Part of the debate – Senedd Cymru am 3:37 pm ar 22 Medi 2020.
Diolch, Dirprwy Lywydd. A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad y prynhawn yma? Gweinidog, rhaid i bob un ohonom gydnabod bod angen dilyn, i ryw raddau, yr hyn y mae Llywodraeth y DU ac, yn wir, lawer trwy'r byd yn ei wneud o ran COVID-19. Ond mae'n ddyletswydd arnom ni'r gwleidyddion i holi ynglŷn â'r camau llym hyn, ac maen nhw'n llym iawn, oherwydd fe fydd yna ganlyniadau pellgyrhaeddol i bron pob unigolyn sy'n byw yng Nghymru. Mae'n rhaid inni ofyn a yw'r ffigurau'n cyfiawnhau'r camau hyn.
Ar hyn o bryd, mae COVID-19 yn gyfrifol am, ar gyfartaledd, 11 o'r 1,687 o farwolaethau sy'n digwydd ym Mhrydain bob dydd. Gellir cymharu hyn â'r ffaith, yn yr wythnos a ddaeth i ben ar 4 Medi, fod 124 o bobl wedi marw bob dydd o achos ffliw endemig a niwmonia. Clefyd y galon, sef y clefyd sy'n lladd y mwyaf o bobl ym Mhrydain, oedd achos 460 marwolaeth bob dydd y llynedd, tra bod canser yn lladd 450 o bobl bob dydd ar gyfartaledd. Rydym i gyd wedi cael gwybod nad yw pobl yn ceisio triniaeth ar gyfer y clefydau hyn gan fod arnyn nhw ofn dal y feirws yn ein hysbytai. Ac o ystyried y dystiolaeth gynyddol bod yr ystadegau ar farwolaethau o ganlyniad uniongyrchol i glefyd coronafeirws yn ddiffygiol iawn, a yw'r Llywodraeth yn gallu cyfiawnhau cyfnod clo i'r boblogaeth gyfan oherwydd ymddygiad nifer fach iawn o bobl, fel y mynegodd y Prif Weinidog ei hun yn gynharach yn y Cyfarfod Llawn hwn? Onid y camau cywir, Gweinidog, fyddai cosbi'r rhai sy'n torri'r rheoliadau, ac nid ceisio carcharu'r rheini ohonom sy'n ufuddhau i'r gyfraith?
Roeddwn i'n awyddus i dynnu sylw hefyd at rai o'r anghysonderau sy'n rhan annatod o'r camau gweithredu presennol. Rydym yn gweld caniatâd yn cael ei roi i ffeiriau teithiol, ond mae digwyddiadau marchogaeth sydd wedi'u trefnu'n briodol yn cael eu hatal, ac ni all pobl deithio allan o ardaloedd dan glo ond caniateir i lawer iawn o bobl wneud hynny ar gyfer prosesau gwaith, fel y'u gelwir. Siawns nad yw strategaethau clo o'r fath, nad ydynt yn dal dŵr o bell ffordd, ddim ond yn achosi dryswch i'r rheini ohonom sy'n cadw at y rheoliadau, pan welir effeithiolrwydd cyfyngedig o ran rheoli'r feirws.