Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rydym mewn sefyllfa braidd yn rhyfedd yma heddiw. Rydym yn trafod deiseb, fel y dywedwyd wrthym nawr, a gododd yn bennaf ar un penwythnos ar un agwedd fach ond dadleuol iawn o'r cyfnod atal byr 17 diwrnod a gynlluniwyd i ddiogelu ein GIG ac i achub bywydau, cyfnod y mae'r arwyddion cynnar yn awgrymu ei fod wedi cael effaith lesteiriol ar y cynnydd sydyn mewn achosion o'r coronafeirws. Rydym yn trafod deiseb a oedd yn ymwneud â chyfnod o 17 diwrnod, cyfnod o 17 diwrnod sydd bellach ar ben ac a oedd yn eithaf amlwg yn mynd i fod drosodd erbyn iddi gael ei thrafod. Ond dyma ni. Felly, gadewch i ni ei thrafod, gan ei bod yn codi rhai materion pwysig iawn, a gadewch inni edrych ar hyn yn ei gyd-destun.

Yn fy ardal i, a wasanaethir gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg, rwy'n gwybod, fel y mae fy nghyd-Aelod, llefarydd y Ceidwadwyr ar iechyd, sydd wedi cwyno yn erbyn y mesurau atal byr yn eu cyfanrwydd mewn modd Trumpaidd, ac mae wedi eistedd yn yr un sesiynau briffio yng Nghwm Taf ac wedi gwrando a chlywed, er nad yw erioed wedi herio'r hyn a glywodd gan y rhai ar reng flaen ein gwasanaeth iechyd, yn wythnos olaf y cyfnod atal byr, o'r chwe gwely COVID gofal dwys sydd ar gael yn Ysbyty Frenhinol Morgannwg, fod y chwech mewn defnydd, o'r 10 gwely COVID dwys yn Ysbyty'r Tywysog Siarl, roedd naw mewn defnydd, ac o bedwar yn Ysbyty Tywysoges Cymru, roedd dau mewn defnydd, neu fod 69 o'r 84 o welyau COVID nad ydynt yn welyau dwys yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg mewn defnydd, fod 97 o'r 120 yn Ysbyty'r Tywysog Siarl, a 110 o'r 115 yn Ysbyty Tywysoges Cymru mewn defnydd. A dyma'r cyd-destun lle roedd yr ymosodiadau ar y cyfnod atal byr yn digwydd gan y Blaid Geidwadol a chan Blaid Brexit, UKIP ac amrywiol rai eraill, yn ogystal ag ymyriadau enfawr ar-lein o'r tu allan i ffiniau Cymru—heb sôn am y bobl a lofnododd y ddeiseb, yr ymosodiadau o'r tu allan. Mae'n rhyfedd faint o hyn a gafodd ei ysgogi a'i gymell gan gyfryngau gwrth-Lafur Llundain-ganolog. Nid wyf yn cwyno am hynny, dim ond ei nodi fel ffaith. Mae pobl sy'n cwyno am y polisi hwn o'r tu allan i Gymru, yn gwawdio Cymru, yn wir, tra bod Llywodraeth Boris Johnson wedi petruso ac oedi nes cael ei gorfodi yn y diwedd gan wyddoniaeth na ellir dadlau yn ei herbyn i gychwyn ar gyfnod o gyfyngiadau hwyr yn y dydd o bedair wythnos a allai, oherwydd yr oedi a chanlyniad y cynnydd yn yr achosion o COVID yno, fod wedi arwain yn ddiangen at farwolaethau yn Lloegr.

Ar un adeg, disgrifiodd llefarydd iechyd y Ceidwadwyr yng Nghymru, cyn arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig, mewn cenllif o eiriau hallt yn erbyn y cyfnod atal byr a gefnogwyd gan gyfrif cyfryngau cymdeithasol y Ceidwadwyr Cymreig, y mesurau fel 'breuddwyd wlyb sosialydd'. Nawr, rwy'n cymryd bod y sylwadau chwerw hyn wedi'u cymeradwyo gan arweinydd y Ceidwadwyr yng Nghymru, Paul Davies. Gofynnaf yn gwrtais i Andrew R.T. Davies a Paul Davies ystyried eu hymagwedd at hyn a'u gwrthwynebiad adeiladol yn gyffredinol yn ystod argyfwng iechyd cyhoeddus cenedlaethol. A yw'r math hwn o iaith ac ymagwedd gan lefarwyr y fainc flaen yn anweddus ac yn ddiurddas? Wyddoch chi, nid oes ots gennyf o gwbl. Mater i'r Aelodau unigol yw hyn. A yw'n ddoeth? Nid os yw'n tanseilio hyder y cyhoedd mewn mesurau sy'n seiliedig ar wyddoniaeth i fynd i'r afael â'r coronafeirws, ac mae'n sicr yn gwneud hynny. A yw'n rhagrithiol? Wel, dim ond os yw'n mynd yn groes i'r union bolisi a gefnogir gan y Ceidwadwyr fel rhan o set o fesurau ledled y DU i achub bywydau. Felly, gan fod Boris Johnson yn hwyr yn y dydd wedi gosod y cyfyngiadau pedair wythnos yn Lloegr, gan gynnwys gwaharddiad ar werthu nwyddau nad ydynt yn hanfodol o siopau y caniateir iddynt aros ar agor, gofynnaf i fainc flaen y Ceidwadwyr a ellir disgrifio eu harweinydd yn y DU a Phrif Weinidog y DU nawr fel rhywun sydd mewn rhyw ffordd yng nghanol 'breuddwyd wlyb sosialydd' yng ngeiriau'r cyn arweinydd Ceidwadol yng Nghymru.

Ond gadewch i mi fod yn glir, fel Aelod ar y meinciau cefn yn y Senedd hon, gwn y bydd gwersi'n cael eu dysgu am eglurder cyfathrebu a gweithrediad manylion y cyfnod atal byr gan Lywodraeth Cymru. Gellid gwerthu dillad plant, gyda llaw, gellid cael gafael ar eitemau brys. Ac edrychaf ymlaen, gyda llaw, at gyfarfodydd yn y dyfodol gyda Chonsortiwm Manwerthu Cymru i archwilio eu dull o ymdrin â hyn a sut y gallent hwy a'u haelodau weithio'n fwy effeithiol gyda'r cyngor meddygol a gwyddonol yn ystod argyfwng iechyd cyhoeddus, gyda chanllawiau a deddfwriaeth wedi'u hanelu at ddiogelu bywydau a rheoli lledaeniad y clefyd.

Ond gadewch i mi gloi, Ddirprwy Lywydd, drwy fyfyrio ar ddigwyddiad coffa diddorol a fynychais y bore yma. Nododd y ficer a arweiniodd y gwasanaeth, er bod ein milwyr yn y rhyfel byd cyntaf wedi wynebu bwledi saethwyr cudd a bomiau morter wrth wasgu at ei gilydd yn y ffosydd, roeddem ni'n wynebu 17 diwrnod heb allu siopa am nwyddau traul nad ydynt yn hanfodol ar adeg o argyfwng iechyd cyhoeddus. Gofynnaf i'r Aelodau ystyried hynny. Diolch.