6. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o effaith cyfyngiadau symud ar economi gogledd Cymru? OQ55819

Fel y nodais mewn ymateb i gwestiwn 1, mae’r pandemig, ac wrth gwrs, diwedd cyfnod pontio’r UE sydd ar y gorwel, yn peri cryn ansicrwydd a chyfnod pryderus i fusnesau ledled gogledd Cymru, a dyna pam ein bod yn parhau i gynnig y pecyn cymorth mwyaf cynhwysfawr a hael i fusnesau yn unrhyw ran o'r Deyrnas Unedig.

Diolch, Weinidog. Fel y gwyddoch, mae economi ein rhanbarth yn dibynnu’n fawr ar dwristiaeth a’r sector lletygarwch, fel y mae pobl eraill wedi’i ddweud hefyd. Diolch i waith caled y sector lletygarwch, mae data profi ac olrhain yn awgrymu mai 1 y cant yn unig o’r bobl sydd wedi dal COVID-19 a’i daliodd mewn tafarndai, bwytai neu gaffis. Felly, ymddengys i mi fod risg eithriadol o isel ynghlwm wrth dafarndai a bwytai. Rwy'n eu llongyfarch ar eu dewrder a'u cefnogaeth yn ystod y cyfnod hwn. Weinidog, a wnewch chi ddadlau y dylai unrhyw gyfyngiadau pellach, gan gynnwys cyrffyw, fod yn seiliedig ar dystiolaeth gadarn o drosglwyddiadau? Awgrymaf fod eich Llywodraeth yn canolbwyntio ei sylw lle mae angen gwneud hynny ac nid ar fusnesau sydd o ddifrif yn gwneud popeth a allant i gefnogi eich nodau a gwneud bywoliaeth onest. Diolch.

A gaf fi ddiolch i Mandy Jones am ei chwestiwn a dweud fy mod yn cytuno’n llwyr fod dewrder ac arloesedd a chyfrifoldeb busnesau yn y sector twristiaeth a lletygarwch wedi bod yn anhygoel yn ystod y pandemig hwn? Rydym yn dymuno cefnogi busnesau ym mhob ffordd y gallwn i barhau i fod yn hyfyw, i oroesi’r pandemig hwn. Wrth gwrs, mae'r risg o drosglwyddiad mewn gofod wedi'i reoli bellach yn llai na'r risg mewn annedd ddomestig, lle ceir risg y bydd nifer o aelwydydd yn cymysgu. Serch hynny, mae'r risg yn bodoli o hyd. Ac yn ystod y cyfnod atal byr yn enwedig, bu’n rhaid inni sicrhau bod unrhyw feysydd gweithgarwch lle ceir risg mewn perthynas â ​​throsglwyddo'r feirws—fod y risg honno naill ai'n cael ei dileu neu ei gostwng i’r lefel isaf bosibl. Dyna pam y gwnaethom gymryd camau gweithredu am gyfnod byr iawn. Roedd yn seiliedig ar y dystiolaeth wyddonol o'r gell cyngor technegol, sy'n cyhoeddi'r dogfennau sy'n darparu'r dystiolaeth i Weinidogion. Ac wrth gwrs, wrth inni symud ymlaen nawr ar ôl y cyfnod atal byr, mae'r busnesau hynny sydd wedi dangos cyfrifoldeb yn ôl yn weithredol unwaith eto erbyn hyn, ac rydym yn gobeithio bod y cyfnod atal byr wedi rhoi hyblygrwydd i ni rhwng nawr a diwedd y flwyddyn.

Weinidog, efallai y caniateir i'r busnesau hynny weithredu, ond mae 90 y cant o'u cwsmeriaid yn byw mewn rhan o'r DU na chaniateir iddynt ei gadael a dod i mewn i Gymru. A ydych yn derbyn bod y cyfyngiadau teithio yn cael cymaint o effaith, yn enwedig ar ein busnesau sy'n gysylltiedig â thwristiaeth—ac unrhyw fusnes, mewn gwirionedd, sy'n dibynnu ar yr economi ymwelwyr, fel y rheini yn fy etholaeth i yng Ngorllewin Clwyd? A ydych yn derbyn bod angen cymorth penodol ychwanegol arnynt, yn ychwanegol at yr hyn a ddarperir ar hyn o bryd gan y gronfa cadernid economaidd? Fe fyddwch yn ymwybodol fod y busnesau hynny yn y gornel honno o ogledd-ddwyrain Cymru nid yn unig wedi wynebu'r cyfnod atal byr, ond hefyd wedi wynebu tair wythnos o gyfyngiadau lleol ar ben hynny. Felly, dyna bum wythnos o gyfyngiadau difrifol, cyfyngiadau teithio, sydd wedi bwyta i mewn i’w busnesau. Mae arnynt angen yr holl gymorth y gallant ei gael, ac mae arnaf ofn, er gwaethaf haelioni Llywodraeth Cymru drwy ei chronfa cadernid economaidd, nad yw'r gefnogaeth honno'n ddigonol eto.

A gaf fi ddiolch i'r Aelod am ei gwestiwn? Gallai’r problemau a nodwyd fod wedi’u hosgoi pe bai Prif Weinidog y DU wedi cytuno i gael cyfnod atal byr ar yr un pryd â ni, yn union fel roedd yr arbenigwyr gwyddonol yn ei argymell. Yn fy marn i, mae cyfnod atal byr 17 diwrnod yn llawer mwy dymunol i fusnesau na chyfnod atal pedair wythnos, fel sydd bellach ar waith yn Lloegr. Mae’n drueni na phenderfynodd Prif Weinidog y DU roi cyfnod atal byr ar waith ar yr un pryd â’r Prif Weinidog yng Nghymru. Ond wrth edrych tua’r dyfodol, rwy'n falch fod trafodaethau ynglŷn â'r Nadolig ar y gweill, a chredaf ei bod yn gwbl hanfodol ein bod yn mabwysiadu dull cyffredin o weithredu ledled y DU.

O ran y gefnogaeth ariannol sydd ar gael i fusnesau, rwyf eisoes wedi dweud ar sawl achlysur bellach ein bod yn cyflwyno'r pecyn cymorth mwyaf cynhwysfawr a hael i fusnesau yn unrhyw ran o'r Deyrnas Unedig. Mae cam diweddaraf y gronfa cadernid economaidd wedi cynnwys cronfa o £20 miliwn wedi’i chlustnodi ar gyfer busnesau ym maes twristiaeth a lletygarwch. Ac rwyf hefyd yn cydnabod, yn yr ardaloedd ffiniol hynny—y math o ardal rwy’n ei chynrychioli—ei bod yn anodd i fusnesau sy'n dibynnu ar gwsmeriaid o'r ochr arall i'r ffin. I’r un graddau, serch hynny, mae ganddynt farchnad gaeth yng Nghymru ar hyn o bryd, o gofio bod y cyfnod atal byr wedi dod i ben yng Nghymru ac na all pobl deithio i Loegr i fynd i dafarndai, caffis neu fwytai. Ac felly, mae cyfle i'r lleoliadau hynny yng Nghymru ffynnu yn seiliedig ar gwsmeriaid o Gymru. Ond wrth gwrs, yn y dyfodol, byddem yn dymuno gweld y DU, y gweinyddiaethau datganoledig a Llywodraeth y DU yn cytuno ar ddull cyffredin o weithredu, ac mae’n rhaid i'r dull hwnnw fod yn seiliedig ar y wyddoniaeth a gyflwynir i Weinidogion.