2. Datganiad gan y Prif Weinidog: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:33 pm ar 22 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 2:33, 22 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Lywydd, diolch i Leanne Wood am y cwestiynau hynny. Rwy'n rhannu ei phryderon ynglŷn â thanau gwair yn llwyr. Rydym yn gweithio'n galed iawn gyda'r gwasanaeth tân ac achub. Byddaf yn sicrhau ein bod yn cyfleu'r pwynt a wna am gynnwys y gymuned, oherwydd mae hwnnw'n wasanaeth y byddai'n rhaid i ni ddibynnu arno i gyflawni hynny. Ond ar adeg pan ydym angen i'r gwasanaeth tân ac achub fod yno i gynorthwyo ein gwasanaeth ambiwlans, gyda'r holl gymorth y maent yn ei roi i ni yn ystod yr argyfwng coronafeirws, mae'n gwbl anghywir fod pobl yn gorfod ymdrin â digwyddiadau nad oes angen iddynt fod wedi digwydd. Rydym wedi dweud yn y gorffennol, fel y gwyddoch—dywedir yn aml mai pobl ifanc a phlant sy'n gwneud y pethau hyn—mae tystiolaeth yn dangos mai oedolion yw'r rhai sy'n achosi'r tanau gwair hyn, pobl a ddylai wybod yn well. A diolch i Leanne am y pwynt ynglŷn â chyfraniad y gymuned, a byddwn yn sicrhau bod y gwasanaeth tân ac achub yn cael y neges honno.

O ran archfarchnadoedd, gadewch imi fod yn glir: ni fu oedi cyn rhoi'r wybodaeth i archfarchnadoedd. Bu cryn oedi cyn i rai archfarchnadoedd dynnu'r hysbysiad a ddywedai eu bod yn aros am y wybodaeth oddi ar eu gwefannau. Roeddent wedi cael y wybodaeth ers sawl diwrnod, llawer o ddiwrnodau mewn rhai achosion, cyn iddynt lwyddo i dynnu'r hysbysiad hwnnw oddi ar eu gwefannau. Roeddent wedi cael y wybodaeth honno gennym. Ond eto, i fod yn glir, pobl yn y grŵp a warchodir yw'r rhain—nid y grŵp ehangach o bobl sy'n agored i niwed am resymau eraill ac sy'n cael blaenoriaeth drwy'r cytundeb sydd gennym â'r archfarchnadoedd, ac mae hynny'n wir ym mhob rhan arall o'r Deyrnas Unedig. Felly, mae gan yr holl archfarchnadoedd y data sy'n dweud pwy sydd yn y grŵp a warchodir. Pan gaiff pobl eu hychwanegu at y grŵp a warchodir, fel sy'n digwydd wrth i feddygon teulu ychwanegu enwau, mae archfarchnadoedd yn cael y wybodaeth ychwanegol honno hefyd. Mae Lesley Griffiths yn cyfarfod â'r archfarchnadoedd bob wythnos. Maent hwy, hefyd, eisiau ymestyn nifer y slotiau sydd ar gael ganddynt, ond ni ellir gwneud hynny dros nos.

Os nad yw pobl yn gallu cael nwyddau wedi eu danfon i'w cartrefi drwy'r archfarchnadoedd, a lle mae gwirioneddol angen gwneud hynny am na allant ddibynnu ar unrhyw un arall i wneud hynny drostynt, mae awdurdodau lleol wedi bod yn camu i'r adwy gyda'r gwirfoddolwyr y cyfeiriwyd atynt yn gynharach. Os oes gan unrhyw Aelod Cynulliad unigolyn neu deulu nad ydynt yn gallu cael mynediad at y slotiau a warchodir ar gyfer archfarchnadoedd ond sy'n dal i fod angen cymorth, dylem droi at yr hybiau a grëwyd gan awdurdodau lleol, ac mae gennym dystiolaeth dda eu bod yn gallu trefnu cymorth lle mae ei angen.

Ac o ran gweithwyr allweddol, rwy'n credu bod Leanne wedi dweud ei bod wedi ysgrifennu heddiw, felly fe arhosaf am ei llythyr, ac ymateb pan fyddaf wedi cael cyfle i ystyried yr hyn y mae wedi'i ddweud ynddo.