8. Pa drafodaethau y mae'r Prif Weinidog wedi'u cael am y rhestrau aros am lawdriniaeth ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda? OQ55890

Diolchaf i Helen Mary Jones am y cwestiwn yna, Llywydd. Mae bwrdd iechyd Hywel Dda wedi gwneud cynnydd cyson dros y blynyddoedd diwethaf i leihau amseroedd aros ar gyfer llawdriniaethau a diagnosteg a drefnwyd. Mae effaith coronafeirws a'r gwyriad angenrheidiol o adnoddau clinigol i ymateb iddo wedi cael effaith anochel ar amseroedd aros er gwaethaf ymdrechion enfawr staff rheng flaen.

Rwy'n ddiolchgar i'r Prif Weinidog am ei ateb, ac wrth gwrs rwy'n cysylltu fy hun â'r hyn a ddywedodd am yr ymdrechion enfawr y mae staff rheng flaen wedi bod yn eu gwneud mewn ysbytai a lleoliadau cymunedol ar draws ardal Hywel Dda. Ond mae'r angen i adfer triniaethau rheolaidd parhaus yn dod yn fwy a mwy yn fater o frys. Mae un o'm hetholwyr, Colin Jones o Lanelli, wedi disgrifio bod mewn poen ofnadwy ers i'w feddyg teulu ei atgyfeirio ar gyfer clun newydd posibl. Nid yw hyd yn oed wedi bod yn bosibl iddo weld y meddyg ymgynghorol eto i ddarganfod ai dyna'r ffordd gywir ymlaen. Felly, gan ddeall yr anawsterau sy'n bodoli o ran darparu ar gyfer y rheini—wel, nid yw'n teimlo yn 'rheolaidd' i Colin, mae'n debyg, ond ar gyfer y triniaethau hynny ac eithrio COVID—pa waith ychwanegol all Llywodraeth Cymru ei wneud i helpu Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a byrddau iechyd ledled Cymru i leihau'r rhestrau aros hynny am lawdriniaethau dewisol ymhellach?

Llywydd, mae'n rhaid i mi ailadrodd rhywbeth o ateb a roddais yn gynharach, sef mai'r un peth pwysicaf y gallwn ni i gyd ei wneud i helpu ein byrddau iechyd ledled Cymru yw gwneud popeth o fewn ein gallu i atal llif cleifion coronafeirws i'r ysbytai hynny. Roedd dau ddeg un y cant o'r holl dderbyniadau i'r ysbyty yr wythnos diwethaf oherwydd coronafeirws, i fyny o 19 y cant yr wythnos gynt, a thra bod hynny yn parhau, mae'n anochel ei fod yn lleihau gallu'r system i wneud gwaith nad yw'n ymwneud â coronafeirws. Felly, y peth pwysicaf y gallwn ni ei wneud yw gwneud popeth yr ydym ni'n gofyn i bobl ei wneud i reoli coronafeirws, oherwydd bydd hynny yn caniatáu i'r gwasanaeth iechyd i wneud yr hyn y mae wedi bod yn ei wneud drwy'r haf, sef adfer lefelau'r gwaith nad yw'n ymwneud â coronafeirws i'r sefyllfa flaenorol—wel, gymaint â phosibl i'r sefyllfa flaenorol—cyn i coronafeirws daro. Nid ydym ni yn ôl ar y lefelau hynny, ac mae hynny oherwydd, fel y gwn fod yr Aelod yn ei ddeall, hyd yn oed pan fydd clinigwyr yn gwneud gwaith nad yw'n ymwneud â coronafeirws, maen nhw'n gweithio mewn amodau i atal y perygl o coronafeirws, sy'n peryglu'r gyfradd cynhyrchiant a oedd yn bosibl yn flaenorol yn y gwasanaeth iechyd.

Yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud y tu hwnt i bopeth yr ydym ni'n ceisio ei wneud i reoli coronafeirws ei hun yw cynorthwyo clinigwyr yn y gwaith anodd iawn y maen nhw'n ei wneud o orfod blaenoriaethu yn glinigol y bobl sydd angen eu sylw. Ac mae honno'n neges anodd iawn i'w rhoi i'r unigolyn y cyfeiriodd Helen Mary Jones ato, ond bydd pobl sydd â mwy fyth o angen clinigol ac, yng Nghymru, nid wyf i'n credu y byddem ni byth eisiau camu yn ôl o'r egwyddor sylfaenol honno bod y rhai sydd angen y cymorth fwyaf yn dod i flaen y ciw.

Diolch i'r Prif Weinidog.