Part of the debate – Senedd Cymru am 5:35 pm ar 3 Tachwedd 2020.
Diolch, Janet. Rwy'n credu ein bod ni'n cytuno'n fras gyda'n gilydd ei fod yn ddatblygiad arloesol da iawn o gael tai wedi'u hadeiladu mewn ffatrïoedd sy'n garbon niwtral neu'n oddefol, ac roeddem ni'n sicr yn argyhoeddedig ill dwy o ran y syniad nad oedd adeiladu tai mewn cae gwlyb, mwdlyd yn ddelfrydol
Byddwn ni'n cyhoeddi argymhellion y panel asesu annibynnol ar y ceisiadau rhaglen tai arloesol ar ôl i bob ymgeisydd gael gwybod beth yw'r penderfyniadau a'n bod ni wedi gallu mynd ymlaen â nhw. Ac fel y dywedais yn y datganiad, byddwn ni wedyn yn gweithio gyda'r holl geisiadau aflwyddiannus i sicrhau ein bod yn gallu eu codi i'r safon yr ydym ni'n ei ddisgwyl er mwyn iddyn nhw lwyddo. Felly, nid yw'n fater o ni ddim yn dymuno adeiladu'r tai eraill, mae'n fater o sicrhau bod y ceisiadau, fel y maen nhw'n cael eu cyflwyno, yn bosibl eu cyflawni mewn gwirionedd, ac wedi eu hadeiladu i'r safon gywir ac yn y blaen, ac mewn gwirionedd, eu bod nhw yn y mannau cywir hefyd, oherwydd nid yw'n ymwneud dim ond gydag adeiladu tai mewn unrhyw le. Rwy'n credu eich bod chi'n cytuno â mi ei fod yn ymwneud ag adeiladu'r tŷ cywir yn y lle cywir i'r unigolyn cywir.
Fe wnaethoch chi ofyn yn benodol hefyd am gadwyni cyflenwi Cymru ar gyfer deunyddiau eraill, ac wrth gwrs rydym ni'n edrych ar hynny. Rwy'n awyddus iawn i ddefnyddio llechi Cymru a gwlân Cymru a nifer o gynhyrchion eraill, mewn gwirionedd. Mae hefyd modd ail-lunio cryn dipyn o ddeunyddiau ailgylchu a gynhyrchir yng Nghymru i fod yn ddeunyddiau inswleiddio neu ddewisiadau eraill yn hytrach na sment ac yn y blaen. Felly, rydym ni'n awyddus iawn i sicrhau bod holl ganfyddiadau'r Rhaglen Tai Arloesol o flynyddoedd blaenorol yn ogystal ag ar gyfer yr un bresennol yn defnyddio'r holl gadwyni cyflenwi lleol hynny er mwyn i ni allu gwneud y mwyaf o'r math o waith economi sylfaenol hwnnw yr ydym ni'n ei ystyried. Felly, gallaf eich sicrhau ein bod yn gweithio'n galed iawn i wneud hynny. Rydym ni hefyd wedi bod yn gwneud dadansoddiad o'r gadwyn gyflenwi ar gyfer y Raglen Tai Arloesol gyfan i sicrhau, pan fo pethau sy'n dod o'r tu allan i gadwyn gyflenwi Cymru, ein bod ni'n deall ble mae hynny a'n bod ni'n deall pa un a allwn ni gael busnes newydd neu fusnes bach i gamu i mewn i'r gofod hwnnw. Felly, mae hyn i gyd yn ymwneud â sicrhau bod y tai carbon goddefol, carbon niwtral, hyfryd hyn hefyd yn cael eu hadeiladu gan ddefnyddio cadwyni llafur lleol a chadwyni cyflenwi lleol i'r graddau y mae hynny'n bosibl. Felly, rwy'n credu ein bod ni'n rhannu'r holl uchelgeisiau hynny—yn sicr.
Felly, rydym ni'n gweithio'n galed iawn gydag amrywiaeth o wahanol LCCau a chynghorau ledled Cymru i sicrhau eu bod yn deall beth oedd canfyddiadau'r cynlluniau rhaglen tai arloesol wreiddiol a beth yw'r adborth fel y gallwn ni eu helpu nhw i gyflwyno'r ceisiadau newydd fel ein bod ni'n cyflwyno yr hyn sydd wedi'i ddysgu ym mlynyddoedd cynharach y rhaglen. Un o'r pethau braf am y rhaglen hon yw ein bod ni'n gallu adeiladu hyn ar raddfa fawr erbyn hyn. Ac mae hyn ar raddfa sylweddol, o'i gymharu â'r ddau neu dri a oedd yn cael eu hadeiladu mewn mannau eraill, oherwydd mae gennym ni ddata yn dod yn ôl o'r tai hynny o'r blynyddoedd cyntaf hynny a gwyddom eu bod nhw'n gwneud yr hyn a ddywedasant y bydden nhw'n ei wneud—wel, mae bron pob un ohonyn nhw wedi gwneud yr hyn a ddywedasant y bydden nhw'n ei wneud. Felly, mae hynny'n wych hefyd. Mae'n wir yn stori o lwyddiant mawr iawn ac rwyf i'n bendant eisiau gwneud yn siŵr ein bod ni'n gweithio gyda chymaint o bobl berthnasol ag y gallwn ni i sicrhau bod y diwydiant hwnnw'n goroesi a bod y diwydiant hwnnw'n tyfu.
Ac yna, o ran y sgiliau, rydych chi'n hollol gywir. Fe wnaethoch chi asesu'n gywir mai'r hyn y bydd angen i ni ei wneud yw sicrhau ein bod yn gweithio gyda'n holl ddarparwyr hyfforddiant a Thai Cymunedol Cymru a'r gweddill ohonynt i sicrhau ein bod ni'n cyflwyno'r sgiliau hynny yn ôl yr angen er mwyn i ni sicrhau bod y genhedlaeth nesaf o grefftwyr yn fedrus wrth i ni fynd ymlaen, fel y gallwn ni gyflwyno hyn i farchnad y sector preifat hefyd. Ar hyn o bryd, adeiladu cymdeithasol yw hi i raddau helaeth a phobl gyfoethog iawn. Un o'r pethau eraill yr ydym ni'n ei wneud yw sicrhau ein bod yn dad-beryglu hyn i'r pwynt lle mae'r benthycwyr a'r yswirwyr yn hapus i roi morgais i chi neu i yswirio eich tŷ, er ei fod wedi ei adeiladu gyda'r dechneg adeiladu newydd iawn hon, ac mae hynny'n bwysig iawn hefyd, fel y gall Mr a Mrs Jones cyffredin ddefnyddio'r dechneg hon hefyd i adeiladu eu tŷ yn y dyfodol. Felly, dyna lle'r ydym ni'n bwriadu mynd gydag ef.
Felly, rwy'n credu, yn fras, ein bod ni ar yr un dudalen ac rwy'n fwy na hapus, ar ôl i ni gael y sgwrs iawn gyda'r holl ymgeiswyr a fu'n llwyddiannus ac yn aflwyddiannus, i gyhoeddi'r adroddiad fel y gallwch chi weld ble'r ydym ni ag â phwy rydym ni'n gweithio wrth i ni symud ymlaen.