7. & 8. Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 2) 2020 a Rheoliadau Diogelu Iechyd (Cyfyngiadau Coronafeirws) (Cymru) (Diwygio) (Rhif 3) 2020

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:44 pm ar 20 Mai 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru 5:44, 20 Mai 2020

(Cyfieithwyd)

Rydym ni ym Mhlaid Cymru yn amlwg yn cefnogi'r rheoliadau hyn, er bod y bleidlais hon yn ôl-weithredol, fel y nodwyd eisoes, gan fod y rheoliadau yn eu lle, ac fel aelod o'r pwyllgor deddfwriaeth, yn naturiol rwy'n cefnogi sylwadau rhagorol ein Cadeirydd, Mick Antoniw. Fodd bynnag, mae'r gyfradd R yn dal yn rhy uchel i fentro ton arall o achosion, ac roeddem yn rhy araf yn dechrau'r cyfyngiadau symud, mae wedi costio bywydau ac mae'n golygu bod yn rhaid i ni aros dan gyfyngiadau am amser hirach. A dyna pam y mae angen ymagwedd fwy gochelgar arnom wrth lacio cyfyngiadau; yn y pen draw mae'n golygu peidio â gorfod eu hailosod. Ond mae gennym nifer o bryderon.

Yn gyntaf, mae cyfathrebiadau Llywodraeth Cymru wedi bod dros y lle ym mhobman yma. Caniateir i bobl wneud ymarfer corff fwy nag unwaith y dydd bellach, fel y clywsom, ar yr amod nad ydynt yn gyrru, ond mae rhai pobl yn dal i fod yn ddryslyd ynglŷn â hyn i gyd, ac mae gennyf flwch post i'r perwyl hwnnw hefyd. Yn amlwg nid yw hyn wedi cael ei helpu gan y dirmyg y mae Llywodraeth y DU wedi'i ddangos at Gymru heb unrhyw ystyriaeth y byddai ei newidiadau i ganiatáu gyrru yn arwain yn anochel at bobl yn gyrru i fannau twristaidd yma yng Nghymru. Rydym hefyd yn pryderu am y methiant i atal llif o bobl rhag mynd i ail gartrefi. Nodwn fod achosion COVID newydd ar gynnydd yn Betsi Cadwaladr.

Nawr, gan symud ymlaen, rwy'n sylweddoli bod Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi ei strategaeth ymadael gyda'i goleuadau traffig; mae yna ddiffyg manylder ynddi fodd bynnag, ac ni fydd llawer o bobl fawr callach ynglŷn â chwestiynau sylfaenol sy'n berthnasol i'w bywydau yn awr, fel pryd y gallant fynd â'u plant i weld eu neiniau a'u teidiau. Elfen allweddol er mwyn gallu ateb hyn i gyd wrth gwrs yw atal lledaeniad y feirws yn ein barn ni, ond yn lle hynny, yr hyn a gawn gan y ddwy Lywodraeth yw goslefau rheolwrol am liniaru a rheoli'r gyfradd R er mwyn atal ail don. Mae'r fathemateg yn syml: bydd ychydig wythnosau'n rhagor o ymdrechion diflino i gadw R o dan 0.5 yn esgor ar ganlyniadau llawer gwell na misoedd o geisio cadw ychydig bach o dan 1. Bydd profi ac olrhain cysylltiadau'n allweddol.

Nawr, arferai'r wlad hon fod â system ardderchog ar gyfer rheoli iechyd y cyhoedd a chlefydau trosglwyddadwy, gyda system o hysbysu am glefydau hysbysadwy ac olrhain cysylltiadau personol yn ymestyn yn ôl dros ddegawdau. Mae'r seilwaith iechyd cyhoeddus ac iechyd yr amgylchedd rhagorol hwnnw wedi'i ddifetha gan gyni a difaterwch Llywodraeth ynghylch y posibilrwydd o bandemig yn gyffredinol. Nawr, mae Llywodraeth Cymru yn frwd ynglŷn â gosod haen newydd o brofion preifat a thechnoleg sy'n seiliedig ar apiau fel pe na baem ni wedi meddwl am olrhain cysylltiadau erioed o'r blaen yn ein bywydau. Mae angen i dimau iechyd cyhoeddus lleol adfer eu rheolaeth ar hyn. Mae olrhain cysylltiadau a phrofi, canfod achosion, ynysu a chwarantin yn fesurau iechyd cyhoeddus clasurol sydd bob amser wedi cael eu defnyddio i reoli clefydau trosglwyddadwy ers oes Fictoria, ers i Dr John Snow, mewn gwirionedd, ganfod mai'r pwmp dŵr ar Broad Street yn Soho yn Llundain yn 1854 oedd y ffynhonnell mewn epidemig colera.

I gloi, mae aberth personol enfawr wedi'i wneud wrth i bobl ymroi i'r cyfyngiadau er mwyn atal y feirws. Nid ydym wedi dod allan ohoni eto. Mae achosion o haint COVID yn dal i fod ar gynnydd mewn rhannau o Gymru. Nid yw pleidleisio yn erbyn unrhyw un o'r rheoliadau hyn heddiw yn gwneud unrhyw synnwyr, oherwydd bydd fel troi'r cloc yn ôl i beidio â chaniatáu ymweliadau â chanolfannau garddio, a pheidio â chaniatáu mwy o ymarfer corff—pethau sydd eisoes wedi'u cychwyn. Mae hynny oherwydd natur ôl-weithredol y ddadl rydym yn ei chael a'r pleidleisio y byddwn yn ei wneud cyn hir. Felly, byddwn yn cefnogi'r rheoliadau. Diolch yn fawr.