Part of the debate – Senedd Cymru am 5:19 pm ar 24 Mehefin 2020.
Diolch i Blaid Brexit am gyflwyno'r ddadl heddiw. Rwy'n credu ei bod yn un amserol, oherwydd unwaith eto rydym yn gweld gwahaniaethau pwysig rhwng ymateb Llywodraeth y DU i'r argyfwng ar y naill law ac ymateb Llywodraeth Cymru ar y llaw arall. Pam y mae gennym y gwahaniaethau hyn? Mae'r Prif Weinidog a'i gyd-Weinidogion yn y Cabinet, yn enwedig y Gweinidog iechyd, yn dal i ddweud wrthym eu bod yn 'dilyn y wyddoniaeth'. Beth ar y ddaear y mae hyn yn ei olygu mewn gwirionedd? Nonsens ffuantus ydyw. Nid yw eu gwyddoniaeth yn wahanol i wyddoniaeth Llywodraeth y DU, ond maent yn dod i gasgliadau cwbl wahanol. A gaf fi ddweud wrth Mark Drakeford: peidiwch â'n twyllo bod hyn i gyd yn ymwneud â gwyddoniaeth? Nid plant yw'r Cymry, felly beth am fod yn onest gyda ni? Penderfyniad gwleidyddol yw hwn, oherwydd eich bod eisiau i Gymru aros dan gyfyngiadau'n hwy na Lloegr. Mae Mark Drakeford eisiau mynd at y cyhoedd yng Nghymru a dweud, 'Edrychwch beth y mae Llywodraeth y DU wedi'i wneud yn Lloegr; maent yn peryglu bywydau pobl.' Yn anffodus, mae'r ddadl hon yn methu pan ystyriwn fod Mark Drakeford a Vaughan Gething eu hunain wedi bod yn euog o greu argyfyngau iechyd y cyhoedd drwy eu rheolaeth gwbl anfedrus ar y gwasanaeth iechyd yng Nghymru. Dywedant eu bod mor benderfynol o ddiogelu iechyd y cyhoedd, ond mae Vaughan Gething yn mynd allan am bicnic teuluol ar fainc yn y parc gan herio'r rheolau y mae ef ei hun wedi'u cyflwyno. Mae Mark Drakeford yn gwneud datganiadau sy'n aml fel pe baent yn dangos nad yw hyd yn oed yn gwybod beth yw rheolau ei Lywodraeth ei hun. Mae angen mwy o gydgysylltu â Llywodraeth y DU. Mae Mark Drakeford yn gwrthod gwneud hyn. Dywedodd heddiw ei fod yn aros am dystiolaeth gan Lywodraeth y DU, fel pe bai San Steffan wedi bod yn esgeulus rywsut drwy beidio â rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf iddo. Ond rydym yn gwybod na wnaeth Mark Drakeford fynychu cyfarfodydd COBRA am sawl wythnos, pan oedd yn gallu gwneud hynny.
Ymddengys i mi fod y diffyg hwn yn rhan o strategaeth fwriadol: mae'r Prif Weinidog am aros y tu allan i gylch San Steffan fel y gall wthio ei bolisïau ei hun a mynnu nad yw'n gwybod beth y mae Llywodraeth y DU yn ei feddwl. Mae hyn yn caniatáu iddo barhau i ddilyn ei bolisïau ei hun yng Nghymru a fydd yn drychinebus yn economaidd. Hoffwn ofyn i'r Prif Weinidog: pwy sy'n mynd i dalu am y cyfyngiadau estynedig hyn yma yng Nghymru? Mae'n awyddus i fusnesau aros ar gau am gyfnod hwy, gan gostio mwy mewn swyddi a bywoliaeth. Yna, mewn byr amser, bydd yn mynd i San Steffan gyda'i gap cardota yn ei law i ofyn am fwy o arian i Gymru. Brif Weinidog, beth y credwch y bydd Llywodraeth y DU yn ei wneud gyda'ch cap pan fyddwch wedi penderfynu gwneud pethau'n wahanol yng Nghymru? Yn ôl pob tebyg, byddant yn taflu'r cap yn ôl i'ch wyneb, a bydd Llywodraeth Lafur Cymru yn y pen draw yn gorfod defnyddio'i phwerau treth incwm y flwyddyn nesaf i geisio mantoli'r cyfrifon, sy'n golygu y bydd y Cymry'n talu mwy o drethi na'r Saeson. Onid yw cael Cynulliad Cymru'n wirioneddol wych i bobl Cymru? Mae mwy a mwy o bobl yn dod i'r casgliad y bydd angen inni ddiddymu'r Cynulliad yn y pen draw. Diolch yn fawr iawn.