Part of the debate – Senedd Cymru am 3:44 pm ar 11 Tachwedd 2020.
Brif Weinidog, yn gyntaf, a gaf fi ganmol y gwaith a wnaed gan Eluned Morgan yn datblygu ein strategaeth ryngwladol a Llywodraeth Cymru yn gyffredinol am gydnabod pwysigrwydd sylfaenol ymgysylltu rhyngwladol a chysylltiadau cymdeithasol, diwylliannol, ac economaidd, a hefyd yn cefnogi rhaglen Cymru o Blaid Affrica? Mae'r rhai ohonom sydd wedi bod yn ymwneud â’r rhaglen honno wedi gweld yr effaith sylweddol y mae wedi’i chael ar fywydau llawer o bobl yn Uganda. Ac rwy’n meddwl hefyd am y rheini sydd wedi cymryd rhan mewn rhaglen o Gymru. Mae elusen PONT, sydd wedi'i lleoli ym Mhontypridd fel y gwyddoch, wedi chwarae rhan arwyddocaol yn natblygiad y rhaglen honno, ac roeddwn yn arbennig o awyddus i gofnodi fy nghefnogaeth i'r gwaith gwych a wnânt.
A gaf fi ddweud hefyd fod y pedair blynedd diwethaf yn UDA wedi dangos i ni pa mor bwysig yw'r cysylltiadau hyn a pha mor bwysig yw ein sefydliadau rhyngwladol yw hynny—yr Undeb Ewropeaidd, y Cenhedloedd Unedig, Sefydliad Iechyd y Byd a'r rhwydweithiau amgylcheddol rhyngwladol, fel cytundeb Paris? Credaf y bydd ethol Joe Biden yn Arlywydd nesaf yr Unol Daleithiau yn adnewyddu rhai o’n gobeithion a’n credoau mai drwy ymgysylltiad rhyngwladol a chwalu rhwystrau rhyngwladol y byddwn yn datrys rhai o broblemau economaidd, amgylcheddol a chymdeithasol y byd er budd holl ddinasyddion y byd.
Nawr, fel rydych wedi dweud, mae gadael yr UE a'r amheuon ynghylch cytundeb masnach yn cyflwyno llawer o heriau economaidd. Felly, mae'n rhaid inni ddefnyddio’r holl ysgogiadau sydd ar gael at ein defnydd. Tybed a allech roi'r wybodaeth ddiweddaraf i ni am statws cyfredol ein cysylltiadau â'r Undeb Ewropeaidd a sut y gallent ddatblygu? Mae ymgysylltu â Phwyllgor Rhanbarthau Ewrop yn hanfodol i Gymru a gwn fod trafodaethau'n mynd rhagddynt ar barhau â hynny wedi inni adael yr UE. Mae ein haelodaeth o Gynulliad Seneddol Cyngor Ewrop yn un arall. A tybed a allech roi diweddariad i ni, efallai, ar statws cyfredol Swyddfa Cymru yn yr Undeb Ewropeaidd. Mae hwn yn gyfleuster hanfodol—mae'n llysgenhadaeth i Gymru mewn perthynas sydd, er ei bod yn wynebu rhwystr, yn cyflwyno llawer o gyfleoedd i Gymru yn y dyfodol serch hynny.
A fyddwch hefyd yn arwain dirprwyaeth i’r Unol Daleithiau pan fydd COVID yn caniatáu, i adeiladu ar ein proffil yno, ond hefyd i sicrhau ein bod yn ymgysylltu i’r graddau mwyaf posibl â busnesau Americanaidd, fel General Electric yn Cincinnati—wrth gwrs, busnes a diwydiant pwysig yn fy etholaeth i—ond hefyd i ymgysylltu â Llywodraeth newydd yr Unol Daleithiau i godi proffil Cymru yn ogystal â’r meysydd sy'n bwysig i ni ynghylch cytundeb masnach yn y dyfodol?
Tybed a wnewch chi ystyried hefyd sut i hybu cefnogaeth, pan fydd COVID yn caniatáu, i’n llysgenhadon diwylliannol adnabyddus—ein corau, ein ensemblau dawns a gwerin a’n bandiau, fel y Band y Cory, sy’n bencampwyr y byd—pan fyddant yn teithio’r byd i ddatblygu pecyn cynhwysfawr o gymorth sy'n cysylltu ag agendâu diwylliannol, gwleidyddol ac economaidd?
Ac yna, yn olaf, ar y maes gwleidyddol rhyngwladol, y bwriad yn y flwyddyn newydd yw dadorchuddio plac i goffáu gweithredoedd arwrol y Cymro, y Capten Archibald Dickson, a achubodd filoedd o ddynion, menywod a phlant o’r blocâd ffasgaidd yn Alicante yn ystod rhyfel cartref Sbaen. Nawr, mae'r Capten Dickson yn cael ei goffáu yno fel arwr—yn Alicante—ond hyd yn hyn, nid yw yr un mor gyfarwydd yng Nghymru. Felly, y bwriad yw cynnal digwyddiad dinesig ar y cyd yng Nghymru, gyda Sbaen a Chymru. Yn Kiev, prifddinas Ukrain, mae stryd wedi'i henwi nawr ar ôl y newyddiadurwr o Gymru, Gareth Jones, a tybed a wnewch chi ystyried ffyrdd o gydnabod y ddau ddigwyddiad pwysig hwn, sydd mewn gwirionedd yn ficrocosm o rai o'r cyfraniadau pwysig y mae Cymru wedi eu gwneud i'r byd ac sy'n arwydd o faint yn fwy y gallwn ei wneud yn y dyfodol. Diolch, Brif Weinidog.