Part of the debate – Senedd Cymru am 5:27 pm ar 11 Tachwedd 2020.
Hoffwn eich llongyfarch ar adroddiad gwirioneddol ragorol, a byr hefyd drwy drugaredd, gyda dim ond 19 tudalen—gwych—ond yn wirioneddol lawn o wybodaeth. Mae hwn yn waith rhagorol iawn.
Hoffwn dalu teyrnged i ddarlledwyr gwasanaeth cyhoeddus am ddal i fynd drwy'r pandemig, a darparu'r wybodaeth hollbwysig sydd ei hangen arnom i gyd i ddarganfod beth yn union sy'n digwydd. Os cymharwn yr hyn sydd wedi digwydd yn y wlad hon â'r hyn a ddigwyddodd yn yr Unol Daleithiau, lle caniatawyd i bob math o sïon gwallgof a newyddion ffug ledaenu am nad oes gwasanaeth darlledu cyhoeddus craidd y gall pawb droi ato, ac mae hynny o bosibl yn beryglus iawn. Rhaid inni gydnabod bod colli refeniw hysbysebu wedi effeithio'n ddifrifol ar ITV a Channel 4. Rydym mewn perygl o'u colli, yn syml oherwydd y gallent gael eu llethu gan y brodyr mawr hyn, Amazon a Netflix, sy'n amlwg wedi elwa ar y ffaith bod pawb wedi'u gorfodi i aros gartref. Felly, mae honno'n broblem wirioneddol ddifrifol i'n diwylliant yn y dyfodol.
Ond rwyf hefyd yn talu teyrnged i Cymru Greadigol, oherwydd mae honno'n llinell gyson drwyddo, eu bod wedi ymateb yn dda iawn yn y ffordd yr aethant ati i ddefnyddio'r swm bach o arian grant a roddwyd iddynt i roi'r arian lle byddai'n cael ei ddefnyddio'n effeithiol iawn. Felly, rwy'n credu bod hynny'n wych iawn.
Rwy'n credu bod y diwydiant ffilm, a chynhyrchu dramâu teledu yn wir, yn dechrau dod yn ôl, ac mae hynny'n newyddion da iawn i bawb sy'n ymwneud â ffilm a theledu, ac mae llawer o arwyddion o hynny. Ac mae hynny'n dda iawn, oherwydd gallant weithredu'n well o fewn y rheoliadau. Ond mae yna lawer iawn o anobaith allan yno.
Mae'r £7 miliwn a roddwyd gan Lywodraeth Cymru i lenwi'r bylchau enfawr y methodd Llywodraeth y DU ei gynnig i weithwyr llawrydd na allent brofi eu bod wedi bod yn llawrydd am ddwy neu dair blynedd yn ddifrifol iawn. Fel y dywedodd Mick Antoniw yn gynharach mewn cwestiwn i'r Gweinidog, os ydym yn sôn am 250,000 o bobl, mae rhywun wedi cyfrifo pe baem yn rhoi £2,500 iddynt y byddai'n dod yn gyfanswm o £40 miliwn, ac mae'n amlwg nad oes gennym y mathau hynny o adnoddau. Mae yna bobl sydd bob amser yn llithro allan o'r diwydiant pan nad oes ganddynt waith, actorion sy'n gorffwys, fel y'u gelwir, sy'n fricis neu'n yrwyr tacsi, ond nid yw'r gwaith hwnnw'n bodoli ychwaith, felly rwy'n credu ei bod yn sefyllfa wirioneddol ddiobaith i'r rhai nad oes ganddynt waith ac na allant droi at ffynonellau gwaith amgen. I bobl fel cerddorion, nid oes golau o gwbl ym mhen draw'r twnnel ar hyn o bryd, ac mae honno'n broblem ddifrifol iawn, yn enwedig o gofio cymaint rydym yn cymeradwyo ein cerddoriaeth a'n diwylliant cerddorol—mae'n ddifrifol iawn.
Credaf fod enghreifftiau da iawn, y siaradais amdanynt mewn dadl flaenorol, o sefydliadau'n newid y ffordd y maent yn gwneud pethau, fel Sherman a Rubicon Dance, ond pa mor bosibl yw hynny? Mae'n ymddangos yn gwbl amhosibl i gerddorion weithredu o gwbl ar hyn o bryd, oni allwn eu cael i ddarparu adloniant mewn cartrefi gofal a lleoedd eraill fel hynny, lle mae pobl yn ddigalon am wahanol resymau. Efallai fod honno'n ffordd y gallem roi gwaith i bobl yn hytrach na dim ond grantiau na fyddant yn mynd yn bell iawn. Diolch yn fawr iawn.