno hefyd. Credaf mai'r unig beth y mae'n ei wneud yw dangos yr her economaidd ryfeddol y mae coronafeirws yn ei chreu. Roedd cludo nwyddau, mae'n ddrwg gennyf, yn un arall y soniodd amdano. Gwn fod pob un o'r sectorau hynny’n wynebu heriau go iawn, ac rwy’n siŵr y gallem fod wedi ychwanegu sawl un arall at y rhestr honno.

Mae adnoddau Llywodraeth Cymru yn gyfyngedig. Rydym yn gwasgu popeth y gallwn o'n cyllidebau presennol. Rydym yn trosglwyddo pob ceiniog o gymorth ychwanegol a ddaw i ni gan Lywodraeth y DU, ac rydym yn gwneud ein gorau i lunio'r cymorth ychwanegol y gallwn ei ddarparu mewn ffordd sy'n ategu'r cymorth y mae cynlluniau Llywodraeth y DU yn ei gynnig i fusnesau yma yng Nghymru.

Rwy'n fwy na pharod, wrth gwrs, i gofnodi ein bod yn cydnabod popeth a wneir gan y gymuned ffermio yma yng Nghymru ac yn cydnabod yr heriau penodol y mae ffermwyr llaeth yn eu hwynebu. Ddydd Gwener diwethaf, croesawodd Lesley Griffiths y ffaith bod rhai deddfau cystadleuaeth yn y diwydiant llaeth wedi eu diddymu dros dro i ganiatáu i’r llaeth sy'n cael ei gynhyrchu yn y diwydiant llaeth gael ei ddefnyddio mewn ffordd fwy cynlluniedig ar gyfer y lleoedd lle mae angen llaeth. Yn y cyfamser, rydym wedi cynhyrchu canllawiau i ffermwyr llaeth yng Nghymru i'w helpu i sicrhau, os bydd yn rhaid iddynt, fel dewis olaf, gael gwared ar y llaeth sydd ganddynt heb iddo fynd i'r gadwyn fwyd, y gallant wneud hynny yn y ffordd fwyaf diogel sy'n bosibl.

O ran y newidiadau rydym wedi'u gwneud i lety hunanddarpar, rwy'n fwy na pharod i ddweud y byddwn yn parhau i adolygu hynny, gan mai adolygiad o'r dystiolaeth a arweiniodd at gyhoeddiad Julie James ynglŷn â'r newidiadau a wnaethom. Yr hyn y mae'r newidiadau yn ei olygu yw bod yn rhaid i fusnes twristiaeth, hyd yn oed un bach, ddangos ei fod yn gosod eiddo am 140 diwrnod o’r flwyddyn. Os mai dyna’r incwm rydych yn dibynnu arno, ni chredaf ei bod yn afresymol i chi ddangos bod eiddo'n cael ei feddiannu at ddibenion twristiaeth am 140 diwrnod o'r flwyddyn, ac yna mae'n rhaid i chi ddangos bod yr incwm a gewch yn gyfran resymol o gyfanswm eich incwm.

Y pryder oedd—a gwn y bydd Paul Davies yn gwybod hyn, gan ei fod yn rhywbeth a godwyd gan awdurdodau lleol yn ne-orllewin a gogledd-orllewin Cymru—fod perygl y byddai llawer o arian cyhoeddus yn mynd i bocedi'r bobl y mae hyn yn rhan fach ac atodol o'u hincwm, nid yr incwm y maent yn dibynnu arno i sicrhau bod eu busnes yn llwyddiant. Felly, credaf ein bod wedi gwneud y peth iawn, ond rwy'n fwy na pharod i ddweud y byddwn yn parhau i adolygu’r dystiolaeth. Ac os oes angen mireinio, byddwn yn dychwelyd at hynny, ac mae hynny'n wir am nifer o'r pethau eraill y soniodd Paul Davies amdanynt. Y diwydiant pysgota, er enghraifft—rydym wedi cyhoeddi cynllun i sicrhau y gallwn gynorthwyo ein diwydiant pysgota yng Nghymru. Os oes angen ei fireinio, bydd angen y dystiolaeth arnom a byddwn yn edrych ar hynny.

Rwy'n ymwybodol iawn o'r pwyntiau a wnaed gan arweinydd yr wrthblaid ynglŷn â thwristiaeth yng Nghymru. Gwn ein bod wedi sôn yma eisoes mai'r patrwm yn y diwydiant twristiaeth yw bod pobl yn buddsoddi yn y gaeaf ac yn adennill y costau hynny ac yn gwneud eu busnesau’n llwyddiannus yn yr haf, ac wrth i'r wythnosau fynd heibio, mae hynny'n rhoi cryn dipyn o bwysau ar y model busnes hwnnw. Rydym yn gweithio'n galed ochr yn ochr â'r diwydiant twristiaeth i geisio gwneud yr hyn a allwn i gynorthwyo.

Ar ficrofusnesau a'r pwyntiau eraill a nododd Paul Davies wrth gloi, mewn sawl ffordd, mae’r rheini'n fylchau yng nghynlluniau Llywodraeth y DU, a chanddynt hwy y mae’r prif gyfrifoldebau yn hynny o beth. Rydym yn parhau i ymgysylltu â Gweinidogion y DU, ac mae'r Canghellor wedi nodi parodrwydd i gyflwyno cynlluniau newydd a mesurau newydd lle mae bylchau wedi dod i'r amlwg yn y ddarpariaeth wreiddiol. Unig fasnachwyr, microfusnesau: maent yn parhau i fod yn faes lle mae angen i Lywodraeth y DU gamu i'r adwy a chynnig y cymorth sydd ei angen.