Part of the debate – Senedd Cymru am 4:48 pm ar 30 Medi 2020.
Bydd cael incwm sylfaenol cyffredinol, fel gyda'r syniadau mwyaf arloesol, yn debygol o greu canlyniadau cadarnhaol a negyddol. Yn y lle cyntaf, os edrychwn ar fanteision taliad o'r fath, byddai pobl yn rhydd i ddychwelyd i addysg, gan roi mwy o obaith iddynt gael gwell cyfleoedd gwaith. Byddai mwy yn gallu aros gartref i ofalu am berthynas. Mae gan hyn botensial i greu arbedion sylweddol i'r gost enfawr sydd ynghlwm â gofal cymdeithasol. Gallai dynnu miloedd lawer o bobl o'r fagl tlodi a gaiff ei chreu gan fathau mwy traddodiadol o raglenni lles. Gallai pobl gael taliad syml, uniongyrchol a allai leihau biwrocratiaeth. Unwaith eto, arbediad cost a fyddai'n helpu i dalu am unrhyw gostau ariannu ychwanegol a fyddai'n gysylltiedig â'r polisi incwm sylfaenol, oherwydd gwyddom i gyd fod gweinyddu'r system les bresennol yn ddrud ofnadwy ac yn gymhleth iawn. Byddai gan gyplau ifanc fwy o ryddid i ddechrau teulu a byddai ganddynt incwm gwarantedig, gan wella'r cyfraddau geni isel mewn rhai sectorau o boblogaeth y DU o bosibl. Gallai incwm gwarantedig helpu i sefydlogi'r economi yn ystod cyfnodau o ddirwasgiad, gan liniaru effaith dirwasgiadau economaidd. Fodd bynnag, fel gyda phopeth, mae'n rhaid sicrhau'r cydbwysedd cywir.
Os yw'r taliad sylfaenol cyffredinol wedi'i osod yn rhy uchel, gall fod yn ddatgymhelliad i bobl ymuno â'r farchnad swyddi. Os caiff ei osod yn rhy isel, bydd yn parhau i gadw cyfran o'r boblogaeth mewn tlodi cymharol. Unwaith eto, os caiff ei osod yn rhy uchel, gallai'r galw am nwyddau a gwasanaethau sbarduno chwyddiant, a allai, yn y pen draw, negyddu'r safon byw uwch i'r rhan fwyaf o bobl a fyddai'n derbyn yr incwm sylfaenol. Ni fydd rhaglen lai gyda thaliadau llai, ar y llaw arall, yn gwneud gwahaniaeth go iawn i deuluoedd sy'n byw mewn tlodi.
Os ydym eisiau i'r incwm sylfaenol cyffredinol gael ei dderbyn yn gyffredinol, mae'n rhaid inni brofi'r manteision posibl i'r nifer fawr o bobl sy'n gwrthwynebu'n llwyr yr hyn y maent yn ei deimlo sy'n arian am ddim o unrhyw fath. Ym mhob rhan o'r byd, mae gwledydd naill ai'n awyddus i arbrofi gydag incwm sylfaenol cyffredinol neu eisoes yn ei gynnig. Mae'r rhain yn cynnwys rhai o daleithiau America, y Ffindir, Kenya, Canada a Thaiwan. Gallai monitro'r cynnydd roi cyfle i'r Senedd feincnodi effaith taliad sylfaenol cyffredinol.
Mae llawer o academyddion, economegwyr a diwydianwyr hyd yn oed bellach yn credu, os ydym am greu cymdeithas decach, fwy cyfartal, fod rhyw fath o incwm sylfaenol cyffredinol nid yn unig yn ddymunol ond yn anochel. Mae awtomatiaeth wedi newid strwythur economi'r byd yn sylfaenol, gyda deallusrwydd artiffisial yn ein harwain at chwyldro diwydiannol arall yn y ffordd rydym yn cynhyrchu ac yn marchnata nwyddau a gwasanaethau. Bydd yr effaith sy'n deillio o hynny ar yr angen am waith llaw ac ymyrraeth pobl mewn swyddfeydd yn lleihau'r farchnad swyddi'n sylweddol. Credaf y byddem i gyd yn cytuno na ddylai'r chwyldro diwydiannol hwn ddyblygu rhai'r gorffennol, a amlygai'r bwlch gwarthus rhwng y cyfoethog a'r tlawd. Os ydym am greu cymdeithas deg a chyfartal, rhaid i bawb ohonom dderbyn bod incwm sylfaenol cyffredinol nid yn unig yn ddymunol ond yn hanfodol. Fodd bynnag, ni ddylem dwyllo ein hunain: rhaid cyflawni'r broses o'i gymell gyda gofal mawr.