3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Coronafeirws (COVID-19)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:31 pm ar 29 Ebrill 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:31, 29 Ebrill 2020

(Cyfieithwyd)

Wel, rwy'n credu ei fod yn gryn naid i gysylltu'r heriau dros rotâu nyrsys, lle mewn gwirionedd, roeddwn yn rhannol gyfrifol am gael y cyflogwr a'r undebau llafur yn ôl yn yr ystafell i drafod materion a'u datrys, ac i gysylltu'r sefyllfa yn awr â'r cwestiwn ar dalu rhai o'n gweithwyr sy'n cael eu talu waethaf—gweithlu sy'n fenywaidd i raddau helaeth—ym maes gofal cartref a gofal preswyl. Rwy'n credu fod hynny yn naid yn rhy bell.

Rwyf wastad wedi bod yn ymroddedig i ddymuno gwneud y gorau glas i'n gweithlu ym mhob rhan o'r economi. Ni ddylai fod yn syndod i chi, nid yn unig fel gwleidydd Llafur, ond fel cyn-stiward llawr gwaith fy hun sydd wedi bod yn ymwneud â negodi cyflogau, fy mod eisiau gweld pobl yn cael cyflogau da. Dyna pam mae'r GIG yn parhau i fod yn gyflogwr cyflog byw go iawn; dyna pam y gwnes y newidiadau a wnes ar dâl a thelerau ac amodau lle yr wyf yn gyfrifol am awdurdodi a chytuno ar gyfraddau cyflog yn y Gwasanaeth Iechyd Gwladol. Mae gennym ni ymrwymiad fel Llywodraeth i fod eisiau gweld bargeinio sectoraidd mewn rhannau eraill o'n heconomi, a chredaf y byddai hynny'n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol ym maes gofal cymdeithasol: byddai'n rhoi rhywfaint o sicrwydd.

Mae angen inni edrych ar sut y mae hynny'n cysylltu â chomisiynu yn genedlaethol ac yn lleol, ac mae angen inni wneud rhywbeth hefyd ynghylch cael yr incwm i wneud hynny, oherwydd gwyddoch gystal â mi fod ein gallu i dalu ein staff yn iawn yn gysylltiedig â'r incwm sy'n dod i'n system. Rwy'n credu ei bod yn eithaf anodd cael cynnydd llawer mwy cyson yn y cyflog i staff gofal cymdeithasol heb fod mwy o incwm yn dod i mewn i wneud hynny, a dyna pam y mae'n ystyriaeth wirioneddol i ni ddefnyddio'r pwerau sydd gan y Senedd genedlaethol hon, i ddefnyddio'r rheini mewn ffordd a fyddai'n darparu nid yn unig mwy o arian i ofal cymdeithasol yn gyffredinol, ond beth mae hynny'n ei olygu i'n staff hefyd.

Fel y dywedais, roeddem ar fin cael y sgwrs genedlaethol honno pan darodd y pandemig coronafeirws, a bu'n rhaid i bob ffurf arall arferol ar lunio polisïau gael eu rhoi o'r neilltu. Felly, mae'r ateb a roddais i Huw Irranca-Davies yn parhau, ac mae fy ymrwymiad drwy fy holl ymwneud gwleidyddol yn parhau i wella telerau ac amodau i weithwyr ar draws yr economi.