6. Datganiad gan y Weinidog Addysg: Bil Cwricwlwm ac Asesu (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:25 pm ar 8 Gorffennaf 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Kirsty Williams Kirsty Williams Liberal Democrat 3:25, 8 Gorffennaf 2020

(Cyfieithwyd)

A gaf fi ddiolch i Suzy Davies am y cwestiynau hynny? Fel y bydd wedi nodi, y bwriad yw y bydd y cwricwlwm yn dod yn statudol ym mhob lleoliad cynradd, ynghyd â blwyddyn 7 mewn lleoliadau uwchradd, ar gyfer dechrau blwyddyn academaidd 2022. Felly, yn ddi-os, mae COVID wedi cael effaith ar gynllunio—a hynny heb rithyn o amheuaeth—ond mae gennym gyfnod sylweddol o amser o hyd i ysgolion baratoi.

Mae'n dyfynnu'r niferoedd sydd wedi ymateb i arolwg a gynhaliwyd ganddi, ac nid wyf yn amau hynny. Rwyf innau hefyd yn cael sgyrsiau ag addysgwyr proffesiynol sydd eisiau cyflymu'r broses o gyflwyno'r cwricwlwm. Ac oherwydd y cyfnod sylweddol o darfu sydd wedi bod, lle bu'n rhaid i ni atal y cwricwlwm cenedlaethol dros dro, maent yn meddwl tybed pam y byddem yn dychwelyd at yr hen ffordd o wneud pethau pan fo'r ffordd newydd hon yma—mae'r wawr newydd bron ar ein gwarthaf. Felly, rwy'n gwybod bod llawer o ysgolion eisoes yn cynllunio'u cwricwlwm, er nad yw'n ofynnol iddynt wneud hynny ar hyn o bryd, er mwyn nodi'r cyfeiriad rydym yn teithio iddo. Ond wrth gwrs, yn sicr, rydym wedi cyrraedd y pwynt hwn heddiw mewn ysbryd o gydadeiladu—cydadeiladu gyda'n haddysgwyr proffesiynol, a fydd yn gyfrifol am ddod â hyn yn fyw i ddysgwyr yng Nghymru. Byddwn yn parhau i gael y trafodaethau hynny wrth symud ymlaen.

Byddwn yn darparu diweddariadau rheolaidd ynghylch cyllid, a hoffwn sicrhau'r Aelod, drwy gydol y broses hon, i'r pwynt rydym wedi'i gyrraedd heddiw—wrth gwrs, yr hyn rydym yn edrych arno heddiw yw'r sail ddeddfwriaethol. Cafodd y cnawd ei gyhoeddi fisoedd lawer yn ôl wrth gwrs, o ran y datganiadau ar 'yr hyn sy'n bwysig', y camau cynnydd a'r cysyniadau dysgu. Felly, mae ysgolion wedi cael cyfle eisoes, wrth gwrs, i gymryd rhan yn hyn.

Ond mae Estyn, Cymwysterau Cymru a'n gwasanaethau gwella ysgolion wedi bod yn rhan annatod o'r gwaith datblygu hyd yma; maent wedi bod yn rhan o'r broses honno o gydadeiladu. Wrth gwrs, bydd gan Estyn rôl hollbwysig yn gwirio parodrwydd lleoliadau i gyflwyno'r cwricwlwm. Bydd gan ein gwasanaethau gwella ysgolion rôl hollbwysig yn darparu'r dysgu proffesiynol a'r cymorth y bydd ei angen ar ysgolion. Mae'r Aelod yn ymwybodol iawn, oherwydd gwn ei bod yn cadw mewn cysylltiad agos â Cymwysterau Cymru, eu bod hwy eu hunain yn gwneud gwaith ochr yn ochr â'r cwricwlwm newydd ar yr effaith a gaiff y cwricwlwm newydd ar ein system gymwysterau. Felly, wrth gwrs, bydd y gwaith hwnnw'n parhau.

Mae Suzy yn llygad ei lle: cyfrifoldeb a dyletswydd gyfreithiol pennaeth yr ysgol unigol yw llunio cwricwlwm. Dyletswydd y pennaeth a'r corff llywodraethu yw gweithredu'r cwricwlwm hwnnw yn y lleoliad penodol hwnnw. Mae'r canllawiau ar y cwricwlwm a gyhoeddais ym mis Ionawr yn pwysleisio'n gadarn iawn y dylai cyd-destun yr ysgol a'r cymunedau y mae'n eu gwasanaethu fod ar flaen y meddwl wrth ddylunio, datblygu a gweithredu'r cwricwlwm. Cynsail y cwricwlwm cyfan yw ei fod yno i wasanaethu anghenion ei gymuned leol drwy ddarparu cwricwlwm sy'n briodol i'w ddysgwyr.

Nawr, mae unrhyw un ohonoch sydd wedi treulio unrhyw amser yn yr ysgol yn gwybod bod athrawon, weithiau, yn mynegi eu rhwystredigaeth pan fydd gofyn iddynt gyflwyno gwers am fod rhywun ym 1988 wedi penderfynu ei bod yn ddyletswydd arnynt i wneud hynny i ddosbarth o blant nad oes ganddynt unrhyw ddiddordeb nac unrhyw ddealltwriaeth o'r rheswm pam fod angen iddynt wneud hynny. Nid yw hynny'n dod â dysgu'n fyw—mae'n tynnu pawb i lawr. Nawr, cawn gyfle i ryddhau proffesiynoldeb creadigol ein gweithlu addysgu i allu cynllunio cwricwlwm sydd o ddifrif yn diwallu anghenion y plant o'u blaenau.

Ddirprwy Lywydd, gadewch i mi roi enghraifft i chi. Yn ysgol fy merch, Ysgol Calon Cymru, sy'n gwasanaethu cymunedau Llandrindod, Llanfair-ym-Muallt a phob man arall rhyngddynt, maent eisoes yn dechrau meddwl am y ffordd y byddant yn cyflawni eu cwricwlwm newydd. Mae'r cysyniad o glirio Mynydd Epynt, milltiroedd bwyd a chynaliadwyedd y Gymru wledig yn ganolog i'r cwricwlwm hwnnw. Felly, ar gyfer blwyddyn 9, mae pob un o'u pynciau wedi eu hadeiladu o amgylch y cysyniadau hynny.

Yn ystod y cyfnod hwn, tra bônt wedi bod adref o'r ysgol, ac yn y gwaith sydd wedi dod adref, unwaith eto, maent wedi ymwneud â'r cwricwlwm newydd. Y thema yw deallusrwydd artiffisial, ac mae hwnnw wedi cynnwys gwyddoniaeth, mathemateg, Frankenstein—pan gefais amser i wneud unrhyw ddysgu gartref, rydym wedi bod yn astudio Frankenstein, Frankenstein Shelley—y gallu hwnnw i ddod â disgyblaethau unigol at ei gilydd i wneud y cysylltiadau hynny. Felly, mae ysgolion eisoes yn gwneud y gwaith hwn, ond mae'n bwysig fod rhieni a chymunedau'n cael cyfle i fwydo i mewn i hynny. Bydd yn rhaid cyhoeddi'r cwricwlwm, ond yn sicr gallwn gael sgyrsiau yn ystod hynt y Bil ynglŷn â sut y gallwn sicrhau, mewn canllawiau, fod barn rhieni a phobl ifanc eu hunain yn cael ei hystyried wrth gynllunio'r cwricwlwm. Ac os byddwch yn ymweld â'n hysgolion yn awr, fe fyddwch yn gwybod nad yw dysgu sy'n canolbwyntio ar y disgybl, lle mae disgyblion yn dewis ac yn llywio'r pynciau, yn gysyniad dieithr i'n hathrawon; mae'n gysyniad y maent yn ei ddeall ac yn ei groesawu.