5. Datganiad gan Ddirprwy Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth: Arloesi Digidol — Ymateb i Adolygiad Brown

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:42 pm ar 1 Rhagfyr 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Russell George Russell George Conservative 3:42, 1 Rhagfyr 2020

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad heddiw a'r copi ymlaen llaw hefyd? Wrth gwrs, fel y dywedodd y Gweinidog, mae wedi bod yn angerddol ynghylch hyn ers iddo gyrraedd y Senedd yn 2016, felly rwy'n ymwybodol o hynny hefyd. A gaf i ddiolch hefyd i'r Athro Brown am ei adroddiad hefyd o ran heriau a chyfleoedd arloesi digidol? Ac o'm safbwynt i, rwy'n credu ein bod wedi gweld newid sylweddol o ran datblygiadau technolegol o ganlyniad i'r pandemig. Rwy'n gweithio gartref heddiw, ac yn cael fy herio gan dechnoleg, fel y mae'n digwydd, heddiw.

Ond tybed a wnaiff y Dirprwy Weinidog nodi'r hyn y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud i werthuso sut mae gwasanaethau cyhoeddus wedi addasu yng nghyd-destun y pandemig, efallai'n negyddol ac yn gadarnhaol. Mae gwasanaethau'n cael eu darparu'n draddodiadol hefyd, ac rwy'n awyddus iawn i sicrhau nad yw'r gwasanaethau hynny yn israddol i'r rhai sy'n parhau i fod wedi eu hallgáu yn ddigidol, wrth gwrs. Mae'r Athro Brown wedi dweud o'r blaen na ddylid ystyried arloesi digidol fel datblygiadau technolegol yn unig—mae'n ymwneud â thrawsnewid diwylliannau sefydliadol a chynyddu anghenion cynhwysiant digidol fel blaenoriaeth. Felly, sut y mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu sicrhau bod pawb yn cael eu cynnwys ar yr agenda benodol hon, o ran y rhai sy'n agored i niwed, y rhai a allai ddod o ardaloedd o amddifadedd lluosog, y rhai sy'n dod o fan cychwyn gwahanol, mae'n debyg, o ran eu hyder wrth ddefnyddio technoleg benodol a sgiliau amrywiol?

Gwn fod yr Athro Brown wedi dweud ei fod eisiau sgwrs genedlaethol ynglŷn ag arloesi digidol, felly rwy'n falch bod y Dirprwy Weinidog newydd sôn am gyflwyno ei gynigion ar ffurf ddrafft yn gyntaf. Rwy'n croesawu hynny. Mae'n dweud ei fod yn croesawu her a beirniadaeth, felly edrychaf ymlaen at hynny oherwydd weithiau nid yw'r Dirprwy Weinidog yn hoffi beirniadaeth, felly rwy'n falch o hynny.

Gwn, yn y gorffennol, fod eraill, academyddion ac arbenigwyr, wedi awgrymu y dylid cael tsar cynhwysiant digidol—tsar cynhwysiant digidol—felly tybed a wnaiff y Dirprwy Weinidog efallai amlinellu beth yw ei farn am y cynnig penodol hwnnw. Ac felly o ran sut y bydd craffu ar y Llywodraeth yn digwydd—sut y bydd ef, ei swyddogion, adrannau—sut y bydd y gwaith o graffu arnyn nhw a'u dwyn i gyfrif yn digwydd o ran sicrhau arloesedd digidol ym mhob rhan o Lywodraeth Cymru? Gwn ar 29 Medi fod y Dirprwy Weinidog wedi dweud y byddai'n rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf ym mis Tachwedd am gyflwyno Cyflymu Cymru. Nid wyf yn credu y bu unrhyw ddiweddariad ac rydym ni nawr ym mis Rhagfyr, felly cywirwch fi os wyf yn anghywir, ond os wnaiff y Dirprwy Weinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am hynny, oherwydd, yn amlwg, mae'r rhaniad hwnnw rhwng y rhai y mae ganddynt a'r rhai nad oes ganddynt, sydd yn aml—ond nid bob tro—rhwng y Gymru drefol a'r Gymru wledig. Felly, efallai y gallwch chi roi'r wybodaeth ddiweddaraf am hynny.

Ac eto, dyma un o hoff bynciau trafod y Dirprwy Weinidog, ond, o ran awtomeiddio a deallusrwydd artiffisial, mae datblygiadau'n cael eu gwneud mor gyflym fel na all busnesau a hyd yn oed y Llywodraeth ddal i fyny. Felly, o ran hynny, mae yna rai sy'n ennill sgiliau ar hyn o bryd na fydd angen eu sgiliau mewn cyfnod byrrach efallai nag y byddem wedi'i ddisgwyl. Felly, sut y mae'r Llywodraeth yn ymdrin â hynny, ac o ran yr hyn y mae'r Llywodraeth yn ei wneud i elwa ar arloesi digidol hefyd? Ac yn olaf, tybed a wnaiff y Dirprwy Weinidog amlinellu pa drafodaethau y mae wedi'u cael gyda'r Gweinidog cyllid o ran cynnydd mewn cyllid ymchwil a datblygu i gyflawni'r hyn y mae eisiau ei gyflawni yn y bôn.