Part of the debate – Senedd Cymru am 2:27 pm ar 5 Awst 2020.
Wel, Lywydd, diolch i Jenny Rathbone am ei chefnogaeth gadarn iawn drwy gydol hyn i blant a'r angen i'r plant hynny fod yn ôl yn yr ysgol. Mae'r wyddoniaeth yn newid mewn perthynas â’r coronafeirws. Mae aelodau Plaid Cymru wedi tynnu sylw at astudiaethau pellach heddiw, astudiaethau y mae angen eu hystyried, ond mae’r rhan fwyaf o’r dystiolaeth rydym wedi’i gweld yn nodi nad yw plant yn lledaenu’r afiechyd ac nad ydynt yn dioddef o’r clefyd i’r un graddau ag eraill.
Mae plant yn dioddef mewn ffyrdd eraill. Mae plant o dan 11 oed sy’n clywed bod yn rhaid iddynt gadw pellter cymdeithasol oddi wrth bobl y maent yn eu caru a phlant eraill y maent yn eu hadnabod yn dioddef drwy hynny hefyd. Felly, roeddwn yn falch iawn ddydd Gwener ein bod wedi gallu dweud bod y dystiolaeth yn dweud wrthym y gallwn godi'r cyfyngiad hwnnw ar eu bywydau, a dylai olygu y bydd y broses o ailagor ysgolion ym mis Medi yn haws yn y ffordd honno.
Nid dyma'r unig ran o'r darlun, fel y gwn fod Jenny Rathbone yn gwybod. Rhaid inni feddwl am oedolion yn yr ysgol. Nid yn yr ystafell ddosbarth y mae llawer o'r risgiau sy'n gysylltiedig ag ysgolion i'w canfod; maent yn deillio o’r ffordd y mae pobl yn cyrraedd yr ysgol ac yn gadael yr ysgol, a'r holl bethau sy'n digwydd o amgylch ysgol. Felly, bydd penaethiaid yn dal i feddwl yn ofalus ynglŷn ag ailagor i'r graddau mwyaf y gallant ei wneud, gan gynnwys clybiau brecwast a chlybiau ar ôl ysgol ac ati.
Ac mewn ysgolion uwchradd, mae gennym fantais unigryw yng Nghymru yn yr ystyr fod plant wedi bod yn ôl yn yr ysgol uwchradd ddiwedd mis Mehefin a dechrau mis Gorffennaf, ac mae penaethiaid wedi dysgu llawer o hynny. Rydym yn gwneud llawer gyda'r sector i sicrhau bod y profiad hwnnw'n cael ei rannu a bod athrawon yn gallu dychwelyd i'r ystafell ddosbarth gyda phlant oedran uwchradd i'r graddau mwyaf sy'n bosibl.
Rydym yn cynnig rhywfaint o hyblygrwydd ychwanegol ar ddechrau'r tymor ysgol i ganiatáu i bobl wneud addasiadau yn yr ychydig wythnosau cyntaf hynny, a'n nod wedyn yw sicrhau bod cymaint â phosibl o blant yn dychwelyd am gymaint â phosibl o amser am fod hynny er lles iddynt, fel y mae ein comisiynydd plant ein hunain, yn ogystal â'r comisiynydd plant yn Lloegr, wedi’i ddweud mor rymus.