Rydym yn sicr yn ceisio mabwysiadu ymagwedd gyfannol gyda'r holl offer a chapasiti sydd ar gael i ni, a'r gwir amdani yw bod cyfyngiadau ar y capasiti hwnnw mewn gwahanol leoedd. Felly—ac rwyf wedi dweud hyn o'r blaen a byddaf yn ei ddweud eto—gwn fod swyddogion iechyd yr amgylchedd, gweithwyr llywodraeth leol, wedi bod yn rhan enfawr o’r gwaith o gadw Cymru’n ddiogel. Maent wedi bod ar y rheng flaen o ran gorfodi, ond maent hefyd wedi ymgysylltu â busnesau, i helpu i'w cefnogi i wella eu harferion. Nifer cyfyngedig o swyddogion iechyd yr amgylchedd sy'n bodoli, a phe gallem, byddem yn ehangu'r gweithlu’n sylweddol, ond nid oes llawer o bobl ychwanegol i'w cael.

Yr hyn a wnaethom—a phob clod i arweinwyr llywodraeth leol a'r Gweinidog, Julie James—oedd cytuno i gael proses lle roedd pobl yn cytuno i recriwtio pobl ychwanegol gyda'i gilydd i geisio sicrhau nad oedd 22 awdurdod yn cystadlu â'i gilydd i gael yr un bobl. Ond hyd yn oed gyda hynny, mae'r swyddogion hynny wedi ymlâdd—nid ydynt wedi stopio. Felly, rwy'n ddiolchgar iddynt, ond rwy'n cydnabod na allwn fynnu cael mwy ohonynt a dweud wrthynt am ddal ati ac i redeg yn gyflymach am fod arnom angen iddynt wneud hynny. Felly, mae her yno o ran yr hyn y gallwn ei wneud, a chredaf eich bod yn llygad eich lle pan ddywedwch nad yw'r rheolau a'r rheoliadau’n ddigon ar eu pen eu hunain—yn sicr, nid ydynt yn ddigon, a dyna pam fod y dewisiadau a wnawn mor bwysig. Felly, bydd y dewisiadau a wnewch o ran sut rydych yn byw eich bywyd, y dewisiadau y mae eich etholwyr chi a fy etholwyr innau’n eu gwneud ynglŷn â phwy y maent yn eu gweld, pa mor aml y maent yn eu gweld, ym mha amgylchedd y maent yn eu gweld, yn gwneud gwahaniaeth mawr iawn o ran ein gallu i helpu i ostwng y cyfraddau hynny, nid yn unig ym Mlaenau Gwent, Torfaen, Merthyr Tudful a Chynon, ond ledled y wlad, gan fod cyfradd gyffredinol Cymru dros 220 heddiw, a dylai hynny fod yn destun gwir bryder i bob un ohonom. Mae'n sicr yn destun cryn bryder i mi.

A chredaf y byddwn yn dysgu mewn modd cadarnhaol gan Ferthyr Tudful a Chynon. Mae'r prif swyddog meddygol eisoes wedi gofyn am rywfaint o waith myfyriol ar y profiad cynnar, beth a ddysgasom o Lerpwl a Sheffield. Gwyddom eisoes fod mwy o bobl yn dod o'r poblogaethau mwy breintiedig—mae'r grwpiau cyfoethocach o bobl yn dod mewn niferoedd a chyfrannau mwy—felly mae angen inni wneud rhywbeth am hynny o hyd i sicrhau nad ydym yn gweld, os mynnwch, y ddeddf gofal gwrthgyfartal yn digwydd o'n blaenau.

Ond rwyf hefyd yn wirioneddol awyddus i ddysgu o'r profi mewn perthynas ag ysgolion, gan fod y tair ysgol uwchradd ym Merthyr Tudful wedi bod yn awyddus iawn i'w myfyrwyr a'u staff gael eu profi, felly byddwn yn cael rhan fwy cyflawn o’r boblogaeth gyda’r profion hynny, a'r coleg addysg bellach hefyd. Unwaith eto, gall pobl ddysgu o hynny. Rwyf wedi siarad gyda'r bwrdd iechyd ac eraill ynglŷn â’r posibilrwydd, pe bai profi torfol yn parhau, y gallai Blaenau Gwent a Thorfaen gael eu profi nesaf, ond rydym yn disgwyl y brechlyn ymhen dyddiau. Ein dyddiad targed yw yr hoffem fod mewn sefyllfa i ddechrau'r imiwneiddio erbyn dydd Mawrth nesaf. Felly, rydym yn mynd i weld gobaith yn dod ar hyd y ffordd tuag atom, ond golyga hynny fod angen i bob un ohonom wneud y peth iawn am ychydig fisoedd yn rhagor, ac os gallwn wneud hynny, gallwn edrych ymlaen at ddyfodol llawer gwell, i ddysgu mwy am y cyfnod o amser y bydd y brechlynnau’n ei roi inni. Ond pan fyddwn wedi darparu ar gyfer y boblogaeth gyfan unwaith, bydd gennym fwy o hyder ynghylch ei wneud eto, gyda'r adferiad hir ac anodd sy'n wynebu pob un ohonom pan fydd y pandemig drosodd o'r diwedd.