Part of the debate – Senedd Cymru am 3:08 pm ar 13 Mai 2020.
Ie. Diolch am y cwestiynau dilynol. O ran canser, a dweud y gwir, roedd gennym ni amseroedd aros gwell o'u cymharu â Lloegr cyn cyflwyno'r cyfyngiadau symud, ac, wrth gwrs, byddem ni hefyd wedi cyflwyno'r llwybr canser sengl newydd, sy'n fesur mwy gonest o'r amseroedd aros yn y system, ac fe groesawyd hynny yn eang gan glinigwyr a'r trydydd sector fu'n ymgyrchu am hynny. Felly, mewn gwirionedd, o ran canser, rydym ni mewn gwell sefyllfa, mewn cymhariaeth, mewn llawer o ffyrdd na thros y ffin yn Lloegr, yn enwedig o ystyried y ffaith, fel gwlad dlotach gyda mwy o bobl oedrannus, y byddech fel arfer yn disgwyl i ganlyniadau canser fod yn dra gwahanol ac yn fwy anffafriol yng Nghymru. Felly, mewn gwirionedd, roeddem ni mewn gwell sefyllfa ar y dechrau, ond nid wyf eisiau colli golwg ar y ffaith bod rhai pobl nad ydyn nhw yn dod i'n gwasanaethau canser, hyd yn oed pan fo angen dybryd. Nid yw gwasanaethau canser byth yn dod i ben. Nid yw'r angen brys byth yn peidio. Yr hyn yr ydym ni wedi'i weld, fodd bynnag, yw gostyngiad mewn rhai o'r atgyfeiriadau a gostyngiad yn nifer y bobl sy'n mynychu, ac mae hynny'n ddewis y mae pobl yn ei wneud. Rwyf wedi cael sgyrsiau gyda chadeiryddion a phrif weithredwyr y GIG, ac mae eu clinigwyr wedi mynd ati i siarad â phobl i geisio tawelu eu meddyliau drwy bwysleisio bod y system yn ddiogel i'w trin nhw, ond mae pobl yn dal i ofni ac yn oedi neu'n gohirio eu triniaethau eu hunain. Nawr, mae hynny'n rhan o'r sylw ynglŷn â bod eisiau parhau i dawelu meddyliau'r cyhoedd ein bod yn gwneud y gwaith hwn, rydym ni eisiau i bobl ddod, ac, wrth ailgychwyn ein system yn ehangach, gan gynnwys y gwasanaeth sgrinio y mae ystyriaeth ddwys i'w ailgychwyn ar hyn o bryd, mae pethau yr wyf yn chwilio amdanynt, yn union fel y mae'r Aelodau hefyd, oherwydd yr anghenion gofal brys hynny sydd wedi eu gohirio dros gyfnod o amser, wel, mae hynny'n creu'r angen nad yw'n cilio ohono'i hun.
Dyna pam y bydd y cynlluniau gweithredu ar gyfer y chwarter cyntaf yn bwysig, ac rwy'n llwyr ddisgwyl rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Siambr a'r pwyllgor eto am y cynlluniau hynny wrth iddynt gael eu datblygu, oherwydd, o ran cydbwysedd y niwed, rhai o'r pethau yr wyf wedi bod yn arbennig o ymwybodol ohonyn nhw ac yn pryderu amdanyn nhw dros yr wythnosau diwethaf yw'r ffigurau a'r wybodaeth a welsom ni.
Felly, gallaf eich sicrhau'n glir iawn nad yw gwasanaethau gofal canser brys wedi dod i ben; maen nhw'n dal ar gael heddiw. Rydym ni eisiau i bobl eu defnyddio, ond mae angen inni feithrin hyder y cyhoedd i'w defnyddio, sef sylw olaf Angela Burns rwy'n credu, a dyna pam yr wyf yn credu y bydd datganiadau gennyf fi, gan Brif Weithredwr GIG Cymru ac, yn wir, gan glinigwyr ledled y wlad yn annog pobl i ddefnyddio ein gwasanaethau, yn bwysig iawn mewn ffordd gyson i ailennyn hyder y cyhoedd, i wneud yn siŵr y gall y driniaeth hon wneud gwahaniaeth mewn gwirionedd o ran cyfyngu ar niwed yn y dyfodol, a bod gan bobl yr hyder i ddod i'w defnyddio, oherwydd mae'r GIG, fel y dywedais yn fy natganiad, yn parhau i weithredu.