Part of the debate – Senedd Cymru am 5:56 pm ar 7 Hydref 2020.
Wel, dyma'r wythnos y mae Cineworld wedi cyhoeddi eu bod yn cau ei holl sinemâu ledled y DU, gan effeithio ar 5,500 o swyddi. Bydd staff yn cael eu diswyddo dros dro. Ceir dau safle yng ngogledd Cymru, yn Llandudno a Brychdyn. Mae fy nghalon yn gwaedu dros unrhyw un y mae'r penderfyniad yn effeithio arnynt. Dilynwyd y cyhoeddiad ar unwaith gan Odeon yn cyhoeddi'r un peth. Cefais fy siomi'n arbennig gan y datblygiad hwn, gan mai'r sinema oedd fy mhrofiad cyntaf un o fynd allan i gael fy niddanu pan oeddwn yn blentyn. Roedd gweld rhywbeth newydd a chyffrous yn achlysur gwirioneddol. Credaf mai gweld ffilm ar sgrin fawr yw profiad cyntaf llawer o bobl o'r celfyddydau, ac i blant mae'r lluniau a'r pantomeim blynyddol, os ydych yn lwcus, yn llawn o ryfeddod, dihangfa a mwynhad. Ac mewn amrantiad, mae wedi mynd. Ac mae lleoliadau ar hyd a lled y wlad, theatrau bach, lleoliadau cerddoriaeth fyw, clybiau comedi—efallai fod rhai wedi ceisio agor i drefnu digwyddiadau, dim ond i gael eu rhwystro gan gyfyngiadau lleol. Mae'n un cam ymlaen ac yn gamau lawer yn ôl.
Pan welais deitl y ddadl, roeddwn yn meddwl ei fod yn ymyriad amserol a sensitif gan Blaid Cymru, ond roeddwn yn anghywir unwaith eto wrth i mi ddarllen mwy. Fel rwyf wedi datgan o'r blaen, rwy'n hynod wrthwynebus i hongian unrhyw fath o het ar fachyn Black Lives Matter. Er bod y rhain yn deimladau gwych, mae gennyf bryderon mawr ynglŷn â nodau craidd y mudiad ei hun, er y gall Plaid gyflwyno ei hachos ei hun dros gefnogi mudiad sydd am ddatgymalu'r wladwriaeth.
Fel arfer, rydym yn eistedd ym Mae Caerdydd. Arferai fod yn Tiger Bay, ac mae treftadaeth yr ardal wedi'i thrwytho mewn cynwysoldeb a gwahanol gymunedau'n dod at ei gilydd a chartref cysurus i'w threftadaeth forol. Mae'n drueni bod addysg yng Nghymru cyn datganoli yn brin iawn o hanes Cymru; rwy'n credu ac yn gobeithio bod hyn wedi newid erbyn hyn. Rwy'n gwybod bod fy mhlant wedi cynnal eisteddfodau blynyddol ac wedi mynd i'r ysgol wedi gwisgo i fyny ar 1 Mawrth bob blwyddyn, ond er bod y gwyliau hyn yn ein DNA, nid wyf wedi fy argyhoeddi ein bod wedi cael clywed nac yn cofio eu harwyddocâd hanesyddol neu ddiwylliannol. Felly, credaf y gellir gwneud mwy i feithrin ymdeimlad gwirioneddol o ble y maent wedi dod yn ein plant a sut y mae hyn yn cymryd ei le yn y DU a'r byd ehangach. Ond rwy'n cwestiynu ble roedd Plaid Cymru pan oeddent mewn Llywodraeth rhwng 2007 a 2011, neu a fyddent yn defnyddio'r esgus mai partner iau yn unig oeddent? A ble mae Llywodraeth Cymru? Maent wedi bod mewn grym ers 1999.
Ond rwy'n anghysurus braidd ynglŷn â ffocws y cynnig ar artistiaid yn unig. Rwy'n pryderu'n fawr am y glanhawyr, staff y drws a'r bobl sy'n hongian gweithiau celf ar waliau. Ceir cadwyn gyflenwi gyfan ar gyfer y diwydiant adloniant a fydd yn poeni ynglŷn â thalu eu biliau hwythau hefyd. Rhaid i mi gyfaddef eich bod wedi fy ngholli ar bwynt 5 eich cynnig.
Fe ailadroddaf yr hyn a ddywedodd Laura Jones yn gynharach: fy nealltwriaeth i yw mai cynnig ar gyfer amgueddfa meddygaeth filwrol ym Mae Caerdydd ydyw. Felly, fel mam i fab sy'n gwneud gwasanaeth milwrol, rwy'n falch iawn o'i wasanaeth milwrol, yn falch iawn o unrhyw gyn-filwr ac yn falch iawn o'r ffiniau meddygol a wthiwyd yn ystod llawdriniaethau meddygol mewn rhyfeloedd. Mae Plaid Cymru yn sgorio gôl yn ei rhwyd ei hun yma, oherwydd un o nodau datganedig yr amgueddfa hon yw casglu straeon am filwyr o Gymru sy'n gwasanaethu mewn catrodau Cymreig. Felly, da iawn chi, Blaid Cymru—neu ddim.
Credaf fod y pecyn cymorth ariannol a luniwyd gan Lywodraeth y DU wedi bod yn eithaf cynhwysfawr, er fy mod yn gwybod bod llawer o bobl, yn enwedig pobl hunangyflogedig, ar eu colled a phrin yn gallu ymdopi. Ceir llawer o swyddi a oedd yn hyfyw cyn COVID a llawer na fyddant yn goroesi'r cyfyngiadau. Mae'n siŵr y bydd llawer o gyhoeddiadau eraill yn dilyn y cyhoeddiad yr wythnos hon. Efallai eich bod wedi dyfalu nad wyf yn dadlau—[Anghlywadwy.]—mesurau, ac nid yw fy ngrŵp erioed wedi pleidleisio dros y cyfyngiadau, oherwydd pethau fel hyn. Dyma yw'r canlyniad a gewch yn sgil y rheini. Felly, i'r rhai a bleidleisiodd dros y cyfyngiadau ac sy'n parhau i wneud hynny: cyfaddefwch mai dyma yw'r canlyniad.