3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:06 pm ar 29 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:06, 29 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch am y gyfres o gwestiynau. O ran y sylw am gymorth ariannol, mae'r sefyllfa fel y nodwyd yn fy natganiad cychwynnol: wrth ddarparu gwerth £40 miliwn o gymorth ar gyfer gofal cymdeithasol i oedolion, byddwn yn parhau i adolygu'r ddarpariaeth. Rydym ni eisoes yn cael sgyrsiau uniongyrchol rhwng fy swyddogion, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru ac aelodau o'r sector cartrefi gofal annibynnol ynghylch y math o gymorth y gellid ei ddarparu ac ar ba sail. Nid yw'n fater syml mewn gwirionedd, ond yn amlwg mae'n bwysig i mi fod cartrefi gofal yn parhau mewn busnes. Nid mater o gynnal rhan o'r sector busnes yn unig yw hynny—maen nhw mewn sefyllfa wahanol i fusnesau eraill, gan fod y rhain yn fusnesau sy'n gofalu am rai o'n pobl fwyaf agored i niwed.

O ran gweddill eich ystod o gwestiynau am y sector cartrefi gofal yn bennaf, rydym ni eisoes yn adrodd yn rheolaidd, mae gennym ni ymrwymiad i adrodd yn rheolaidd, ac rwyf wedi cadarnhau hyn yn gynharach yr wythnos hon. Dyna'r gwaith yr ydym yn ei wneud o fewn Llywodraeth Cymru, gyda'n prif ystadegydd a chyda'r Swyddfa Ystadegau Gwladol. Bydd adroddiadau cyhoeddus rheolaidd bob wythnos am yr hyn yr ydym yn ei ddeall yw'r sefyllfa, ac rwy'n credu bod hynny'n bwysig o ran sicrwydd a sicrhau ein bod yn agored a thryloyw. 

O ran profi pobl heb symptomau, gwyntyllwyd hyn yn bur drwyadl yn y cwestiynau i'r Prif Weinidog yn ei ddatganiad, felly rwyf yn ailadrodd eto, os ydych yn profi pawb yn y sector cartrefi gofal, nid yw'n rhoi'r sicrwydd y gall pobl fod yn ei geisio, oherwydd gallai'r un bobl fod â symptomau neu heb symptomau ond fod â'r cyflwr arnyn nhw drannoeth ar ôl cael prawf negyddol, ac mae angen i ni ddeall defnyddioldeb a diben y gyfundrefn brofi yr ydym yn ei gweithredu.

Fodd bynnag, ceir cwestiwn—ac rwyf wedi trafod hyn heddiw gyda'r prif swyddog meddygol—ynghylch a ddylem ni adolygu ein strategaeth brofi ai peidio, yn seiliedig nid yn unig ar sylfaen dystiolaeth sy'n datblygu, ond ar y dystiolaeth ynghylch defnyddioldeb prawf os canfyddir fod COVID-19 ar rywun mewn cartref gofal wedi iddo gael ei brofi, ac a oes angen inni wedyn brofi staff neu breswylwyr eraill, ac os felly, ar ba sail? O ran yr amser y mae'n ei gymryd o'r atgyfeirio i'r prawf, rwy'n falch iawn o ddweud mai'r dystiolaeth yr ydym ni wedi'i chael gan lywodraeth leol ac yn wir y dystiolaeth sy'n gwella'n barhaus o'r sector cartrefi gofal annibynnol yw eu bod yn llawer cyflymach a bod pobl yn cael eu hatgyfeirio ac yna eu profi ar yr un diwrnod fel mater o drefn. Ac rwy'n gobeithio bod hynny'n ddefnyddiol iawn o ran rhoi'r sicrwydd y mae angen i'r sector a'r cyhoedd ehangach ei glywed, oherwydd, fel y dywedais, mae hwn yn fater o wir flaenoriaeth i'r Llywodraeth a'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol.