Part of the debate – Senedd Cymru am 4:15 pm ar 22 Ebrill 2020.
A gaf fi ddechrau drwy adleisio'r hyn a ddywedodd Russell George a diolch i'r Gweinidog ac yn wir, i'w staff, sydd wedi bod yn ymatebol iawn i bryderon penodol rwyf fi a fy nghyd-Aelodau wedi'u codi a hefyd yn agored iawn i syniadau newydd ac awgrymiadau newydd? Byddwn yn awgrymu bod hwn yn fodel cadarnhaol iawn ar gyfer y ffordd y dylai Llywodraeth ymgysylltu â gwrthwynebiad adeiladol ar yr adeg hon, ac rwy'n gwerthfawrogi'r ffordd y mae'r Gweinidog wedi sicrhau bod hynny'n digwydd yn fawr iawn.
Os caf godi rhai materion penodol yn fyr. Roeddwn yn falch iawn o glywed y Gweinidog yn dweud bod y gronfa cadernid economaidd—mae'n ymwybodol iawn nad yw'n cynnwys yr holl fusnesau yr hoffai eu cynnwys, yn enwedig y busnesau nad ydynt yn cofrestru ar gyfer TAW. Rwy'n falch iawn o'i glywed yn dweud y bydd hynny'n cael ei adolygu'n rheolaidd. Tybed a all y Gweinidog roi syniad inni heddiw pa bryd y gallai hynny ddigwydd, oherwydd fel y gwn ei fod yn gwybod, mae'r busnesau bach iawn hynny'n rhai a all fod â llai wrth gefn, gallent fod yn fwy agored i niwed ac efallai y bydd arnynt angen cymorth yn gyflymach na busnesau mwy a allai fod â pherthynas fwy cadarn â'u banciau. A siarad am fanciau, rwyf am groesawu'n arbennig yr hyn y mae'r Gweinidog wedi'i ddweud am dabl cynghrair, fel petai, ar gyfer banciau'r stryd fawr, ynghylch y rhai sy'n helpu a'r rhai nad ydynt yn helpu. Byddwn i'n dweud, yn fwy cyffredinol, rwy'n credu, y bydd pobl Cymru yn cofio'r busnesau mawr a wnaeth ymddwyn yn dda ac y byddant yn cofio am y rhai na wnaethant hynny, ac rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn cytuno â mi ynglŷn â hynny.
Yn ei ddatganiad, mae'r Gweinidog yn sôn am gynllun ffyrlo Llywodraeth y DU, y cynllun cadw swyddi, ac rwy'n gwybod ein bod i gyd yn falch iawn o weld hynny ar waith, ond mae'r Gweinidog yn ymwybodol fod rhai problemau, ac mae rhai bylchau, ac rwy'n ddiolchgar am y cyfle y mae wedi'i roi i mi ddarparu rhywfaint o dystiolaeth iddo am y bobl hynny'n arbennig sy'n cael eu gadael ar ôl am eu bod wedi newid eu gwaith ar yr adeg hon—ni fydd eu cyflogwyr blaenorol yn eu rhoi ar ffyrlo, weithiau efallai am eu bod wedi gadael heb fod y berthynas rhyngddynt yn gadarnhaol, a chyflogwyr newydd a fyddai'n dymuno gwneud hynny. Tybed a all y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni y prynhawn yma am y trafodaethau y gwn ei fod wedi eu cael gyda Llywodraeth y DU ynglŷn â hyn, ac a yw'n teimlo bod posibilrwydd, gan fod y prif gynllun ar waith bellach—a'r dystiolaeth amlycaf yw'r gyflogres—o weld unrhyw bosibilrwydd o hyblygrwydd. Ac yn olaf, mae'r Gweinidog wedi cydnabod yn ei ymatebion i Russell George fod rhai bylchau o hyd, a byddwn yn dweud, yn y cyd-destun hwn, pan fyddwch yn gwneud y camau mawr hyn mor gyflym, fe fydd yna fylchau; nid wyf yn credu bod neb yn synnu ynglŷn â hynny.
Nawr, pan holwyd y Prif Weinidog ynglŷn â materion cysylltiedig a meddwl ynglŷn â ble mae'r bylchau a sut y gellid eu llenwi, soniodd y Prif Weinidog am bwyso ar Lywodraeth y DU i lenwi'r bylchau hynny, ac rwy'n siŵr na fyddai neb ohonom yn anghytuno â hynny, ac rydym i gyd yn cydnabod, wrth gwrs, yr adnoddau cyfyngedig sydd ar gael i Lywodraeth Cymru. Ond yn y gorffennol, mae'r Gweinidog wedi dweud—ac rwy'n meddwl ei fod wedi dweud y prynhawn yma wrth ymateb i Russell George—y bydd yn ceisio cau rhai o'r bylchau hynny â chynlluniau ar gyfer Cymru'n unig os bydd raid.
Roedd yn ddiddorol ei glywed eto'n cyfeirio at y gronfa gymorth, y gronfa cymorth dewisol, a tybed a all roi ystyriaeth bellach i ddefnyddio'r gronfa honno i ddarparu incwm sylfaenol brys i rai o'r bobl a fydd yn disgyn drwy'r bylchau, oherwydd ni allwn wneud cynlluniau ffyrlo i bawb, a phryd y mae'n credu y caiff asesiad o faint o fusnesau a faint o unig fasnachwyr unigol sy'n disgyn drwy'r bylchau a pha mor fuan y gallai cynllun newydd fod ar waith i'w cefnogi. Diolch.