Part of the debate – Senedd Cymru am 4:46 pm ar 15 Medi 2020.
Diolch i'r Aelod am y gyfres o gwestiynau. Rwy'n credu imi fynd i'r afael i raddau helaeth â heriau ynghylch gofal dewisol a rhestrau aros mewn ymateb i gyfres gyntaf o gwestiynau Andrew R.T. Davies, wrth gydnabod bod gennym ni her sylweddol i ymdrin â hi dros gyfnod sylweddol o amser, a'r ffaith bod y GIG wedi agor yn raddol ar gyfer mwy o waith; mae gofal dewisol yn digwydd ym mhob un bwrdd iechyd. Ein her yw'r ffaith, wrth gael trefniadau diogelu rhag COVID ar gyfer pobl sy'n dod i mewn am ofal dewisol, bod hynny'n golygu na allwn ni wneud cymaint o weithgarwch ag y byddem wedi'i wneud yn y gorffennol, ac, unwaith eto, mae angen blaenoriaethu. Mae hynny'n wir am ystod eang o wasanaethau, nid canser yn unig, ond diagnosteg ehangach. Gallwch weld mwy o fanylion yn ein fframwaith gweithredol, ond, wrth gwrs, o ran canser, rydym eisoes wedi gweld amrywiaeth o raglenni sgrinio canser yn ailgychwyn, felly rydym yn gwneud y gwaith hwnnw a gwyddom fod lle i wella. Yn sicr, nid wyf yn ffyddiog nac yn ddi-bryder ynghylch yr ôl-groniad nid yn unig mewn gofal dewisol ond o ran cyflyrau eraill lle gall achosi niwed sylweddol i iechyd, gan gynnwys, wrth gwrs, rhai cyflyrau a allai, heb eu trin, fod yn angheuol.
O ran yr heriau sy'n gysylltiedig â thymor y ffliw yn benodol, rwy'n credu ei bod hi'n werth crybwyll bod tymor ffliw cyfartalog ledled y DU yn achosi 8,000 i 10,000 o farwolaethau, felly mae'n rhywbeth yr ydym yn dod i arfer ag ef, ond, mewn gwirionedd, mae'r ffliw yn cymryd bywydau llawer o bobl bob blwyddyn: mae'n ategu pam y mae'r rhaglen brechu rhag y ffliw mor bwysig. O ran pobl a allai ddioddef o'r ffliw, wrth gwrs, efallai eu bod nhw yn fwy agored i COVID hefyd, felly mae'n atgyfnerthu'r angen i gael eich profi a'ch amddiffyn rhag y ffliw, cael y pigiad, ond hefyd dyna pam y mae rhai o'r profion pwynt gofal cyflym yn ddefnyddiol iawn i ni, oherwydd bydd amrywiaeth o'r rheini'n gallu profi pobl am fathau o ffliw yn ogystal â COVID. Felly, mae amrywiaeth o bethau yn y cynllun yr ydym eisoes wedi'u cyhoeddi heddiw yn ogystal â mwy o fanylion i ddod yn y datganiadau yr wyf yn disgwyl parhau i'w gwneud i'r Senedd drwy'r gaeaf ac yn wir yn y fframwaith gweithredol rwyf wedi cyfeirio ato yn fy natganiad agoriadol.