Felly rydym yn dadlau nad yw'r cynigion hyn—a gwn eu bod yn cael eu cefnogi gan rai yn y Senedd—yn agos at fod yn ddigon. Nid ydynt yn dangos y difrifoldeb sydd ei angen i ateb heriau'r argyfwng hinsawdd a'r argyfwng natur, ac nid oes ganddynt yr uchelgais sydd ei angen arnom i'n cynhyrchwyr bwyd gryfhau eu henw da rhyngwladol eithriadol mewn amgylcheddau masnachu heriol ac ansicr. Felly dyna pam, yn wahanol i rai, ein bod yn cynnig, nid parhau â chynllun y taliad sylfaenol, ond toriad radical, fel y nododd Huw Irranca-Davies, fel bod yr holl arian cyhoeddus a fuddsoddir yn y sector yn eu cynorthwyo i gyflawni mwy dros yr amgylchedd naturiol a gwneud eu busnesau fferm yn fwy cynhyrchiol a gwydn.

Rydym yn gweld enghreifftiau o arloesedd ym mhobman, ac fel Helen Mary Jones, eleni gwelais beiriant gwerthu llaeth am y tro cyntaf, allan yng ngorllewin Cymru. Credaf ei fod yn un gwahanol i'r un y cyfeiriodd ato, ond mae'n wych gweld y math hwnnw o arloesedd, yn enwedig gan ein ffermwyr ifanc ledled Cymru. Roedd yn agoriad llygad i weld ymdrechion busnesau bwyd yn ystod y pandemig, nid yn unig i ddod o hyd i ffyrdd dychmygus o barhau i fasnachu mewn ffyrdd sy'n ddiogel rhag COVID, ond hefyd i gyfrannu'n uniongyrchol at yr ymdrech i ymladd y feirws, darparu bwyd i'n gweithwyr allweddol a hyd yn oed addasu eu gweithgarwch at ddibenion gwahanol er mwyn cyfrannu cyflenwadau hanfodol eraill.

Mae Llywodraeth Cymru wedi buddsoddi mwy na £32 miliwn i gefnogi busnesau bwyd ers mis Mawrth. Lansiwyd ymgyrch Caru Cymru Caru Blas, a oedd yn cynnwys cannoedd o fusnesau'n dathlu cynnydd eithriadol y sector yn ystod y blynyddoedd diwethaf, gan sicrhau cynnydd o 38 y cant yn y trosiant rhwng 2014 a 2020. Un o'r ffyrdd rydym wedi cefnogi twf y sector yw drwy sefydlu'r rhwydwaith clystyrau bwyd, y rhwydwaith mwyaf o'i fath yn y DU, sy'n cysylltu busnesau ar hyd pob rhan o'r gadwyn werth. Rydym wedi creu mentrau gwerthoedd brand cynaliadwy, i gryfhau unwaith eto ymrwymiad y sector i faterion amgylcheddol ac i les gweithwyr a gwaith teg. Ceir llawer o fusnesau bwyd yng Nghymru sy'n enghreifftiau o'r math o system fwyd sydd ei hangen arnom yng Nghymru: cadwyni cyflenwi lleol, gweithluoedd cynyddol fedrus ac amrywiol, sy'n cyfrannu cymaint mwy i'n cymdeithas na'r bwyd o ansawdd uchel y mae Cymru'n datblygu ei henw da rhyngwladol yn gynyddol am ei gynhyrchu.

Yn ogystal â newid yn y sectorau bwyd a ffermio, rydym hefyd am ddenu mwy o bobl i dyfu a rhannu bwyd yn eu cymuned leol, a chyfeiriodd Jenny Rathbone at y gefnogaeth y mae Llywodraeth Cymru wedi'i rhoi i arddwriaeth. Mae gennym ddwy her gyda chyfnod pontio'r UE yn dod i ben a COVID-19, ond rydym wedi parhau i gefnogi pobl, oherwydd gwelsom gynnydd yn ystod y pandemig yn nifer y bobl sy'n ymddiddori mewn natur ar garreg eu drws. Ac rydym wedi cefnogi dros 100 o fentrau tyfu bwyd cymunedol, mawr a bach, i ehangu'r ddarpariaeth o fwyd cymunedol sy'n tyfu ym mhob rhan o Gymru.

Cyfeiriodd Llyr Huws Gruffydd at wastraff bwyd yn ei sylwadau agoriadol, a'r mis diwethaf cyhoeddais fuddsoddiad ychwanegol o £13 miliwn drwy ymestyn cronfa'r economi gylchol ymhellach, a bydd y cyllid hwnnw'n cefnogi datblygiad cyfleusterau canol y dref, sy'n rhan o ymgyrch ehangach tuag at fwy o ailddefnyddio ac atgyweirio. Byddwn yn parhau i weithio i ddargyfeirio bwyd o wastraff ac annog datblygu rhwydweithiau bwyd a rhannu sgiliau lleol. Mae'r prosiectau hyn, y ceir llawer o enghreifftiau ohonynt yng Nghymru eisoes, yn gwneud bwyd iach yn fwy hygyrch a fforddiadwy, gan hyrwyddo cydlyniant cymdeithasol, galluogi gweithredu ar y cyd rhwng awdurdodau lleol a'r sector gwirfoddol, adfywio canol trefi, adeiladu ar ein cyflawniad ailgylchu sy'n arwain y byd a lleihau effaith amgylcheddol ein bwyd. Felly mae'n bwysig iawn ein bod yn dwyn ynghyd y safbwyntiau a'r elfennau gwahanol niferus mewn perthynas â system fwyd Cymru, a dylai mesur llwyddiant gynnwys edrych ar sut y mae'r rhain wedyn yn trosi'n newid gwirioneddol ar lawr gwlad.

Mae'r camau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd yn cael eu harwain gan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 a'i ffordd o weithio, ac mae'r Ddeddf a'r nodau llesiant wedi'u hymgorffori mewn ymgynghoriad a gawsom y llynedd. Ac mae'r ddogfen gweledigaeth a chenhadaeth yn mynd i'r afael â llawer o'r materion a godwyd yn ystod y ddadl hon. Cyfeiriodd Janet Finch-Saunders hefyd at fwrdd diwydiant bwyd a diod Cymru, ac maent wedi bod yn bartner allweddol wrth inni roi cymorth i'r sector bwyd a diod.

Felly mae'r system fwyd y mae Llywodraeth Cymru yn ceisio ei chefnogi yn un lle mae ein cymunedau'n chwarae mwy o ran yn y broses o'i llunio drostynt eu hunain. Mae angen newid er mwyn diogelu treftadaeth naturiol a diwylliannol Cymru a dosbarthu manteision yr amgylchedd naturiol cyfoethog yng Nghymru mewn ffordd sy'n decach nawr, heddiw, yn ogystal ag ar gyfer cenedlaethau'r dyfodol. Diolch.