13. Dadl: Adroddiad y Grŵp Cynllunio Etholiadau

Part of the debate – Senedd Cymru am 8:04 pm ar 17 Tachwedd 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Reckless Mark Reckless Conservative 8:04, 17 Tachwedd 2020

(Cyfieithwyd)

Gwnaeth Alun Davies rai pwyntiau synhwyrol am ddiogelwch yr etholiad, ond yna aeth i'r agweddau ehangach ar gynllwynio ynghylch data ac arian tywyll ac etholiadau nad ydyn nhw o dan reolaeth. Oni bai ei fod yn adnabod unigolion y Centre for Welsh Studies a beth yn union y maen nhw'n ei wneud gyda'r data, yna 'mae grymoedd tywyll yn peryglu ein democratiaeth'—nid dyna fy marn i. A dweud y gwir, mae'n chwerthinllyd i'r Aelod gredu mewn cynllwyn o'r fath. Bydd yr etholiad yn ddiogel. Mae consensws ynghylch ein systemau etholiadol, ac rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth y dylid ei gefnogi. Hoffwn i ddiolch hefyd i aelodau'r pwyllgor neu'r panel a oedd yn gweithio gyda'r Prif Weinidog ar y materion hyn. Rwy'n credu ei fod wedi cynnig nifer o syniadau synhwyrol i gefnogi'r nifer sy'n bwrw pleidlais ac etholiad diogel o ran COVID. Mae'n anodd gweithredu rhai o'r rheini heb gydgysylltu â Llywodraeth y DU oherwydd, wrth gwrs, mae etholiadau'r comisiynydd heddlu a throseddu wedi'u trefnu ar gyfer yr un diwrnod. Dywedodd Adam Price y gallai Llywodraeth y DU ohirio etholiadau—ie, o ran etholiadau'r comisiynydd heddlu a throseddu, ond wrth gwrs mae Tŷ'r Cyffredin wedi'i gyfyngu gan Ddeddf Seneddau Cyfnod Penodol 2011 o ran y tymor pum mlynedd yno.

Hoffwn ddweud fy mod yn ddiolchgar i'r Prif Weinidog am y ffordd y gwnaeth ymgynghori yn agored ynghylch y broses hon ac am yr amser a roddodd i mi i drafod y materion hyn gydag ef. Nid wyf o'r farn ei fod yn gwneud hyn nac yn cynnig o bosibl i gymryd pwerau o safbwynt pleidiol, ac nid wyf yn gwneud unrhyw awgrym o'r fath. Ond dylai'r etholiad fynd yn ei flaen ar 6 Mai y flwyddyn nesaf; bydd yn bum mlynedd ers yr etholiad diwethaf.

Nawr, fe wnaeth Prif Weinidog y DU ddisgrifio datganoli fel trychineb, ac eto'r pwerau hyn i bennu ein tymor seneddol ein hunain, dim ond cael pleidlais yma ar gynnig Llywodraeth Cymru neu'r Llywydd neu fwyafrif o 50 y cant neu ddwy ran o dair, beth bynnag y penderfynwn ni—rydym ni newydd ymestyn ein tymor ein hunain—a ragwelwyd hynny pan ddechreuodd datganoli? A oedd Boris yn cysgu wrth yr olwyn pan oedd yn Ysgrifennydd Tramor a chytunwyd ar Ddeddf Cymru 2017? Os nad ydych chi eisiau gweld y tymor hwn yn cael ei ymestyn a'r pwerau hyn yn cael eu defnyddio fel hyn, pam ar y ddaear y gwnaethoch chi eu datganoli?

Rwy'n credu ei bod yn anghywir i ni gymryd neu ddefnyddio'r pwerau hynny, beth bynnag fo'r union ddull. Ac mae mwyafrif o ddwy ran o dair, rwy'n dyfalu, yn well na pheidio â bod â mwyafrif o ddwy ran o dair, ond, y tro diwethaf, y mwyafrif o ddwy ran o dair, pan ailenwyd y sefydliad hwn, drwy'r Llywydd a'r Dirprwy Lywydd yn pleidleisio, yn fy marn i—wel, rwy'n nodi yr hyn y mae'r Rheolau Sefydlog yn eu dweud o ran didueddrwydd, ond beth ddigwyddodd felly. A ragwelir eto y caiff y Llywydd a'r Dirprwy Lywydd ymuno â Llafur a Phlaid Cymru unwaith eto i roi'r mwyafrif hwn o ddwy ran o dair? Dylid cael etholiad ar 6 Mai. Ni ddylid bod â deddfwriaeth i'w ohirio. Mae'n anghywir; ni ddylem ni wneud hynny.