Diolch, Rhun, ac i'r holl swyddogion, wrth gwrs, sydd wedi bod yn gweithio ar y cynllun yma ers rhai blynyddoedd bellach, erbyn hyn. Rwy'n gwybod bydd rhywfaint o siom o ddarganfod nad yw rhai ohonom ni wedi bod yn defnyddio cymaint o Gymraeg yn y Siambr ag yr oeddem yn y gorffennol, ac rydw i'n un ohonyn nhw—rwy'n cyfaddef. Ac efallai y byddai'n sylw teg na chawsom ni flwyddyn eithaf normal chwaith a hefyd rwy'n teimlo ein bod ni wedi cael llai o ddadleuon, cwestiynau neu ddatganiadau gan y Llywodraeth ar y Gymraeg yn ystod y cyfnod yma hefyd. Wedi dweud hynny, wrth gwrs, does dim byd yn ein hatal rhag gofyn a chyfrannu yn Gymraeg ar unrhyw eitem o fusnes, ac felly mae'r adroddiad hwn yn ein hatgoffa—yn sicr i mi—y dylem fod yn edrych ymlaen at dwf yn y Gymraeg, nid gostyngiad.

Mae'n debyg bod y sefyllfa'n edrych yn well ymhlith staff y Comisiwn a staff Aelodau, ac rwy'n credu ei bod yn bwynt pwysig ein bod yn arsylwi ysbryd safonau'r iaith Gymraeg heb fod yn ddarostyngedig iddynt. Mae'r gostyngiad yn nifer y dogfennau Saesneg yn unig yn rhywbeth i'w groesawu ac mae'r ffaith mai dim ond llond llaw o doriadau eraill a gafwyd yn gyflawniad sylweddol hefyd.

Ond, i mi, llwyddiant eleni yw'r dealltwriaeth o brofiad y dysgwr. Dywedwyd bod mwy o staff y Comisiwn yn rhugl yn y ddwy iaith o gymharu â lefelau eraill ar wahan. Mae'n beth da, ond a ydy'n ysgogi cwestiwn, efallai, o ran a ydym ni'n wirioneddol yn estyn i bob rhan o Gymru ar gyfer ein recriwtio? Ond, mae cydnabyddiaeth o werth sgiliau lefel is a sgiliau sy'n datblygu wedi bod mor bwysig. Gall bod yn ddysgwr, wedi ei amgylchynu gan siaradwyr rhugl, fod yn frawychus weithiau, pa bynnag mor garedig yw'r bobl hynny. Os na allwn ni gael Cymraeg yn y gweithle mewn modd llwyddiannus i'n dysgwyr, wel, mae'n rhaid i ni ofyn pa mor realistig yw'r targed o 1 miliwn o siaradwyr. Os na allwn ni ddangos bod amgylchedd gwaith dwyieithog cynhwysol yn bosibl, sut y bydd ein poblogaeth gyffredinol yn dechrau meddwl amdano fe fel rhywbeth normal? Os na all ein staff gydag ychydig neu ddim gair o Gymraeg adael bob nos gan ddweud, 'Does dim angen bod yn ofnus', a bod neb yn cael ei eithrio neu ei farnu, sut allwn ni berswadio cyflogwyr eraill fod hyn yn bosibl ac yn werth chweil?

Jyst un pwynt i ddod i ben yma, Rhun: gallaf weld bod swyddogion wedi bod yn rhannu eu meddyliau a'u profiadau â sefydliadau eraill ynglŷn â sut mae meithrin gallu dwyieithog yn llwyddo. A fyddai'n bosibl cynnwys arweinwyr ysgolion a cholegau ar ryw adeg? Bydd yna lawer yn pendroni sut i gyflawni disgwyliadau'r cwricwlwm er mwyn gwneud dwyieithrwydd yn real i'n disgyblion. Rhan o hynny yw creu'r amgylchedd a'r diwylliant cywir. Mae'n swnio fel pe bai gennym ni newyddion defnyddiol i'w rhannu â nhw. Diolch.