Lywydd, gofynnodd y Prif Weinidog i'r BBC ddoe am amser i annerch y wlad o ystyried y sefyllfa roeddem yn ei hwynebu. Awgrymodd y BBC y dylai arweinydd y Llywodraeth yma yng Nghymru wneud anerchiad tebyg i bobl yng Nghymru. Credaf fod hynny'n deyrnged i'r Senedd ac i ddatganoli: y ffaith bod y BBC yn credu y byddai pobl yng Nghymru, gyda Llywodraeth ein hunain, eisiau clywed gan arweinydd y Llywodraeth. Ac yn bell o fod yn gystadleuaeth rhwng y Senedd a ffyrdd eraill o roi gwybod i'n cyd-ddinasyddion ynglŷn â newidiadau, rwy'n credu o ddifrif y dylai'r Aelodau ei ystyried yn arwydd o'r ffordd y mae datganoli, gwaith y Senedd, y ffaith bod gennym ein democratiaeth ein hunain yma yng Nghymru, wedi bwrw gwraidd yma yng Nghymru, fod y BBC o'r farn mai dyna'r peth iawn i'w wneud. Rwyf wedi dod yma i ateb eich cwestiynau cyn gynted ag y gallwn wneud hynny ac ni welaf fod yn rhaid i mi ymddiheuro am ddim o gwbl yn hynny o beth.

Nid yw'r Aelod wedi deall y sefyllfa mewn perthynas â'r mater o chwe mis. Y rheswm nad wyf yn dweud chwe mis yw oherwydd fy mod eisiau adolygu'r mesurau hyn bob tair wythnos, ac os yw'n bosibl eu codi'n gynt, dyna rwyf eisiau ei wneud. Mae'r gwirionedd fwy neu lai'n gwbl groes i'r hyn y mae'n ei awgrymu: rwyf eisiau codi'r cyfyngiadau ar fywydau pobl cyn gynted ag y gallwn ei wneud yn ddiogel, ac nid wyf eisiau dweud wrth bobl y gallai hynny fod chwe mis i ffwrdd os gellid gwneud hynny'n gynt rhwng yr ymdrechion y gallwn ni i gyd eu gwneud gyda'n gilydd. Dyna fy uchelgais ac mae hynny wedi bod yn wir ers y cychwyn. Rwy'n bryderus iawn bob tro y byddwn yn gwneud penderfyniad i gyfyngu ar ryddid pobl, ac nid ydym ond yn gwneud hynny oherwydd yr amseroedd eithriadol rydym yn byw ynddynt a'r risgiau i eraill. :Po gynharaf y gallwn adfer y rhyddid hwnnw i bobl, gorau oll fydd y sefyllfa yn fy marn i. Dyna'r strategaeth rwy'n ei dilyn ac nid dyna oedd yr Aelod yn ei awgrymu o gwbl.

Mewn ffordd nad wyf yn credu y gall ef ei chydnabod, pwyntiai ei ddau gwestiwn olaf i mi i gyfeiriadau hollol wahanol i'w gilydd. Dechreuodd ar sail y byddwn yn cytuno â hi: mae coronafeirws yn achosi mwy nag un math o niwed ac mae peidio â mynd i gael archwiliad neu driniaeth yn y GIG at ddibenion nad ydynt yn ymwneud â COVID wedi bod yn un o'r mathau o niwed a achoswyd gan y coronafeirws. Fel y dywedais yn fy ateb i Andrew R.T. Davies, mae'r GIG yng Nghymru ar agor i bobl ac rwy'n gobeithio'n fawr y byddant yn ei ddefnyddio. Ar ôl cydnabod bod mwy nag un math o niwed, roedd eisiau i mi ailosod set gyffredinol o gyfyngiadau y gwyddom eu bod wedi achosi niwed i bobl yn ogystal â'r amddiffyniadau roedd y cyfyngiadau hynny'n eu cynnig, ar unigolion a warchodir. Felly, rydym wedi rhoi cyngor i unigolion a warchodir yn unol â'r cyngor a gawsom gan ein prif swyddog meddygol a'r holl brif swyddogion meddygol eraill ledled y Deyrnas Unedig.

Ein cyngor ni o hyd i unigolion a warchodir yw y dylent gymryd gofal arbennig, y dylent ofyn cwestiynau hyd yn oed yn fwy treiddgar i'w hunain ynglŷn â phwy y maent yn eu cyfarfod a lle maent yn mynd, ond ni chredwn ei bod yn gymesur yn awr inni ddweud wrthynt na ddylent adael eu cartrefi i wneud unrhyw ymarfer corff, ac os ydynt yn teimlo'n ddigon hyderus i wneud hynny, gallent fynd, er enghraifft, i gasglu eu presgripsiynau eu hunain, a hynny oherwydd ein bod yn ceisio cydbwyso'r mathau gwahanol o niwed. Mae'r niwed a ddaw o ganlyniad i bobl â chyflyrau iechyd bregus yn cael eu hamlygu i'r coronafeirws yn real iawn. Mae'r niwed a ddaw o ddweud wrth bobl na ddylent byth adael eu cartrefi'n real hefyd, o ran yr effaith ar ymdeimlad y bobl hynny o lesiant ac unigedd. Mae'r cyngor rydym yn ei roi i unigolion a warchodir, ac y gallai'r prif swyddog meddygol fod eisiau ei ailadrodd a'i ddiweddaru mewn unrhyw lythyr newydd y gallai ei anfon, wedi'i gynllunio i gadw cydbwysedd rhwng y pethau hynny, yn yr un modd ag y mae angen cadw cydbwysedd—ac rwy'n cytuno â'r Aelod yn hyn o beth—yn ein cyngor ni i bobl ynglŷn â defnyddio'r GIG hefyd.