Part of the debate – Senedd Cymru am 4:45 pm ar 2 Rhagfyr 2020.
Mae'r adroddiad pwysig hwn gan bwyllgor Senedd Cymru yn bwysig ac yn amserol. Mae'r materion brys sy'n effeithio ar ein byd yn dal i fod gyda ni, yn ychwanegol at COVID ac nid ar wahân iddo, ac mae'r argyfwng hinsawdd yn dal i fod gyda ni. Mae angen i doriadau carbon ddigwydd, ac mae angen iddynt ddigwydd yn gyflym. Unwaith eto, daeth rhybudd enbyd gan y Cenhedloedd Unedig, ac mae Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig, António Gudaeares, yn annog pobl ym mhob cwr o'r byd i roi'r gorau i ymladd yr hyn y mae'n ei alw'n 'rhyfel hunanladdol' yn erbyn natur, fel y gwna cynifer o wyddonwyr, asiantaethau a dylanwadwyr amlwg a gydnabyddir yn fyd-eang, megis Greta Thunberg a'n Ella Daish ein hunain, a fu'n ymgyrchu'n hir i gael Tampax ac eraill i newid i gynhyrchion mislif nad ydynt yn blastig.
Daw'r rhybuddion diweddaraf hyn wrth i Sefydliad Meteorolegol y Byd ddweud mai eleni fydd y drydedd boethaf a gofnodwyd, ychydig y tu ôl i 2016 a 2019. Ac er gwaethaf yr holl lygredd a ataliwyd yn sgil COVID, mae cynhesu byd-eang yn dal i gynyddu. Y chwartel chwe blynedd o 2015 hyd nawr fydd y poethaf a gofnodwyd ers 1850. Ac mae 2020 wedi gweld effeithiau mwyaf difrifol y cynhesu hwn yn y DU, gyda'r llifogydd marwol ym mis Chwefror, y gwanwyn cynhesaf a gofnodwyd, gyda 30 o stormydd wedi'u henwi, ac yn cynnwys y tanau gwyllt sy'n dinistrio cymunedau ledled yr Unol Daleithiau ac Awstralia.
Felly, mae'n iawn inni weld Pwyllgor Economi, Seilwaith a Sgiliau'r Senedd yn mynd i'r afael â phwnc datgarboneiddio trafnidiaeth, ac mae'n galonogol gweld ymateb cadarnhaol Llywodraeth Lafur Cymru hefyd i argymhellion yr adroddiad a'i gamau gweithredu eisoes wedi'u cofnodi. Yn benodol, fe'm trawyd gan argymhelliad 3, sy'n galw'n gryf am annog pobl i beidio â defnyddio ceir preifat. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol mai ychydig wythnosau'n ôl yn unig y cawsom yr argymhellion terfynol, 'Un rhanbarth, un rhwydwaith, un tocyn', gan Gomisiwn Trafnidiaeth De-ddwyrain Cymru, dan arweiniad yr Arglwydd Burns.
Mae creu gwasanaeth rheilffordd uniongyrchol rhwng Glynebwy a Chasnewydd yn fater y bûm yn ymgyrchu drosto yn y Senedd hon ers 2016, ac rwy'n falch iawn o weld y caiff ei wireddu nawr, yn ein hymdrechion i ddarparu dulliau amgen o deithio moddol. Mae adroddiad Burns yn argymell cwblhau'r gwaith o uwchraddio rheilffordd Glynebwy, gan gynnwys y gangen i orsaf newydd yn Abertyleri, fel y cynigiwyd eisoes gan Lywodraeth Cymru, i ganiatáu pedwar trên yr awr ar hyd y lein ac i ddarparu gwasanaethau'n uniongyrchol i Gasnewydd. A mesurau ymarferol fel y rhain fydd yn gwasanaethu fy etholwyr yn dda yn Islwyn, yn nhrefi rheilffordd Crosskeys, Rhisga a Threcelyn.
Ond mae llawer i'w wneud o hyd, ac er bod taith allweddol wedi cychwyn, mae'r adroddiad pwyllgor hwn yn orsaf bellach sydd i'w chroesawu tuag at ein cyrchfan, a'r hyn y mae'r Senedd hon yn ei ddymuno'n uchelgeisiol nawr, gan gynnwys rhai nad oedd yn arfer credu mewn datgarboneiddio, yw dyfodol carbon niwtral i genedlaethau'r dyfodol. Diolch.