1. Pa gymorth mae Llywodraeth Cymru yn ei roi i'r sector gwirfoddol yng ngoleuni'r pandemig coronafeirws? OQ55337

Ar 6 Ebrill, cyhoeddais £24 miliwn o gyllid Llywodraeth Cymru ar gyfer y sector gwirfoddol yng Nghymru, gan ddarparu tair elfen o gymorth: cymorth uniongyrchol ar gyfer ymateb y sector i'r argyfwng, cymorth i sefydliadau sy'n cael trafferth i oroesi oherwydd colli incwm codi arian, a chymorth ychwanegol i seilwaith sector gwirfoddol Cymru.

Lywydd, a gaf fi nodi fy mod yn swyddog yn Urdd Sant Ioan? Weinidog, fe fyddwch yn gwybod bod St John Cymru wedi bod yn darparu gwasanaethau hanfodol ym maes iechyd a gofal cymdeithasol a chymorth cyntaf ers canrif. Mae'n olygfa gyfarwydd iawn yn ein digwyddiadau cenedlaethol, ac fel llawer o sefydliadau gwirfoddol mawr eraill, mae wedi dangos cryfder rhyfeddol dros y blynyddoedd hynny, ond erbyn hyn mae wedi colli un o'i phrif bileri incwm, ac mae model busnes dan fygythiad o ganlyniad—yn achos yr urdd, ei incwm hyfforddiant, sydd fwy neu lai wedi diflannu dros nos o'i lefel hynod lwyddiannus. A ydych yn cytuno â mi ei bod hi'n debygol y bydd angen parhau'r cymorth sylweddol a derbyniol a roddwyd gan Lywodraeth Cymru hyd yma os ydym am weld ein prif ddarparwyr sector gwirfoddol o gryfder a lles i bobl Cymru yn rhan o'r adferiad hwnnw ac yn parhau mor weithredol ag y bo modd yn y cyfnod adfer?

Wel, hoffwn ddiolch i David Melding am y cwestiwn hwnnw, a hefyd mae'n rhoi cyfle i mi ddiolch i Ambiwlans Sant Ioan a'u llongyfarch—Urdd Sant Ioan, rydych yn swyddog ynddi. Mae Ambiwlans Sant Ioan, wrth gwrs, yn darparu cefnogaeth wych gan wirfoddolwyr, a hefyd y gwaith gyda'u pobl ifanc. Rydych chi wedi datgelu heddiw, wrth gwrs, y pwysau ar Ambiwlans Sant Ioan Cymru o ran eu sefyllfa bresennol, ond gallaf ddweud wrthych fod hyn yn rhan o'n trafodaethau gyda chyngor partneriaeth y trydydd sector ynglŷn â sut y gallwn gefnogi'r trydydd sector yng Nghymru i gefnu ar effaith uniongyrchol y pandemig coronafeirws a dechrau ymadfer. Mae ganddynt ran mor bwysig i'w chwarae, a byddwn yn ceisio dod o hyd i'r adnoddau i'w cefnogi ar y daith honno.

Weinidog, i ychwanegu at yr hyn roedd David yn ei ddweud, credaf ein bod i gyd yn gwybod bod ymateb gwirfoddolwyr yn ystod yr argyfwng wedi bod yn anhygoel, ym mhob rhan o Ogwr, ond ar draws Cymru gyfan yn ogystal, yn cefnogi cymunedau gyda bwyd a phresgripsiynau, cerdded cŵn, danfon nwyddau, neu ddim ond cyswllt cymdeithasol a wyneb cyfeillgar i'w weld, gan gadw pellter cymdeithasol. Mae wedi bod yn anhygoel. Ond Weinidog, a gaf fi ofyn i chi pa drafodaethau a gawsoch gyda Chyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru, sydd wedi bod yn ystyried pa wersi a ddysgwyd o'r argyfwng hwn i'r sector gwirfoddol, ynglŷn â chynnal yr ymdrech a'r brwdfrydedd gwirfoddol, ynglŷn â chynaliadwyedd ariannol ac ynglŷn â phroffil a pha mor fregus, rhaid dweud, yw proffil gwirfoddolwyr mewn ymateb i bandemig o'r fath, ond hefyd lle'r trydydd sector yn fwy hirdymor i fod yn rhan annatod o gynlluniau lleol nid ar gyfer argyfyngau yn unig, ond ar gyfer cadernid cymunedol yn fwy cyffredinol? Pa fath o drafodaethau rydych yn eu cael gyda Chyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru ynglŷn â hyn?

Wel, diolch yn fawr iawn, Huw Irranca-Davies. Ac eto, a gawn ni dalu teyrnged i'r gwirfoddolwyr? Gwnaethom hynny ychydig wythnosau'n ôl yn yr wythnos gwirfoddoli, ond ar 19 Mehefin, roedd gan Gwirfoddoli Cymru 31,714 o wirfoddolwyr cofrestredig—dros 18,000 wedi'u cofrestru ers y cyfyngiadau symud, ac ym Mhen-y-bont ar Ogwr ac Ogwr a'r holl wirfoddolwyr hynny sydd wedi camu ymlaen i ddarparu cefnogaeth. Mae'n cael ei adlewyrchu ar draws Cymru gyfan.

Felly, rydym yn awr yn edrych, gyda chyngor partneriaeth y trydydd sector, oherwydd yn amlwg mae CGGC yn chwarae rôl allweddol yn hyn, ar ffyrdd y gallwn gynnal y lefel honno o wirfoddoli ac ymrwymiad. Mae rhai o'r rhain yn wirfoddolwyr ifanc sydd wedi camu ymlaen, a bydd rhai yn mynd yn ôl i'r gweithle ond yn awyddus i barhau i wirfoddoli, felly rydym yn edrych ar hynny'n ofalus iawn. Ond maent yn bodloni rhai o'r anghenion ar gyfer rhai o'r bobl fwyaf difreintiedig yng Nghymru hefyd. Credaf mai dyma lle mae gwaith allweddol arall y sector gwirfoddol gydag awdurdodau lleol wedi bod yn glir. Felly, mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn cyfarfod â phob un o'r cynghorau gweithredu gwirfoddol ym mhob sir yng Nghymru. Mae gennym seilwaith cadarn iawn yng Nghymru mewn gwirionedd, ac mae'r berthynas waith honno—llywodraeth leol, byrddau iechyd, yn strategol gyda'r sector gwirfoddol—rhaid iddi barhau, a gallwn ddysgu ohoni.