9. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am nifer y bobl sydd wedi marw ar ôl cael y coronafeirws yn ysbytai Cymru? OQ55957

Llywydd, nid yw'r Swyddfa Ystadegau Cyhoeddus nac Iechyd Cyhoeddus Cymru yn cyhoeddi ffigurau marwolaethau ar y sail hon. Cafodd esboniad cynhwysfawr o ffynonellau data marwolaethau Cymru ei gyhoeddi gan y prif ystadegydd yn gynharach yn y pandemig.

Diolch am yr ateb yna, Prif Weinidog, ac yn amlwg, mae ein meddyliau gyda'r holl deuluoedd sydd wedi colli anwyliaid, ble bynnag maen nhw yng Nghymru, i coronafeirws. Ond yn fy rhanbarth etholiadol fy hun, mae bwrdd iechyd Cwm Taf wedi dioddef nifer enfawr o farwolaethau, mewn ysbytai, ac mae'n ymddangos ei fod wedi mynd drwy'r tri ysbyty cyffredinol rhanbarthol sydd wedi'u lleoli o fewn y bwrdd iechyd lleol hwnnw. Mae'n bwysig bod gwersi yn cael eu dysgu ac mae'n bwysig bod yr hyn sy'n cael ei ddysgu o'r gwersi hynny yn cael ei roi ar waith. Rwyf i'n cwmpasu ardal bwrdd iechyd Caerdydd a'r Fro, gan fy mod i'n Aelod rhanbarthol, ac yn ardal y bwrdd iechyd hwnnw, diolch byth, nid ydym ni wedi gweld cymaint o farwolaethau yn yr ysbyty. Felly, mae'n amlwg bod arfer da yn digwydd mewn byrddau iechyd eraill. Pa sicrwydd allwch chi ei roi i mi y bydd yr ymarfer dysgu gwersi sy'n sicr yn cael cael ei gynnal gan Gwm Taf yn mynd i weithredu mesurau rheoli llymach fel na welwn ni'r golygfeydd trasig a welsom ni yn ysbytai Brenhinol Morgannwg, Tywysoges Cymru a Tywysog Siarl Merthyr yn cael eu hailadrodd?

Llywydd, diolchaf i Andrew R.T. Davies am hynna. Rwy'n cytuno â llawer o'r hyn a ddywedodd. Mae'r marwolaethau yr ydym ni wedi'u gweld o coronafeirws yn y gymuned ac yn yr ysbyty bob amser yn drasiedi unigol i'r teuluoedd dan sylw ac mae wir angen i'n meddyliau fod gyda nhw. Ar gyfer yr wythnos a ddaeth i ben ar 22 Tachwedd, mae data Iechyd Cyhoeddus Cymru yn dangos bod 94 y cant o'r holl achosion a gadarnhawyd, wedi'u caffael yn y gymuned, a bod 3 y cant o achosion wedi'u caffael yn yr ysbyty, ond mae hynny yn golygu bod gan ysbytai rwymedigaeth benodol i sicrhau eu bod yn gwneud popeth o fewn eu gallu i atal lledaeniad y feirws pan fydd wedi cael unrhyw fath o sylfaen mewn lleoliad caeëdig fel ysbyty.

Fe wnaethom ni ddysgu gwersi yn gynharach yn yr haf, Llywydd, o frigiad yn Ysbyty Maelor Wrecsam, ac maen nhw wedi bod yn cynghori cydweithwyr yng Nghwm Taf hefyd, ac mae'r gwersi sy'n cael eu dysgu yno yn cael eu lledaenu i rannau eraill o'r gwasanaeth iechyd yma yng Nghymru. Ond mae'n ffaith anffodus ac anochel, wrth i nifer yr achosion cymunedol gynyddu, fod y siawns y bydd y feirws yn mynd i leoliad caeëdig, boed yn gartref gofal neu'n ysbyty neu'n garchar, yn cynyddu ar yr un pryd. Yn y cymunedau hynny lle mae coronafeirws wedi bod yn cylchredeg yn arbennig o ffyrnig—ac mae hynny'n sicr wedi bod yn wir am Rhondda Cynon Taf—yna mae'r risgiau hynny hyd yn oed yn fwy. Ond mae dysgu'r gwersi o'r profiad a sicrhau eu bod ar gael i eraill a allai wynebu'r un heriau yn rhan bwysig iawn o'r ymateb, ac i raddau helaeth, mi wn, yn rhan o'r ffordd y mae Iechyd Cyhoeddus Cymru a'r arbenigwyr yn y maes hwn yn cydweithio.

Diolch i'r Prif Weinidog.