3. Pa asesiad y mae'r Dirprwy Weinidog wedi'i wneud o effaith y pandemig Covid-19 ar gydraddoldeb i fenywod yn y gweithle? OQ55316

Rwyf wedi bod yn gweithio'n agos gyda'r rhai yr effeithir arnynt waethaf gan COVID-19 yng Nghymru. Mae Rhwydwaith Cydraddoldeb Menywod Cymru, er enghraifft, wedi tynnu sylw at y ffordd y mae menywod wedi cael eu heffeithio'n anghymesur fel gofalwyr, fel mamau ac yn y gweithle. Mae cydraddoldeb yn ganolog i fframwaith adfer y Prif Weinidog yn sgil y pandemig.

Diolch, Weinidog. Mae'n dda gwybod bod y gwaith hwnnw'n mynd rhagddo. Wrth i'r economi ddechrau agor, mae nifer gynyddol o fenywod sydd â chyfrifoldebau gofalu am blant wedi cysylltu â mi am fod pwysau'n cael ei roi arnynt i ddychwelyd i'r gwaith. Wrth gwrs, mae hynny'n heriol iawn, gan nad ydym yn debygol o weld plant yn ôl mewn ysgolion ar sail normal am gryn amser.

Beth y gall y Llywodraeth ei wneud i anfon neges glir iawn i gyflogwyr yng Nghymru fod angen iddynt fod yn ystyriol o rieni sy'n gweithio yn ystod y cyfnod hwn er mwyn eu cynorthwyo i gadw eu gwaith? Beth yn fwy y gall y Llywodraeth ei wneud i edrych ar bethau fel 'swigod' neiniau a theidiau i sicrhau bod rhieni sy'n gweithio yn gallu cael y gofal plant sydd ei angen arnynt i gadw eu swyddi?

Diolch yn fawr, Lynne Neagle. Mae'r rhain yn gwestiynau allweddol sy'n cael eu gofyn i bawb ohonom, rwy'n siŵr. Mae'n bwysig hefyd fod ein partneriaid cymdeithasol yn ymwneud â hyn. Gwn fod TUC Cymru yn cyfleu'r neges yn gryf cyn i ysgolion ailagor yr wythnos nesaf y dylai cyflogwyr gadw staff ar ffyrlo a pheidio â disgwyl iddynt ddychwelyd i'r gwaith nes iddynt ailagor, a hynny ar sail raddol. Felly, wrth gwrs, mae mwy a mwy o bobl yn wynebu dychwelyd i'r gwaith, a chyhoeddwyd, o 22 Mehefin, fod cyfleusterau gofal plant yn ail-agor yn raddol, ac maent yn gweithredu dan ganllawiau newydd.

Rwy'n credu ei bod yn bwysig fod pob un o'n gweithwyr allweddol wedi cael gofal plant am ddim dros y cyfnod hwn, yn yr ysgolion hyb hynny, gyda phlant agored i niwed hefyd. Felly, os yw pobl eisiau gwybodaeth am eu cyfleusterau gofal plant lleol, gallwch ddod o hyd iddi gan eich gwasanaeth gwybodaeth i deuluoedd lleol. Ond rwy'n credu hefyd eich bod yn codi pwynt pwysig iawn am y math o ofal plant sydd eisoes yn digwydd, gyda neiniau a theidiau yn arbennig. Mae hyn yn rhywbeth rydym yn ei ystyried o ran yr angen, oherwydd yn amlwg, ar hyn o bryd, mae'n ymwneud â'r ffaith na allwch fod yn y tŷ—gallwch gyfarfod ag aelwydydd, ond nid o dan do. Fe'i hystyriwyd yn rhan o'r broses adolygu 21 diwrnod, ynglŷn â chymysgu aelwydydd a dod at ein gilydd i lywio syniadau, a galluogi'r gofal plant pwysig hwnnw sy'n digwydd yn aml gyda neiniau a theidiau fel ystyriaeth allweddol. Felly, mae'n sicr yn cael ei ystyried, ond mae ailagor cyfleusterau gofal plant yn bwysig yn ogystal â'r neges gref i gyflogwyr beidio â gorfodi rhiant, yn enwedig menywod, i ddychwelyd i'r gwaith heb y gofal plant hwnnw.