Part of the debate – Senedd Cymru am 4:42 pm ar 20 Hydref 2020.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd dros dro. Bydd Aelodau wedi clywed Gweinidogion y Llywodraeth yn dweud yn y Senedd y byddwn yn gwneud popeth o fewn ein gallu i sicrhau y gellir cynnal etholiadau'r Senedd ym mis Mai y flwyddyn nesaf er gwaethaf yr heriau a allai godi o'r pandemig. Heddiw, o flaen y Senedd, mae deddfwriaeth alluogi i ganiatáu i'r etholiadau gael eu cynnal. Diben Gorchymyn Senedd Cymru (Anghymhwyso) 2020 yw rhestru swyddi a fyddai, pe bai unigolyn yn eu dal, yn anghymhwyso'r unigolyn hwnnw rhag dod yn Aelod o'r Senedd.
Daw'r cynigion o flaen yr Aelodau o ganlyniad i ymgynghori, a gynhaliwyd am 10 wythnos ac a ddaeth i ben ar 1 Medi. Roedd yr ymgynghoriad hwnnw wedi'i wreiddio yn y gwaith ar y mater hwn gan y pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol ar y pryd, a gynhaliodd ymchwiliad i'r maes anghymhwyso hwn yn 2014, ac mae'r pwyllgor presennol yn tynnu sylw at y gwaith hwnnw, a hynny'n gwbl briodol. Mae'r Gorchymyn anghymhwyso yn parhau i adeiladu ar yr argymhellion a nodir yn yr adroddiad hwnnw yn 2014 ac mae'r meini prawf a ddefnyddir ar gyfer penderfynu ar swyddi ac aelodaeth cyrff i'w cynnwys yn y Gorchymyn yn seiliedig ar yr egwyddorion a nodir yn argymhelliad cyntaf yr adroddiad hwnnw. O ganlyniad i'r ymgynghoriad, mae nifer o swyddi wedi'u hychwanegu at y rhestr Gorchmynion anghymhwyso. Nid oedd unrhyw wrthwynebiadau ar ran y cyrff hynny i'w cynnwys. Mae un corff, nad yw'n bodoli bellach, wedi'i dynnu oddi ar y Gorchymyn.
Felly, mae sail y cynnig o flaen y Senedd y prynhawn yma yn caniatáu cynnal etholiadau mis Mai yn y maes hwn. Mae'r meini prawf yn cadarnhau egwyddorion cyfranogiad democrataidd a'r hawl i sefyll fel Aelod o'r Senedd. Dim ond swyddi o'r fath natur y mae angen iddynt fod yn wleidyddol ddiduedd neu a fyddai'n arwain at wrthdaro buddiannau sylweddol sydd wedi'u rhestru yn y Gorchymyn anghymhwyso gerbron Aelodau y prynhawn yma. Gwahoddaf y Senedd i gymeradwyo'r cynigion.