Part of 2. Cwestiynau i'r Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol – Senedd Cymru am 3:02 pm ar 18 Tachwedd 2020.
Diolch, Adam. Rwy'n rhannu'r pryder yn llwyr; rydym yn sicr yn awyddus i'n pobl ifanc allu aros yn y cymunedau y cawsant eu magu ynddynt ac maent yn dymuno cyfrannu atynt. Byddwch wedi fy nghlywed yn dweud droeon yn y Siambr hon fy mod hefyd yn byw mewn pentref lle na fydd fy mhlant byth yn byw yn y pentref oni wneir rhywbeth yn ei gylch. Nid fy mod yn credu y dylem fod yn llunio polisi Llywodraeth yn seiliedig ar amgylchiadau personol Gweinidogion, ond hoffwn ddangos bod gennyf lawer o gydymdeimlad â'r hyn rydych yn ei ddweud.
Fodd bynnag, mae'n rhaid i ni fod yn siŵr nad oes canlyniadau anfwriadol i rywfaint o hynny. Felly, rydym wedi bod yn edrych gyda diddordeb ar yr enghraifft o gapio niferoedd, er enghraifft, mewn ardaloedd eraill, ac mae rhai anfanteision difrifol iawn wedi codi o ganlyniad iddynt, yn enwedig os bydd dirwasgiad. Felly, rydym wedi gweld pobl leol wedi'u dal mewn ecwiti negyddol a phethau eraill o ganlyniad i gapiau o'r fath. Rwy'n edrych arno'n frwd iawn, i fod yn glir, ond rydym eisiau bod yn siŵr nad oes unrhyw ganlyniadau anfwriadol. Mae Mike Hedges newydd gyfeirio at y ffaith bod tai amlfeddiannaeth yn gyffredin iawn mewn dinasoedd prifysgol; rydym yn gwybod hynny. Er enghraifft, rydym wedi ceisio rhoi polisïau dwysedd ar waith yn y dinasoedd hynny, ac yna atal tai eraill rhag newid. Yr hyn sy'n digwydd wedyn yw bod y tai hynny'n cael eu hysbysebu i'w gwerthu ar y farchnad am ddwywaith eu pris arferol, nid oes modd eu gwerthu ac yna daw cais arall i'r awdurdod i'w newid yn dŷ amlfeddiannaeth. Felly, mae angen inni wneud yn siŵr nad oes gennym unrhyw fylchau yn y gyfraith nac unrhyw ffordd arall o'i gwmpas—neu os ydych yn ei brynu drwy gwmni neu os yw eich tad yn ei brynu i chi—unrhyw beth y byddai angen inni weithio arnynt i sicrhau y byddai'r polisi'n gweithio mewn gwirionedd. Ond mae gennyf lawer o gydymdeimlad â'r ymdrech i ddod o hyd i ffyrdd o wneud hyn.
Un o'r pethau eraill rwyf wrthi'n edrych arno mewn gwirionedd yw'r posibilrwydd o ymestyn ein trefniadau ymddiriedolaeth tir cymunedol, lle gall pobl leol ddod at ei gilydd a bod yn berchen ar dai yn y gymuned honno mewn ffordd gydweithredol. A'r hyn y mae hynny'n ei wneud yw atal y tai rhag cael eu gwerthu ymlaen i berson arall y tu allan i'r cap ac yn y blaen. I bob pwrpas, mae'n rhoi cyfran euraidd i chi fel y gallwch atal hynny rhag digwydd, ac mae'n atal sefyllfa lle mae rhywun yn prynu'r tŷ ac yna'n cyfarfod ac yn priodi rhywun o rywle arall ac yn gadael a beth a wnewch am y ffaith bod y tŷ'n sydyn yn dod yn wag.
Felly, mae cyfres gyfan o ganlyniadau anfwriadol y mae angen i ni weithio arnynt, ond rydym yn gwneud hynny, ac rydym wedi gofyn i'r uned ddata feddwl am lawer mwy o ddata ar raddfa fanylach, fel y gallwn edrych yn iawn ar yr hyn rydym yn sôn amdano mewn gwirionedd. Ac yn y cyfarfod a fynychodd Siân Gwenllian, a nifer o rai eraill hefyd, er enghraifft, dechreuasom edrych ar ddata'r dreth trafodiadau tir sydd gennyf yma. Yr hyn nad yw hwnnw'n ei ddweud wrthych yw p'un a yw'r tŷ hwnnw eisoes yn ail gartref, neu p'un a gafodd ei adeiladu fel llety gwyliau. Nid yw'n dweud unrhyw beth wrthych. Nid yw ond yn dweud wrthych beth oedd y trafodiad. Felly, mae'n ymwneud â'n gallu i gael y data hwnnw, a gwneud rhai penderfyniadau gwybodus yn dilyn hynny heb achosi rhai o'r canlyniadau anfwriadol y mae rhai o'r polisïau wedi'u gweld mewn mannau eraill o'r byd.