Mae arnaf i ofn fy mod yn gwrthod gwelliant 142 ac yn galw ar yr Aelodau i wneud yr un peth. Mae cyfansoddiad Awdurdodau Tân ac Achub a threfniadau llywodraethu eraill wedi'u nodi yn eu Gorchmynion cyfunol. Ar y cyfan, mae'r Gorchmynion hyn yn ymdrin â materion yn ymwneud â strwythur a gweithdrefn fewnol. Nid oes ganddyn nhw unrhyw beth i'w wneud â diffodd tân na gweithrediadau rheng flaen eraill. Yn wir, byddai modd cymhwyso eu telerau bron air am air i gorff nad oedd yn darparu gwasanaethau tân ac achub o gwbl.

Er ei bod yn bosibl diwygio'r Gorchmynion cyfunol i wella trefniadau llywodraethu a chyllidol, rydym ni wedi cytuno â'r awdurdodau tân ac achub na fyddwn ni'n mynd ar drywydd y materion hyn yn ystod tymor hwn y Senedd. Er hynny, nid oes rheswm dros gynnal ymchwiliad cyhoeddus lleol i gynigion i ddiwygio Gorchmynion cyfunol lle'r oedd hynny'n ddymunol er budd llywodraethu da. Er enghraifft, ar hyn o bryd mae'r Gorchmynion yn ei gwneud yn ofynnol i gadeirydd Awdurdod Tân ac Achub ddal swydd am flwyddyn yn unig. Gallai rhai ddweud bod hynny'n gyfnod rhy fyr a'i fod yn arwain at arweinyddiaeth ansefydlog. Byddai caniatáu i gadeirydd Awdurdod Tân ac Achub wasanaethu am ddwy flynedd, dyweder, yn gam bach yn amlwg na fyddai'n haeddu ymchwiliad cyhoeddus, ac eto dyna fyddai effaith y gyfraith fel y mae hi.

Mae diddordeb y cyhoedd yn y materion hyn yn aml yn isel iawn, ond bydd y gofyniad ar Weinidogion Cymru i ymgynghori'n llawn ar newidiadau arfaethedig i Orchmynion cyfunol yn parhau, yn ogystal â'r gofyniad i osod diwygiadau i'r Gorchmynion hynny gerbron y Senedd. Bydd dileu'r gofyniad ychwanegol a diangen hwn yn symleiddio proses sy'n rhy gymhleth a chostus. Nid oes gan unrhyw gorff cyhoeddus arall y pŵer i gydsynio i newidiadau yn eu trefniadau llywodraethu eu hunain, na gorfodi ymchwiliad os nad yw hwnnw ganddo. Nid wyf i wedi fy argyhoeddi y dylai Awdurdodau Tân ac Achub fod yn achos arbennig.

Mae Awdurdodau Tân ac Achub wedi dadlau bod darpariaethau presennol yr ymchwiliad cyhoeddus ar waith at ddibenion diogelwch y cyhoedd; nid wyf i'n cytuno. Diben Gorchymyn cyfunol, fel y dywedais i, yw ymdrin â materion strwythur a llywodraethu, nid darparu gwasanaethau. Yr unig eithriad posibl fyddai newidiadau i ffiniau Awdurdodau Tân ac Achub. Fodd bynnag, bydd y gofyniad i gynnal ymchwiliad cyhoeddus yn parhau lle byddai newidiadau arfaethedig i'r Gorchmynion cyfunol yn effeithio ar ffiniau Awdurdodau Tân ac Achub. Nid oes gennym ni unrhyw ddiddordeb mewn cynigion o'r fath ar hyn o bryd, ond rwyf i o'r farn ei bod hi'n bwysig cynnal y diogelu. Dyna oedd pwrpas y gofyniad erioed. Mae'n pennu dull ar gyfer sicrhau bod y cyhoedd yn cael cyfle i ddylanwadu ar benderfyniadau sy'n effeithio ar ddarparu gwasanaethau rheng flaen. Nid oedd yn rhoi pŵer i Awdurdodau Tân ac Achub rwystro newidiadau i'w trefniadau llywodraethu eu hunain.

Mae gwelliant 48 yn ddiwygiad technegol i dynnu awdurdodau tân ac achub yng Nghymru o adran 93 o Ddeddf Llywodraeth Leol 2003. Mae adran 93 o Ddeddf 2003 yn rhoi pŵer i awdurdodau perthnasol godi tâl am wasanaethau dewisol. Mae gan awdurdodau tân ac achub bŵer eisoes i godi tâl ar berson am unrhyw gamau wedi'u cymryd heblaw am at ddiben masnachol, o dan adran 18A o Ddeddf y Gwasanaethau Tân ac Achub 2004, ac felly nid oes angen y pŵer arnyn nhw o dan adran 93.

Mân welliant technegol yw gwelliant 49 a fydd yn hwyluso diddymu Mesur llywodraeth leol 2009 ac nid yw'n newid effaith berthnasol adran 166. Mae gwelliant 57 yn ganlyniadol i welliant 48 ac mae'n pennu bod y darpariaethau a fewnosodir gan y gwelliant hwnnw yn dod i rym ddeufis ar ôl cael Cydsyniad Brenhinol. Diolch.