6. Datganiad gan y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol: Blwyddyn 4 y Rhaglen Tai Arloesol — Dulliau Adeiladu Modern/Modiwlar Arbennig

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:41 pm ar 3 Tachwedd 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 5:41, 3 Tachwedd 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch, Delyth. Yn sicr, rydych chi'n iawn, mae nifer o bethau yr ydym ni eisiau amlygu eu gwendidau i ddechrau. Felly, yn gyntaf oll, rydym ni eisiau chwalu'r holl gamargraffiadau ynghylch ansawdd a defnyddioldeb pren Cymru ar gyfer adeiladu. Felly, siaredir llawer o lol ynglŷn â nad yw pren Cymru yn iawn ar gyfer adeiladu tai ac yn y blaen, a'r hyn y mae'r rhaglen hon wedi'i ddangos yw nad yw hynny'n wir. Felly, tai yw'r rhain sy'n cael eu hadeiladu gyda fframiau pren o Gymru a phaneli pren o Gymru a phren o Gymru wedi'u rwygo fel deunydd inswleiddio, ac unrhyw faint o bren y gallech chi ei ddychmygu o Gymru. Felly, gallwch chi weld bron pob defnydd o bren y gallwch ei ddychmygu wrth adeiladu'r gwahanol fathau o gartref.

Mae gennym ni obsesiwn llwyr, mewn gwirionedd, i'r tai hyn fod o'r ansawdd uchaf. Felly, rwyf i wrth fy modd yn dweud wrth y bobl sy'n symud i mewn iddyn nhw, fel tenantiaid cymdeithasol yng Nghymru, eu bod yn byw yn y tai gorau yn Ewrop ac o bosibl y byd. Nid yw hyn mewn unrhyw ffordd yn arbrawf ail orau ac yn y blaen. Rwy'n meddwl, wedi dweud hynny, fod rhai o'r cartrefi yn fwy arbrofol nag eraill—mae ganddyn nhw systemau gwresogi unigryw iawn ac yn y blaen—ac felly mae'n rhaid i chi sicrhau bod y tenant cywir yn mynd i mewn iddyn nhw, tenant sy'n barod i edrych ar sut i fyw ei fywyd gyda'r mathau hynny o wres ac yn y blaen, oherwydd nid yw’r un fath â dim ond troi eich rheiddiadur ymlaen—mae'n rhaid i chi ddod i arfer ag ef. Ond rydym ni'n gweithio'n galed gyda LCCau a chynghorau i sicrhau bod gennym ni denantiaid sy'n hapus iawn i wneud hynny. Yn wir, rwyf i wedi siarad â llawer ohonyn nhw sy'n falch iawn o'r hyn sydd ganddyn nhw. Yn ddiweddar iawn yn etholaeth Rebecca Evans, siaradais â nifer o bobl sy'n byw mewn byngalos wedi'u hôl-ffitio a oedd wedi mynd o fod yn rhan o'r stoc dai dlotaf a oedd gennym i ran o'r stoc dai orau, a oedd wedi'u hinswleiddio, wedi'u gosod â phaneli solar, wedi'u ffitio â phympiau gwres o'r ddaear a batris Tesla, ac a oedd bellach â biliau a oedd yn llai mewn blwyddyn nag yr oedden nhw wedi bod yn eu talu mewn mis o'r blaen. Roedd y bobl hynny wir wrth eu boddau. Yn wir, mae'n gwneud i mi wenu dim ond wrth feddwl am y sgwrs a gawsom ni gyda nhw am ba mor falch yr oedden nhw â hynny. Felly, yr ydym ni'n bendant yn ei ddefnyddio ar gyfer ôl-ffitio hefyd, ac rydym ni'n dysgu o'r rhaglen drwy'r amser—yr hyn sy'n gweithio, yr hyn nad yw'n gweithio, sut y gallwn ni adeiladu tai newydd a gwneud yr ôl-ffitio.

Ac, wrth gwrs, rydym ni hefyd yn gwneud yn siŵr, fel yr oeddwn ni'n ei ddweud mewn ymateb i Janet Finch-Saunders, bod y tai yn y man cywir. Felly, yn sicr, rydym ni'n dysgu o gamgymeriadau'r gorffennol. Rydym ni eisiau adeiladu tai cymdeithasol ar raddfa fawr a chyflymder, ond fe wyddom hefyd fod arnom ni angen ystadau deiliadaeth gymysg da gyda chysylltiadau teithio llesol ar eu cyfer, seilwaith gwyrdd da, agosrwydd at ysgolion, gwaith ac iechyd, ac yn y blaen. Felly, mae gennym ni nifer o safleoedd enghreifftiol ledled Cymru lle'r ydym ni'n dangos yr hyn y mae'n bosibl ei wneud drwy ddad-beryglu rhywfaint o hynny gydag arian y Llywodraeth, oherwydd mae'n angenrheidiol gwneud hynny hefyd, ac annog adeiladwyr BBaChau i ddod ar y safleoedd hynny a dysgu gyda ni yr hyn y mae'n bosibl ei wneud a dysgu'r premiwm a gewch chi yn y sector preifat i adeiladu rhai o'r cartrefi hynny hefyd. Rwyf i wedi bod i rai mannau lle y byddwn i wir yn rhoi fy mraich dde i fod ar y rhestr o bobl sy'n mynd i fyw yno wedyn, oherwydd maen nhw wir yn hardd iawn ac wedi'u hadeiladu gyda chadwyni cyflenwi Cymru. Felly, mae llawer i'w ddweud am hynny.

Ac yna o ran y raddfa, fel y dywedasoch chi, wrth gwrs ein bod ni eisiau gweithredu yn gyflym ar raddfa fawr hefyd, ond mae'n rhaid i ni hefyd fod yn siŵr bod y tai o'r ansawdd cywir. A'r hyn sy'n hyfryd, os edrychwch chi ar y rhaglen tai arloesol dros bedair blynedd ei bodolaeth, yw ein bod yn ei gwylio'n gwneud hynny'n union. Felly, rydym ni'n adeiladu ar bob ton. Bob tro y mae gennym ni dechnoleg sydd wedi profi y gall wneud yr hyn sydd wedi'i honni ar ei chyfer, rydym ni'n cynyddu hynny yn y flwyddyn nesaf ac yn y blaen. Felly, rydym ni'n cynyddu'n gyflym. Felly, y bedwaredd flwyddyn hon yw graddfa fwyaf hynny ac mae'r cyflwyno wedi bod yn wych iawn, ac, fel yr oeddwn i'n ei ddweud yn gynharach, mae wedi'i ordanysgrifio. Rydym ni'n mynd i weithio gyda'r holl bobl sy'n cyflwyno ceisiadau nad ydyn nhw wedi llwyddo i sicrhau y gallwn ni ddeall yr hyn sydd ei angen iddyn nhw ei wneud i gael y rheini i fod yn llwyddiannus fel y gallwn ni gynyddu unwaith eto. Felly, rydym ni'n bendant yn y lle hwnnw hefyd.

Y peth olaf yr oeddwn i eisiau ei ddweud oedd rhywbeth yr wyf yn gwybod sy'n agos at eich calon chithau hefyd, sef, pan fyddwch chi'n mynd i weld y ffatrïoedd sy'n adeiladu'r rhain, fe welwch chi fod y cymysgedd o gyflogaeth yno yn wahanol iawn. Felly, mae mwy o fenywod yno, mae pobl ag anableddau mewn cyflogaeth â chymorth ac yn y blaen, oherwydd mae'n haws gwneud hynny mewn ffatri ddiogel a glân, nag ydyw i'w wneud ar uchder neu mewn cae mwdlyd anhygyrch. Felly, mae llawer mwy o gyfle i amrywiaeth fwy o bobl gymryd rhan, ac mae gennym ni ein darparwyr sgiliau yn cymryd rhan yn y gwaith o sicrhau bod yr hyfforddiant gennym ni hefyd.