Part of the debate – Senedd Cymru am 4:27 pm ar 2 Rhagfyr 2020.
Na, peidiwch â gwneud hynny; peidiwch â meddwl ddwywaith am hyn. Wrth fy modd gyda'r adroddiad a'r argymhellion pellgyrhaeddol, y byddaf yn troi at rai ohonynt mewn munud, ond rwyf hefyd am fynd ychydig ymhellach hefyd i weld beth y mae'r pwyllgor yn ei feddwl, beth y mae Russell yn ei feddwl, a hefyd y Gweinidog ynglŷn â rhai cynigion eraill yn ogystal sy'n ymwneud â datgarboneiddio yng Nghymru.
Yn gyntaf oll, rwy'n falch iawn o weld y cynigion mewn perthynas ag argymhelliad 3, ynghylch mesurau dros dro a'r gefnogaeth i'r addasiadau hynny i hyrwyddo teithio llesol. Mae Russell a fi ein dau'n aelodau o'r grŵp teithio llesol, ac mae wedi bod yn ddiddorol gweld y datblygiadau arloesol hynny nid yn unig yn y rhai sy'n cael cyhoeddusrwydd da yng Nghaerdydd, ond yn cynnwys lleoedd fel Pen-y-bont ar Ogwr ac mewn mannau eraill. Bydd yn ddiddorol clywed syniadau'r pwyllgor wrth symud ymlaen ynglŷn â sut y gellir ymgorffori'r rheini, a sut hefyd y gallant fod yn rhan o'r gwaith wrth symud ymlaen, lle gallwn, yn gynyddol, dreialu syniadau dros dro am fesurau dros dro, nid mewn perthynas â COVID, ond i weld a ydynt yn gweithio yn ein gwahanol amgylcheddau a gwahanol gymunedau. Os ydynt yn gweithio ac os ydynt yn boblogaidd, yna cadwch hwy. Dyma a wnânt yn Sweden. Dyma maent yn ei wneud mewn mannau eraill. Maent yn rhoi cynnig ar y pethau hyn, ac os yw pobl yn eu hoffi ac yn dweud, 'Wyddoch chi? Rydym yn hoff iawn o amgylchedd tawelach o amgylch y siopau. Rydym yn hoffi'r syniad y gallwn gerdded a beicio yn hytrach na chael mygdarth traffig ym mhobman', byddant yn dweud, 'Iawn, nawr fe wnawn iddynt aros.' Felly, rwy'n hoffi argymhelliad 3, ond rwy'n meddwl y gallem fynd ymhellach hyd yn oed.
Ar argymhellion 11 a 12 ar gludo nwyddau, rwy'n croesawu'n fawr y ffocws rydych wedi'i roi ar hynny, Russell a'r pwyllgor. Mae gennyf ddiddordeb mewn gweld a edrychoch chi ar botensial rheilffordd de Cymru i symud rhywfaint o nwyddau ar honno, ac yn enwedig o ran cyflenwi i ac o ganol dinasoedd, wyddoch chi, y filltir olaf honno. Nawr, byddai hynny'n galw am fuddsoddiad sylweddol mewn depos hen deip, lle gallech all-lwytho mewn porthladdoedd, gallech ddod â phethau i lawr y rheilffordd, ac yna rydych yn gyrru'r filltir neu ddwy olaf, neu rydych yn ei roi ar ba fath bynnag o gludiant i'w gael i ganol y ddinas. Mae gwir gyfle ac mae arbenigedd yn y diwydiant rheilffyrdd i gyflawni hyn. Hoffwn weld Llywodraeth Cymru yn meddwl am hynny fel rhan o'i datgarboneiddio wrth symud ymlaen, ac efallai'n gosod y safon yng Nghymru ar gyfer yr hyn y gallem ei wneud i wthio nwyddau ar y rheilffyrdd. Mae'n swnio fel hen ddull Fictoraidd—nid yw hynny'n wir mewn gwirionedd. Gallwch wneud hynny nawr gyda chyflenwadau paled ar olwynion, yr un fath ag y maent yn ei wneud mewn porthladdoedd.
Ond y peth rwy'n awyddus iawn i gyffwrdd arno yw argymhellion 14 a 15 ar Faes Awyr Caerdydd. Nawr, gadewch i mi ddweud ar y dechrau, rwy'n gefnogwr mawr i Faes Awyr Caerdydd, rwy'n gefnogwr mawr i gael buddsoddiad nid yn unig i'r maes awyr, ond i gael pobl o Gymru, ac yn enwedig de a chanolbarth Cymru, ac o Fryste, i hedfan o'r maes awyr hwnnw. Ond mae'n rhaid inni hefyd ymdrin â datgarboneiddio awyrennau, er nad yw'n fater sydd wedi'i ddatganoli. Rhaid inni wneud hynny mewn gwirionedd. A byddai gennyf ddiddordeb mewn profi syniadau'r pwyllgor, syniadau Russell, syniadau Gweinidogion ynglŷn â ble rydym yn mynd gyda hyn. Nawr, mae digon o sôn am hedfan cynaliadwy. Roeddwn yn arfer rhoi darlithoedd ar y mater 20 mlynedd yn ôl. Rydym wedi bod yn siarad am hyn ers blynyddoedd—tanwydd hedfan cynaliadwy, teithiau hedfan mwy economaidd ac yn y blaen. Yn araf, yn raddol, mae'r dechnoleg yn symud ymlaen, ond yn araf iawn. Ac mewn gwirionedd, eleni, ar danwydd hedfan cynaliadwy ei hun, cymerodd gam yn ôl, yn y flwyddyn cyn COP26. Ond rwy'n credu y dylem edrych ar syniadau eraill.
O adroddiad a gyhoeddwyd yn ddiweddar, gwyddom mai 1 y cant o'r bobl hynod gyfoethog—y bobl eithriadol o gyfoethog—yn y byd, sy'n hedfan hanner yr holl deithiau hedfan, sy'n cyfrannu hanner yr allyriadau hedfan. Nid rhywun y tu allan i fy swyddfa yw hyn, rhywun sy'n byw mewn fflat uwchben y siopau, yn mynd ar un daith awyren y flwyddyn i Malaga. Pobl yw'r rhain sy'n gwneud yr hyn sy'n cyfateb i dair taith awyren hir y flwyddyn, neu un daith awyren fer bob mis o'r flwyddyn. Nawr, mae'n rhaid i ni feddwl am hyn a sut rydym yn defnyddio Maes Awyr Caerdydd i ddweud wrth bobl, 'Ie, gadewch i ni wneud y materion cydraddoldeb ar gyfer hyn hefyd, felly, os oes angen eich taith fer, dyna'r lle i fynd. Os oes angen eich un hir, nawr ac yn y man—.' Ond rwy'n credu y byddai gennyf ddiddordeb yn safbwynt Llywodraeth Cymru, yn yr amser cyn COP26, ynglŷn â ble rydym arni ar bethau fel ardollau i'r teithwyr mynych hynny sy'n gwario arian fel pe bai eu bywyd yn dibynnu ar hynny ac sydd hefyd yn llosgi ein hallyriadau ninnau hefyd.
Yn olaf, wrth groesawu'r adroddiad hwn, ac wrth edrych ymlaen at adroddiad y Llywodraeth, hoffwn ddweud fy mod yn credu ein bod newydd weld enghraifft dda iawn o ddatgarboneiddio ar waith yn ymarferol, oherwydd nid yw ymateb y Llywodraeth i gynigion Burns wedi dweud, 'Adeiladwch fwy o ffyrdd', maent wedi dweud, 'Symudwch y newid moddol oddi yno; gadewch i ni daflu'r arian at bethau eraill ac annog pobl', fel fi, 'i beidio â defnyddio eu ceir, ond i deithio drwy ddulliau eraill.' Diolch yn fawr iawn, Russell, a phawb sydd wedi cyfrannu. Mae'n adroddiad da.