Yn amlwg, mae'n wirioneddol bwysig ein bod yn canolbwyntio ar yr economi sylfaenol ar hyn o bryd, oherwydd rydym ar fin mynd i mewn i ddirwasgiad economaidd gwirioneddol anodd. Mae caffael lleol yn gwbl allweddol i gadw pa arian bynnag sy'n cylchredeg mewn unrhyw gymuned benodol o fewn y gymuned honno, oherwydd bydd prinder gwirioneddol ohono. Felly, darllenais gydag ychydig o anobaith fod caffael yn rhan o bolisi sy'n esblygu ar draws Llywodraeth Cymru, oherwydd mae'n ymddangos i mi fod gwir angen inni fwrw ymlaen â hyn. A dyma lle mae'n rhaid i'r byrddau gwasanaethau cyhoeddus gamu i'r adwy, oherwydd os nad ydynt hwy'n poeni faint o arian sy'n cael ei wario'n lleol gyda chwmnïau lleol ac felly'n aros o fewn yr ardal leol honno, nid oes neb arall yn mynd i wneud hynny. Mae'n bryd bwrw iddi, oherwydd yn y cyfamser, bydd yr holl gwmnïau mawr eraill sydd wedi'u lleoli yn rhywle arall yn fwy na pharod i gymryd arian pobl, a bydd yr holl elw'n mynd i rywle arall wedyn. 

Ni fyddwch yn synnu clywed y byddwn i, yn amlwg, yn hoffi gweld llawer mwy o rwydweithiau bwyd lleol, gan ein bod ar fin wynebu'r posibilrwydd enbyd y byddwn yn gadael yr Undeb Ewropeaidd heb gytundeb. Nid oes gennym syniad faint o darfu a fydd ar ein cyflenwadau bwyd. Ac mae'n ymddangos i mi fod angen gwneud hyn ar frys mawr, ond o leiaf bum mlynedd yn ôl dywedodd Rachel Lewis-Davies sy'n flaenllaw gydag Undeb Cenedlaethol yr Amaethwyr wrthyf y bydd ffermwyr yn cynhyrchu unrhyw beth cyn belled â bod marchnad ar ei gyfer, ond mater i'r ochr gaffael yw nodi'n union beth sydd ei angen arnynt yn y farchnad honno fel y gall ffermwyr gynllunio a'i gynhyrchu wedyn gan wybod y bydd yn cael ei ddefnyddio. Mae llawer iawn y gallem ei ddysgu gan Puffin Produce, sy'n un o fusnesau mwyaf llwyddiannus Cymru ac sydd wedi datblygu garddwriaeth ar raddfa fecanyddol. Maent wedi cornelu'r farchnad datws yn ei chyfanrwydd fwy neu lai a llawer o lysiau eraill hefyd, ond mae angen busnesau bach arnom i gynhyrchu'r mathau o bethau nad ydynt yn hawdd eu ffermio'n fecanyddol, fel llysiau salad a ffrwythau, er mwyn inni allu darparu bwyd ffres yn ein hysgolion i'n plant, sydd cymaint o angen bwyd o'r fath.

Felly, mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi camau bach ar waith gyda grantiau i fusnesau fferm o rhwng £3,000 a £12,000 i alluogi mwy o gynhyrchu garddwriaethol a defnydd o offer a thechnoleg newydd ar gyfer garddwriaeth ar raddfa cae, ond mewn gwirionedd, rhaid gwneud hyn ar raddfa fwy fel mater o frys, oherwydd nid ydym yn gwybod beth fydd yn digwydd rownd y gornel. Felly, rwy'n gobeithio y bydd y Dirprwy Weinidog yn taflu rhywfaint o oleuni ar beth yn union y bydd y byrddau gwasanaethau cyhoeddus yn ei wneud yn y cyfnod nesaf, sy'n mynd i fod yn heriol dros ben wrth gwrs.