2. Datganiad gan y Prif Weinidog: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:09 pm ar 22 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:09, 22 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Lywydd, a gaf fi ddiolch i Mark Reckless am ei sylwadau agoriadol? Mae'r berthynas rhwng Cymru a gweddill y Deyrnas Unedig mewn perthynas ag argyfwng y coronafeirws yn un lle credaf fod gweithio ochr yn ochr â'r Llywodraethau eraill yn gryfder, a phan allwn wneud pethau gyda'n gilydd a chyfleu un neges i'r cyhoedd, mae hynny’n gwneud y neges honno'n symlach ac felly mae'n cael ei chlywed a'i deall yn haws. Ond lle mae pethau y mae angen i ni eu gwneud yn wahanol i gyd-fynd ag amgylchiadau Cymru, yna wrth gwrs, byddwn yn gwneud hynny hefyd. Ond rwyf bob amser yn mynd i mewn i'r ystafell gyda Llywodraethau eraill y DU gan chwilio am dir cyffredin a cheisio creu ffordd ymlaen y gallwn oll ei dilyn gyda'n gilydd.

Cytunaf â'r hyn a ddywedodd Mr Reckless ynglŷn â dilyn tystiolaeth Ewropeaidd, ynglŷn ag edrych ar brofiadau mewn mannau eraill. Mae gwledydd Ewropeaidd eraill yn dod allan o’r coronafeirws o'n blaenau ni, yn codi cyfyngiadau cyn y gallwn ni wneud hynny. Mae angen inni sicrhau ein bod yn dysgu ganddynt beth fydd effaith hynny.

Ar imiwnedd, fy nealltwriaeth o hynny yw nad oes gennym dystiolaeth ddigon da o unrhyw le yn y byd fod cael y coronafeirws yn rhoi lefel o imiwnedd i chi sy'n golygu y gallwch fod yn ddigon hyderus i ddarparu gwasanaethau i bobl sydd â'r feirws, gan wybod na allwch gael eich ail-heintio, neu nad ydych yn mynd i beri anawsterau i eraill. Mae llawer iawn o waith yn mynd rhagddo mewn sawl gwlad i geisio sefydlu'r dystiolaeth honno, ond heddiw, ni allech ddweud yn hyderus wrth rywun sydd wedi cael eu profi, lle mae'r prawf yn dangos eu bod wedi cael y feirws, fod hynny bellach yn golygu ei bod yn ddiogel iddynt fynd i leoedd a fyddai fel arall yn peri risg iddynt.

Mae'r patrwm rydym yn ei ragweld yng Nghymru ar gyfer y dyfodol yn dibynnu i raddau helaeth ar y gyfradd sy’n cydymffurfio â'r cyfyngiadau symud cyfredol. Pe bai hynny ond yn 40 y cant, gallai'r feirws fod yn cynyddu o hyd. Os yw'n 60 y cant, gallwn fod yn eithaf hyderus y bydd cyfradd lledaeniad y feirws yn y gymuned yn gostwng. Os yw'n 75 y cant, mae'n ddigon posibl y gwelwn y feirws yn cael ei atal, ac y bydd hynny’n para yn yr wythnosau i ddod. Felly, mae'r modelu’n dibynnu ar i ba raddau y gallwn barhau i berswadio pobl i gadw at y cyfyngiadau. Fel y gwyddoch, yng Nghymru, rydym wedi cael ymateb gwych i hynny, ond mae angen inni sicrhau ei fod yn parhau.

Ar brofi a mater rhannu data yn arbennig, cyflwynodd y Comisiynydd Gwybodaeth ganllawiau yn gynnar iawn a ddywedai y byddai ei swyddfa’n dangos cydymdeimlad wrth ymdrin â mesurau a oedd yn cael eu cymryd i sicrhau bod y data’n cael ei rannu’n iawn, gan ddweud yn glir nad yw’r gyfraith wedi newid. Felly, pan fydd sefydliadau'n rhannu data—a chofiwch fod y data'n eiddo i'r claf, nid i'r sefydliadau; felly, eich data chi a fy nata i, a data'r person sy'n cael y prawf sy'n cael ei rannu—mae rhwymedigaeth o hyd ar sefydliadau i sicrhau bod hynny'n digwydd mewn ffordd sy'n ofalus ac yn gymesur. Er nad wyf am i’r rheoliad cyffredinol ar ddiogelu data a materion rhannu data atal unrhyw un rhag gwneud y peth iawn, rwy'n deall pam fod angen i bobl a fydd yn cael eu dwyn i gyfrif am y ffordd y maent wedi gwneud y penderfyniadau hynny ynglŷn â’n data sicrhau eu bod yn gwneud hynny mewn ffordd a fyddai’n parhau i wrthsefyll craffu gan y Comisiynydd Gwybodaeth ac unrhyw lys barn.