Part of 2. Cwestiynau i'r Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru am 2:30 pm ar 14 Hydref 2020.
Diolch, Lywydd. Yr wythnos diwethaf, cyhoeddodd Swyddfa Archwilio Cymru ddau adroddiad ar lywodraeth leol yng Nghymru. Dywedodd yr adroddiad 'Cynaliadwyedd Ariannol Llywodraeth Leol o ganlyniad i'r Pandemig COVID-19' fod cynghorau yng Nghymru, yn ystod chwe mis cyntaf eleni, wedi cofnodi costau ariannol o £325 miliwn oherwydd y pandemig ac er bod cronfa galedi llywodraeth leol Llywodraeth Cymru wedi gwrthbwyso hyn i raddau helaeth, mae'r adroddiad yn nodi ffigurau gan Gymdeithas Llywodraeth Leol Cymru sy'n amcangyfrif y bydd cynghorau'n wynebu pwysau cyllidebol o tua £600 miliwn erbyn 2022-23. Awgrymodd Archwilydd Cyffredinol Cymru fod rhai cynghorau mewn sefyllfa well nag eraill i ymdopi ag effeithiau ariannol yr argyfwng, lle roedd cyfanswm eu cronfeydd wrth gefn y gellid eu defnyddio oddeutu £1.1 biliwn ym mis Mawrth eleni, ond mae hyn yn amrywio'n fawr: Rhondda Cynon Taf, dros £119 miliwn mewn cronfeydd wrth gefn y gellid eu defnyddio, i Gonwy, tua £14 miliwn, a Blaenau Gwent, tua £12 miliwn. Sut, felly, rydych chi'n ymateb i ddatganiad yr adroddiad sy'n dweud, er bod y cymorth ariannol a ddarperir gan Lywodraeth Cymru wedi gwrthbwyso'r pryderon ariannol uniongyrchol i raddau helaeth, efallai y bydd yn rhaid i gynghorau ddefnyddio mwy a mwy ar eu cronfeydd wrth gefn pe bai'r effaith ariannol yn parhau dros y blynyddoedd i ddod? A sut y byddwch yn mynd i'r afael â'r anghydraddoldeb yn y gallu ar draws y cynghorau i wneud hyn?