3. Pa asesiad y mae'r Dirprwy Weinidog wedi'i wneud o effaith COVID-19 ar y sector wirfoddol yng Nghymru? OQ55891

Mae ymateb y sector i'r argyfwng wedi dangos cryfder a dyfnder y sector. Mae hefyd wedi tynnu sylw at bwysigrwydd trydydd sector cryf a gwydn, a dyna pam yr wyf wedi sefydlu grŵp adfer cyngor partneriaeth y trydydd sector i sicrhau adferiad teg, cyfiawn a gwyrdd.

Diolch i chi am eich ateb, a dwi'n nodi hefyd yr ateb roddoch chi'n gynharach i David Rees. Dwi eisiau gofyn yn benodol ynglŷn â sefyllfa cyrff a mudiadau amgylcheddol yng Nghymru, sydd, wrth gwrs, fel nifer o fudiadau eraill, yn wynebu trafferthion, yn aml efallai am fod eu safleoedd nhw, sydd yn ffynhonnell refeniw, wedi gorfod cau, hefyd aelodaeth yn dioddef yn sgil y ffaith, wrth gwrs, fod unigolion yn penderfynu torri nôl oherwydd sefyllfa yr economi ehangach. Ond mae'r cyrff a'r mudiadau amgylcheddol yma yn bartneriaid cyflawni, yn delivery partners, pwysig iawn i Lywodraeth Cymru pan fo'n dod i ystod eang o brojectau a rhaglenni sy'n ymwneud â mynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd, wrth gwrs, a'r argyfwng bioamrywiaeth sydd gennym ni yng Nghymru. Ond mae'n dod yn fwyfwy anodd i'r cyrff yna, oherwydd colli ariannu craidd, yn fwy na dim byd, i allu chwarae rhan lawn yn y gwaith yna.

A dwi eisiau gwybod beth rŷch chi'n ei wneud yn benodol o safbwynt y sector amgylcheddol wirfoddol, oherwydd os ydyn ni'n sôn am gael adferiad gwyrdd, wel mi fyddwn ni'n cychwyn o fan ymhellach yn ôl nag y bydden ni'n dymuno, oni bai, wrth gwrs, fod nifer o'r cyrff yma yn cael y gefnogaeth sydd ei hangen arnyn nhw.

Rwy'n ddiolchgar i Llyr Gruffydd am y pwyslais penodol yna ar y trydydd sector amgylcheddol, gan gydnabod hefyd wrth gwrs ein bod ni, yn ogystal â mynd i'r afael â coronafeirws ac ymateb iddo, wedi cael y llifogydd hefyd. Ac mae hynny, wrth gwrs, wedi cael effaith amgylcheddol enfawr, a chododd y trydydd sector, eto—a'r gwirfoddolwyr—i ymateb i hynny. Ond rwy'n credu bod y £24 miliwn i gefnogi sector gwirfoddol Cymru wedi cyrraedd cynifer o'r elusennau hynny—nid dim ond y rhai sydd efallai'n canolbwyntio mwy ar iechyd, gofal cymdeithasol a thai, ond hefyd y rhai yn y sector amgylcheddol. Mae gennym ni gronfa cadernid y trydydd sector—£1 filiwn—sy'n helpu sefydliadau trydydd sector yn ariannol drwy'r argyfwng. Ac rwy'n credu bod hwnnw'n bwynt allweddol yr ydych chi'n ei wneud, y rhai sydd efallai hefyd wedi gweld—mae llawer wedi gweld gostyngiad i'r gallu i godi arian, incwm o roddion. Yn wir, mae'r gronfa hyd yma wedi cynorthwyo 112 o sefydliadau, gyda dyfarniadau gwerth cyfanswm o £4.63 miliwn. A byddaf yn cael gwybodaeth benodol am faint o'r rheini sydd yn y sector amgylcheddol, oherwydd rwy'n credu mai dyna'r rhai y mae angen i ni eu gweld yn ein symud ni ymlaen, o ran eu gwaith hollbwysig, yn enwedig o ran mynd i'r afael â'r newid yn yr hinsawdd.

Ond rwy'n credu hefyd bod ein cronfa adfer gwasanaethau sector gwirfoddol yn ymwneud â sut y gallwn ni symud ymlaen, gan ganolbwyntio ar leihau anghydraddoldebau ar draws cymdeithas o ganlyniad i COVID-19, a llawer o gymunedau yn dioddef yn anghymesur. Eu galluogi i edrych ymlaen o ran adferiad yw diben y gronfa honno, sydd hefyd yn cynorthwyo llawer o sefydliadau ledled Cymru.